Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama

KEÇECİOĞLU, Tamer; ERTÜRK, Emel

Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama

Emel ERTÜRK, (İzmir Kemalpaşa Özel Güneş Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, Türkiye)

Tamer KEÇECİOĞLU (Ege Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, İzmir, Türkiye)

Ege Akademik Bakış

19 12

Yıl: 2012 Cilt: 12 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 39 - 52 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama

Öz:

Bu araştırmanın öncelikli amacı, ilköğretim ve ortaöğretim dengi okullarda görev yapan öğretmenlerin iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. İkincil olarak, araştırmaya katılan öğretmenlerin iş doyumu ile tükenmişlik düzeylerinin hangi sosyo-demografik değişkenlere göre farklılıklar gösterip göstermediğinin araştırılmasıdır. Araştırmada iş doyumu; Smith, Kendall ve Hulin (1969) tarafından oluşturulan “İş Betimleme Ölçeği” ile ölçülmüştür. Mesleki tükenmişlik ise, Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen “Maslach Tükenmişlik Envanteri” ile ölçülmüştür. Araştırmada sosyo-demografik soru formuna da yer verilmiştir. Uygulama, İzmir ilinin Kemalpaşa ilçesinde yer alan ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan toplam 224 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Uygulamadan elde edilen verilerin istatistiksel analizleri yapılarak iş doyumu ve mesleki tükenmişlik ile sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akat, İ. ve Üner, N. (1993) İşletme Yönetimi, 2. Baskı, İzmir, Masa Üstü Yayıncılık.
Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005) “Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi” Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14:115–129.
Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (1998) “Stres ve Başa Çıkma Yolları” İstanbul, Remzi Yayınları.
Barutçu, E. ve Serinkan, C. (2008) “Günümüzün Önemli Sorunlarından Biri Olarak Tükenmişlik Sendromu ve Denizli’de Yapılan Bir Araştırma” Ege Akademik Bakış Dergisi, 8(2):541-561.
Bilgin, N. (2003) Sosyal Psikoloji Sözlüğü:Kavramlar, Yaklaşımlar, 1.Baskı, İstanbul, Bağlam Yayınları.
Boyatzis, R., E. (1982) The Competent Manager: A model For Effective Performance, New York, John Wiley and Sons.
Boyle, G. , J., Borg, M. G., Falzon, J. M., & Baglioni, A. J. (1995) “A Structural Model Of The Dimensions Of Teacher Stress” British Journal of Educational Psychology, 65(2):49-67.
Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005) “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”
Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 20(2):95-108.
Capel, S. A. (1991) “A Longitudinal Study of Burnout in Teachers” British Journal of Educational Psychology, 61:36-45.
Cemaloğlu, N ve Kayabaşı, Y. (2007) “Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyi ile Sınıf Yönetiminde Kullandıkları Disiplin Modelleri Arasındaki İlişki” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2):123-155.
Cordes, C. L. & Dougherty, T. W. (1993) “A Review and an Integration of Research on Job Burnout” Academy of Management Review, 18(4):621-656.
Çapri, B. (2006) “Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması” Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1):62-77.
Çetin, C., Tikici, M., Akdemir, B. ve Ünal H. (2008) “İş Doyumu ile Tükenmişlik Sendromu İlişkisinin Aile İşletmelerindeki Görünümüne İlişkin Bir Araştırma” İstanbul Kültür Üniversitesi, 3. Aile İşletmeleri Kongresi, 107-120.
Dick, R. V. & Wagner, U. (2001) “Stress and Strain in Teaching: A Structural Equation Approach” British Journal of Educational Psychology, 71:243-259.
Dolunay, A. B. (2001) “Keçiören İlçesi Genel Liseler ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu Araştırması” Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Akara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Dündar, S., Özutku, H. Ve Taşpınar, F. (2007) “İçsel ve Dışsal Motivasyon Araçlarının İşgörenlerin Motivasyonları Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir İnceleme” Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2:105-119.
Eren, E. (2008) Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, 11. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
Eren, V. ve Durna, F. (2006) “Üç Boyutlu Bir Yaklaşım Olarak Örgütsel Tükenme” Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(9):40-51.
Ergin, C. (1992) “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması” 143–154, içinde: Bayraktar, R. ve Dağ, İ., VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara.
Erigüç, G. (2000) “Sağlık Personelinin Kişisel Özelliklerine Göre İş Doyumu Üzerine Bir İnceleme” Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 5(3):7-40.
Farber, B. A. (1984) “Stress and Burnout in Suburban Teachers” Journal of Educational Research, 77(6):325- 332.
Jones, B., Lloyd, N. Geoffrey, C. (2005) “Does Herzberg’s Motivation Theory Have Staying Power?” The Journal of Management Development, 24(10):929- 943.
Judge, T. A. , Parker, S. , Colbert, A. E. , Heler, D. ve Ilıes R. (2001) “Job Satisfaction: A Cross-Cultural Review”, 25-52, içinde: Enderson, N., Ones, D. Sinangil, H.K. ve Viswesvaran C., Handbook of Industrial, Work and Organizational Psychology: Organizational Psychology, V:2, Sage Publications Inc. California.
Kaçmaz, N. (2005) “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu” İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1):29-32.
Keser, A. (2007) “İş Tatmininden Yaşam Tatminine Bireysel Tatmin” içinde: Solmuş, T. Endüstriyel Klinik Psikoloji ve İnsan Kaynakları Yönetimi: Kuramdan Uygulamaya Psikoloji, I. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
Keskin, H. , Akgün, A.E. ve Günsel, A. (2008) “Örgütsel Adaletsizlik Kavramı, Boyutları ve Yönetimi” Özdevecioğlu, M ve Karadal, H., (eds.), Örgütsel Davranışta Seçme Konular: Organizasyonların Karanlık Yönleri ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar, 1. Baskı, Ankara, İlke Yayınevi.
Koustelios, A., and Tsigilis, N. (2005) “Relationship Between Burnout and Job Satisfaction Among Physical Education Teachers: A Multivariate Approach” European Physical Education Review, 11:189-203.
Kurçer, M.A. (2005) “Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Hekimlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri” Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2(3):10-15.
Lingard, H. (2003) “The Impact of Individual and Job Characteristics on Burnout Among Civil Engineers in Australia and the Implications for Employee Turnover” Construction Management and Economics, 21:69–80.
Luthans, F. (1992) Organizational Behaviour, 6th Edition, New York McGraw Hil.
Luthans, F. (1995) Organizational Behaviour, 7th Edition, New York, McGraw Hil.
Maslach, C. and Jackson, S. E. (1981) “The Measurement of Experienced Burnout” Journal of Occupational Behaviour, 2: 99-113.
Maslach, C. and Jackson, S. E. (1986) Maslach Burnout Inventory Manual, 2nd Edition, Palo Alto , Consulting Psychologist Press.
Miner. J.B. (1992) Industrial/Organizational Psychology, New York, McGraw Hill.
Northcraft, G.B. ve Neale, M. A. (1990) Organizational Behavior: A Management Challenge, The Dryden Press, USA, Rinehart and Winston Inc.
Oshagbemi, T. (2000) “Is Lenght of Service Related to the Level of Job Satisfactıon?” International Journal of Social Economics, 27(3):213-226.
Otacıoğlu, S. G. (2008) “Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler” İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15):103-116.
Özipek, A. (2006) “Ortaöğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerde Mesleki Tükenmişlik Düzeyi ve Nedenleri” Yüksek Lisans Tezi, Edirne, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Pascoe, C., Ali, I.M., & Warne, L. (2002) http:// proceedings.informingscience.org/152002Proceedings/ papers/Pasco231YetAn.pdf, (18.04.2008).
Perry, L.(1993) “Effects of Inequity on Job Satisfaction and Self Evaluation in National Sample of African- American Workers” Journal of Social Psychology, 133(4):565-573.
Pines, A.M. ve Nunes, R. (2003) “The Relationship Between Career and Couple Burnout: Implications for Career and Couple Counseling” Journal of Employment Counseling, 40(2): 50-64.
Piyal, B., Çelen, Ü., Şahin, N., Piyal, B. (2000) “Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Çalışanların İş Doyumu” Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 53(4): 241-250.
Smith, M., Jaffe-Gill, E. & Seggl, J. (2009) http:// helpguideorg/mental/stress_signs.htm (13.10.2010).
Smith, P. C., Kendall, L., & Hulin, C. L. (1969) The Measurement of Satisfaction in Work and Retirement, Chicago, Rand McNally.
Sünter, T. A., Canbaz, S., Dabak, Ş. Öz, H. Peşken, Y. (2006) “Pratisyen Hekimlerde Tükenmişlik, İşe Bağlı Gerginlik ve İş Doyumu Düzeyleri” Genel Tıp Dergisi, 16(1):9-14.
Soylu, S. (2004) “Telekomünikasyon Sektöründe Kültürün Oluşmasında İnsan Kaynakları Uygulamalarının Etkisi ve İş Doyumu İlişkisi” Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Spector, P.E.(1997) Job Satisfaction: Application, Assessment, Cause and Consequences, USA, SAGE Publications.
Sucuoğlu B ve Kuloğlu N. (1996) “Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi” Türk Psikoloji Dergisi, 10:44-60.
Sun, H. Ö. (2002) “İş Doyumu Üzerine Bir Araştırma” Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü.
Torun, A. (1995) “Tükenmişlik, Aile Yapısı ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme” Doktora Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

