Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi

SARI, Sinan; BARIŞ, ZEREN; ozcan, beyza; Ensari, Arzu; EĞRİTAŞ GÜRKAN, ÖDÜL; DALGIÇ, Buket; BÜKÜLMEZ, Ayşegül; GRUBU, Türk Çölyak Çalışma; BAŞTÜRK, Bilkay

Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi

Buket DALGIÇ, (Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Sinan SARI, (Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Beyza ÖZCAN, (Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Bilkay BAŞTÜRK, (Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İmmunoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Arzu ENSARİ, (Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

ÖDÜL EĞRİTAŞ GÜRKAN, (Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Ayşegül BÜKÜLMEZ, (Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Zeren BARIŞ, (Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Türk Çölyak Çalışma Grubu (Girilmemişş)

Türk Pediatri Arşivi

13 2

Yıl: 2011 Cilt: 46 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 323 - 330 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi

Öz:

Amaç: Türkiye’de 6-17 yaş grubu okul çağı çocuklarında çölyak hastalığının (ÇH) ortaya çıkışını etkileyebilecek etmenler ve hastalığı işaret edebilecek belirtiler araştırılmıştır. Gereç ve Yöntem: 2006-2008 yılları arasında Türkiye’de 63 ilde, 139 okulda, yaşları 6-17 arasında (ort. 11,6±2,9 yıl) toplam 20 190 okul çağı çocuğu çalışmaya alınmıştır. Çölyak hastalığı tanısında serolojik olarak total serum IgA, doku transglütaminaz IgA ve endomizyal IgA kullanılmış ve selektif IgA eksikliği olanlarda doku transglütaminaz IgG bakılmıştır. Antikor pozitifliği saptanan tüm olgulara ince bağırsak biyopsisi önerilmiş ve biyopsi yapılarak ÇH tanısı kanıtlanan olgular çölyak grubunu, antikor testleri negatif olgular kontrol grubunu oluşturmuştur. Çocukların demografik özellikleri ile ÇH’ de görülebilecek belirtiler anket formlarına kaydedilerek ÇH’nin ortaya çıkışını etkileyebilecek risk etmenleri ve klinik belirtiler açısından gruplar karşılaştırılmıştır. Çalışma protokolü Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Yerel Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır (12.05.2011-103). Bulgular: Antikor testlerinde pozitiflik saptanan 489 olgudan 215’i ince bağırsak biyopsisi yapılmasını kabul etti. Histopatolojik olarak ÇH kanıtlanan 95 olgu çölyak grubunu, serolojik testleri negatif 19 701 olgu ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Olguların yaş ortalaması çölyak grubunda 11,7±2,8, kontrol grubunda 11,6±2,9 olup bu açıdan gruplar arasında fark bulunmamıştır (p>0,05). Çölyak grubunda 61’i (%64,2), kontrol grubunda ise 10 092’si (%51,2) kız öğrenci olup, kızlar çölyak grubunda anlamlı oranda fazla bulunmuştur (p=0,012). Sindirim sistemine ait belirtiler bakımından gruplar arasında anlamlı fark saptanmamıştır (p>0,05). Sindirim sistemi dışı bulgulardan iştahsızlık, pika öyküsü ve boy kısalığı çölyak grubunda kontrol grubuna göre anlamlı oranda yüksek bulunmuştur (p<0,05). Çıkarımlar: Türkiye’de literatüre benzer şekilde hastalığın kız cinsiyette daha fazla olduğu ve 6-17 yaş grubu çocuklarda ÇH’nin klinik sunumunun daha çok sindirim sistemi dışı belirtilerle olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Genel ve Dahili Tıp

The evaluation of factors and symptoms related to celiac disease in Turkish children

Öz:

Aim: The aim of the study is to evaluate the factors that may affect the celiac disease and symptoms related to celiac disease in school age children between the ages 6 and 17 years. Material and Method: Between 2006 and 2008, 20190 school age children between ages 6 and 17 (mean age, 11.6±2.9) in 139 schools in 62 cities of Turkey were included into the study. Celiac disease (CD) was screened using total serum IgA, IgA anti-tissue transglutaminase (tTG) and IgA antiendomisial (EMA) antibodies. Subjects with selective IgA deficiency were further tested for IgG tTG. Small intestinal biopsy was offered to all subjects with tTG antibody positivity. The children who had intestinal biopsy compatible with CD composed celiac group. Children with negative celiac antibodies composed control group. Risk factors that may affect the CD and symptoms related to CD were evaluated using questionnaire in celiac and control groups. Results: 215 of 489 children with antibody positivity approved intestinal biopsy. Celiac disease was confirmed by histopathology in 95 subjects (celiac group). In 19701 children celiac antibodies were found to be negative (control group). The mean age of the children in celiac and control group was similar (11.7±2.8 vs. 11.6±2.9, respectively) (p>0.05). The ratio of girls was significantly higher in celiac group than controls (61 (64.2%) vs. 10092 (51.2%), respectively) (p=0.012). There were no significant differences about gastrointestinal symptoms between groups (p>0.05). Extraintestinal symptoms including loss of appetite, history of pica and short stature were found to be significantly higher in children with CD (p=0.007, p=0.012, and p=0.011; respectively). Conclusions: It was concluded that CD is more common in girls and mostly presented with extraintestinal symptoms among 6 to 17 years old children in Turkey.

Anahtar Kelime:

Konular: Genel ve Dahili Tıp

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Roy CC, Silverman A, Alagille D. Malabsorption syndrome. Pediatric clinical gastroenterology. 4th ed. Missouri: Mosby-Year Book, 1995: 299-361.
2. Marsh MN. Gluten, major histocompatibility complex, and the small intestine. A molecular and immunobiologic approach to the spectrum of gluten sensitivity ('celiac sprue'). Gastroenterology 1992; 102(1): 330-54.
3. Laurin P, Wolving M, Falth-Magnusson K. Even small amounts of gluten cause relapse in children with celiac disease. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2002; 34(1): 26-30.
4. Fasano A. Clinical presentation of celiac disease in the pediatric population. Gastroenterology 2005; 128(4 Suppl 1): S68-73.
5. Dalgic B, Sari S, Basturk B, et al. Prevalence of celiac disease in healthy Turkish school children. Am J Gastroenterol 2011; 106(8): 1512-7.
6. Ertekin V, Selimoglu MA, Kardas F, Aktas E. Prevalence of celiac disease in Turkish children. J Clin Gastroenterol 2005; 39(8): 689-91.
7. Karaaslan H, Bektaş M, Bozkaya H, Soykan İ, Bahar K, Özden A. Gönüllü kan donörlerinde glüten enteropatisi seroprevalansı. 20 Ulusal Gastroenteroloji Haftası; Kuşadası. Turk J Gastroenterol 2003; 14 (Supp1): 18.
8. Maki M, Mustalahti K, Kokkonen J, et al. Prevalence of celiac disease among children in Finland. N Engl J Med 2003; 348(25): 2517-24.
9. Catassi C, Fabiani E, Ratsch IM, et al. The coeliac iceberg in Italy. A multicentre antigliadin antibodies screening for coeliac disease in school-age subjects. Acta Paediatr Suppl 1996; 412: 29-35.
10. Lebenthal E, Shteyer E, Branski D. The changing clinical presentation of celiac Disease. In: Fasano A, Troncone R, Branski D, (eds). Frontiers in celiac disease. Basel: Karger 2008; 12: 18-22.
11. Green PH, Cellier C. Celiac disease. N Engl J Med 2007; 357(17): 1731-43.
12. Roma E, Panayiotou J, Karantana H, et al. Changing pattern in the clinical presentation of pediatric celiac disease: a 30-year study. Digestion 2009; 80(3): 185-91.
13. Bardella MT, Fredella C, Saladino V, et al. Gluten intolerance: gender-and age-related differences in symptoms. Scand J Gastroenterol 2005; 40(1): 15-9.
14. Stone ML, Bohane TD, Whitten KE, Tobias VH, Day AS. Age related clinical features of childhood coeliac disease in Australia. BMC Pediatr 2005; 5(1): 11.
15. Fasano A, Berti I, Gerarduzzi T, et al. Prevalence of celiac disease in at-risk and not-at-risk groups in the United States: a large multicenter study. Arch Intern Med 2003 10; 163(3): 286-92.
16. Sarı S, Dalgıç B. Çölyak hastalarının birinci derece yakınlarında çölyak hastalığı sıklığı. 7 Ulusal Pediatrik Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Kongresi 11-14 Nisan 2006; İzmir. p. 257. Poster No:56.
17. Hill ID, Dirks MH, Liptak GS, et al. Guideline for the diagnosis and treatment of celiac disease in children: recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2005; 40(1): 1-19.
18. Fasano A, Catassi C. Current approaches to diagnosis and treatment of celiac disease: an evolving spectrum. Gastroenterology 2001; 120(3): 636-51.
19. Kuloğlu Z, Kırsaçlıoğlu CT, Kansu A, Ensari A, Girgin N. Celiac disease: presentation of 109 children. Yonsei Med J 2009 31; 50(5): 617-23.
20. Ludvigsson JF, Brandt L, Montgomery SM. Symptoms and signs in individuals with serology positive for celiac disease but normal mucosa. BMC Gastroenterol 2009; 9: 57.
21. Dickey W, McMillan SA. Increasing numbers at a specialist coeliac clinic: contribution of serological testing in primary care. Dig Liver Dis 2005; 37(12): 928-33.
22. Barada K, Bitar A, Mokadem MA, Hashash JG, Green P. Celiac disease in Middle Eastern and North African countries: a new burden? World J Gastroenterol 2010; 16(12): 1449-57.
23. Abu-Zekry M, Kryszak D, Diab M, Catassi C, Fasano A. Prevalence of celiac disease in Egyptian children disputes the east-west agriculture-dependent spread of the disease. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2008; 47(2): 136-40.
24. Abdullah AM. Aetiology of chronic diarrhoea in children: experience at King Khalid University Hospital, Riyadh, Saudi Arabia. Ann Trop Paediatr 1994; 14(2): 111-7.
25. Lo W, Sano K, Lebwohl B, Diamond B, Green PH. Changing presentation of adult celiac disease. Dig Dis Sci 2003; 48(2): 395-8.
26. McGowan KE, Castiglione DA, Butzner JD. The changing face of childhood celiac disease in North America: impact of serological testing. Pediatrics 2009; 124(6): 1572-8.
27. Lurz E, Scheidegger U, Spalinger J, Schoni M, Schibli S. Clinical presentation of celiac disease and the diagnostic accuracy of serologic markers in children. Eur J Pediatr 2009; 168(7): 839-45.
28. Ludvigsson JF, Ansved P, Falth-Magnusson K, et al. Symptoms and signs have changed in Swedish children with coeliac disease. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2004; 38(2): 181-6.
29. Cannings-John R, Butler CC, Prout H, et al. A case-control study of presentations in general practice before diagnosis of coeliac disease. Br J Gen Pract 2007; 57(541): 636-42.
30. Toftedal P, Hansen DG, Nielsen C, Lillevang ST, Hansen TP, Husby S. Questionnaire-based case finding of celiac disease in a population of 8- to 9-year-old children. Pediatrics 2010; 125(3): e518-24.
31. Ackerman Z, Eliakim R, Stalnikowicz R, Rachmilewitz D. Role of small bowel biopsy in the endoscopic evaluation of adults with iron deficiency anemia. Am J Gastroenterol 1996; 91(10): 2099-102.
32. Howard MR, Turnbull AJ, Morley P, Hollier P, Webb R, Clarke A. A prospective study of the prevalence of undiagnosed coeliac disease in laboratory defined iron and folate deficiency. J Clin Pathol 2002; 55(10): 754-7.
33. Ransford RA, Hayes M, Palmer M, Hall MJ. A controlled, prospective screening study of celiac disease presenting as iron deficiency anemia. J Clin Gastroenterol 2002; 35(3): 228-33.
34. van Rijn JC, Grote FK, Oostdijk W, Wit JM. Short stature and the probability of coeliac disease, in the absence of gastrointestinal symptoms. Arch Dis Child 2004; 89(9): 882-3.
35. Altuntaş B, Kansu A, Ensari A, Girgin N. Celiac disease in Turkish short-statured children and the value of antigliadin antibody in diagnosis. Acta Paediatr Jpn 1998; 40(5): 457-60.
36. Tümer L, Hasanoğlu A, Aybay C. Endomysium antibodies in the diagnosis of celiac disease in short-statured children with no gastrointestinal symptoms. Pediatr Int 2001; 43(1): 71-3.