APA	ERTÜRK E, KEÇECİOĞLU T (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. , 39 - 52.
Chicago	ERTÜRK Emel,KEÇECİOĞLU Tamer Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. (2012): 39 - 52.
MLA	ERTÜRK Emel,KEÇECİOĞLU Tamer Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. , 2012, ss.39 - 52.
AMA	ERTÜRK E,KEÇECİOĞLU T Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. . 2012; 39 - 52.
Vancouver	ERTÜRK E,KEÇECİOĞLU T Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. . 2012; 39 - 52.
IEEE	ERTÜRK E,KEÇECİOĞLU T "Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama." , ss.39 - 52, 2012.
ISNAD	ERTÜRK, Emel - KEÇECİOĞLU, Tamer. "Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama". (2012), 39-52.

APA	ERTÜRK E, KEÇECİOĞLU T (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39 - 52.
Chicago	ERTÜRK Emel,KEÇECİOĞLU Tamer Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış 12, no.1 (2012): 39 - 52.
MLA	ERTÜRK Emel,KEÇECİOĞLU Tamer Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, vol.12, no.1, 2012, ss.39 - 52.
AMA	ERTÜRK E,KEÇECİOĞLU T Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış. 2012; 12(1): 39 - 52.
Vancouver	ERTÜRK E,KEÇECİOĞLU T Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış. 2012; 12(1): 39 - 52.
IEEE	ERTÜRK E,KEÇECİOĞLU T "Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama." Ege Akademik Bakış, 12, ss.39 - 52, 2012.
ISNAD	ERTÜRK, Emel - KEÇECİOĞLU, Tamer. "Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama". Ege Akademik Bakış 12/1 (2012), 39-52.