APA	DALGIÇ B, SARI S, ozcan b, BAŞTÜRK B, Ensari A, EĞRİTAŞ GÜRKAN Ö, BÜKÜLMEZ A, BARIŞ Z, GRUBU T (2011). Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. , 323 - 330.
Chicago	DALGIÇ Buket,SARI Sinan,ozcan beyza,BAŞTÜRK Bilkay,Ensari Arzu,EĞRİTAŞ GÜRKAN ÖDÜL,BÜKÜLMEZ Ayşegül,BARIŞ ZEREN,GRUBU Türk Çölyak Çalışma Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. (2011): 323 - 330.
MLA	DALGIÇ Buket,SARI Sinan,ozcan beyza,BAŞTÜRK Bilkay,Ensari Arzu,EĞRİTAŞ GÜRKAN ÖDÜL,BÜKÜLMEZ Ayşegül,BARIŞ ZEREN,GRUBU Türk Çölyak Çalışma Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. , 2011, ss.323 - 330.
AMA	DALGIÇ B,SARI S,ozcan b,BAŞTÜRK B,Ensari A,EĞRİTAŞ GÜRKAN Ö,BÜKÜLMEZ A,BARIŞ Z,GRUBU T Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. . 2011; 323 - 330.
Vancouver	DALGIÇ B,SARI S,ozcan b,BAŞTÜRK B,Ensari A,EĞRİTAŞ GÜRKAN Ö,BÜKÜLMEZ A,BARIŞ Z,GRUBU T Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. . 2011; 323 - 330.
IEEE	DALGIÇ B,SARI S,ozcan b,BAŞTÜRK B,Ensari A,EĞRİTAŞ GÜRKAN Ö,BÜKÜLMEZ A,BARIŞ Z,GRUBU T "Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi." , ss.323 - 330, 2011.
ISNAD	DALGIÇ, Buket vd. "Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi". (2011), 323-330.

APA	DALGIÇ B, SARI S, ozcan b, BAŞTÜRK B, Ensari A, EĞRİTAŞ GÜRKAN Ö, BÜKÜLMEZ A, BARIŞ Z, GRUBU T (2011). Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. Türk Pediatri Arşivi, 46(4), 323 - 330.
Chicago	DALGIÇ Buket,SARI Sinan,ozcan beyza,BAŞTÜRK Bilkay,Ensari Arzu,EĞRİTAŞ GÜRKAN ÖDÜL,BÜKÜLMEZ Ayşegül,BARIŞ ZEREN,GRUBU Türk Çölyak Çalışma Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. Türk Pediatri Arşivi 46, no.4 (2011): 323 - 330.
MLA	DALGIÇ Buket,SARI Sinan,ozcan beyza,BAŞTÜRK Bilkay,Ensari Arzu,EĞRİTAŞ GÜRKAN ÖDÜL,BÜKÜLMEZ Ayşegül,BARIŞ ZEREN,GRUBU Türk Çölyak Çalışma Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. Türk Pediatri Arşivi, vol.46, no.4, 2011, ss.323 - 330.
AMA	DALGIÇ B,SARI S,ozcan b,BAŞTÜRK B,Ensari A,EĞRİTAŞ GÜRKAN Ö,BÜKÜLMEZ A,BARIŞ Z,GRUBU T Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. Türk Pediatri Arşivi. 2011; 46(4): 323 - 330.
Vancouver	DALGIÇ B,SARI S,ozcan b,BAŞTÜRK B,Ensari A,EĞRİTAŞ GÜRKAN Ö,BÜKÜLMEZ A,BARIŞ Z,GRUBU T Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. Türk Pediatri Arşivi. 2011; 46(4): 323 - 330.
IEEE	DALGIÇ B,SARI S,ozcan b,BAŞTÜRK B,Ensari A,EĞRİTAŞ GÜRKAN Ö,BÜKÜLMEZ A,BARIŞ Z,GRUBU T "Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi." Türk Pediatri Arşivi, 46, ss.323 - 330, 2011.
ISNAD	DALGIÇ, Buket vd. "Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi". Türk Pediatri Arşivi 46/4 (2011), 323-330.