Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri

GAZİOĞLU ŞENSOY, RUHAN İLKNUR; Türkoglu, Nalan; Özrenk, Koray; GÜNDOĞDU, Müttalip

Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri

Koray ÖZRENK, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Van, Türkiye)

Müttalip GÜNDOĞDU, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Van, Türkiye)

Nalan TÜRKOĞLU, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Van, Türkiye)

RUHAN İLKNUR GAZİOĞLU ŞENSOY (Tarım İl Müdürlüğü,Van, Türkiye)

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi

11 1

Yıl: 2012 Cilt: 22 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 26 - 32 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri

Öz:

Özet: Bu araştırmada, Erzincan yöresinde yetiştirilen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyveleri ve iç çekirdeklerinin bazı kimyasal özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada yağ asitleri, besin elementleri, organik asitler, C vitamini ve şeker içerikleri belirlenmiştir. Yağ asitlerinden palmitik asit, palmitoleik asit, stearik asit, oleik asit, linoleik asit, linolenik asit ve arakhidik asit miktarları incelenmiştir. Yörede “dağdağan” olarak isimlendirilen çitlembik meyvelerinde hakim olan yağ asidi linoleik asit (kabuk; % 64.93, kabuktan sonraki kısım; % 72.72, iç kısım; % 17.68) olup en çok meyvenin kabuk ile iç kısım arasındaki bölgede tespit edilmiştir. Organik asitlerden sitrik asit meyve etinde en yüksek (63.59 g/kg) değer olarak tespit edilirken, malik asit ise iç çekirdekte en yüksek (12.97 g/kg) değer olarak belirlenmiştir. Şeker içeriğine bakıldığında, glikozun (0.84-9.96 g/100g) meyve eti ve iç çekirdekte diğer şekerlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. İncelenen çitlembik meyvelerinin besin elementleri içeriklerine bakıldığında kalsiyumun (Ca) (% 6.510-9.303) diğer besin elementlerinden daha yüksek olması dikkat çekmektedir. Ayrıca, meyvelerin alfa tokoferol, gamma tokoferol ve delta tokoferol miktarları da belirlenmiştir. Dağdağan meyvelerinin farklı kısımlarında alfa ve gamma tokoferollerin yüksek oranda bulunduğu ve delta tokoferollerin ise düşük olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelime: palmitik asit yağ asitleri kimyasal özellikler Erzincan oleik asit linoleik asit Celtis alfa-tokoferol şeker miktarı besin değeri kabuk içi askorbik asit meyveler stearik asit Türkiye organik asitler glukoz

Konular: Biyoloji Ziraat Mühendisliği Gıda Bilimi ve Teknolojisi

Some chemical properties of oriental hackberry (Celtis tournefortii Lam) naturally grown in Erzincan region

Öz:

Abstract: This study was conducted to determine the chemical properties of some fruits and kernel of oriental hackberry (Celtis tournefortii Lam) grown in the Erzincan province. In the study, fatty acids, nutrients, organic acids, vitamin C and sugar contents were determined. Of fatty acids, palmitic acid, palmitoleic acid, stearic acid, oleic acid, linoleic acid, linolenic acid, and arachidic acid quantities were examined. In the province it was called as “dağdağan”; predominant fatty acid, linoleic acid, was identified in oriental hackberry fruits as 64.93%, in the exocarp, 72.72% in the mesocarp, 17.68% in the endocarp; the most was determined in the mesocarp. Of organic fruit acids, citric acid was detected the highest (63.59 g kg-1) in the mesocarp; malic acid was determined as the highest (12.97 g kg-1) the endocarp. For the content of sugars, glucose was found to be higher (0.84-9.96 g/100g) than other sugars in the mesocarp and endocarp. For examined nutrients in the fruits of oriental hackberry, calcium (Ca) (% 6.510-9.303) was higher than other nutritional elements. In addition, alpha tocopherol, gamma tocopherol and delta tocopherol contents of fruit were determined. It was found that the alpha-and gamma-tocopherols in different parts of the fruits of oriental hackberry were found to be high, while proportion of the delta tocopherols was found to be low.

Anahtar Kelime: stearic acid Turkey organic acids glucose palmitic acid fatty acids chemical properties Erzincan oleic acid linoleic acid Celtis alpha-tocopherol sugar content nutritive value kernels ascorbic acid fruits

Konular: Biyoloji Ziraat Mühendisliği Gıda Bilimi ve Teknolojisi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Anonim (2010). http://rehber.ihya.org/yenirehber/citlembik-agaci-celtis-australis.html (Erişim tarihi: 20.04.2010).
Anşin R, Özkan ZC (1993). Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta) Odunsu Taksonlar. KTÜ Orman Fak. Yayın No: 19, Trabzon.
Arena E, Campisi S, Fallico B, Maccarone E (2007). Distribution of fatty acids and phytosterols as a criterion to discriminate geographic origin of pistachio seeds. Food Chemistry. 104, 403-408.
Baytop T (1994). Türkçe Bitki adları sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları No: 5678, Ankara
Bevilacqua AE, Califano AN (1989). Determination of organic acids in dairy products by high performance liquid chromatography. J Food Sci, 54: 1076–1079.
Cemeroğlu B (2007). Gıda Analizleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları. No:34, Ankara. s.168–171.
Chevallier A (1996). The encyclopedia of medicinal plants. Dorling Kindersly, London.
Davis PH (1982). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 7, Edinburgh.
Demir F, Doğan H, Özcan M, Haciseferoğullari H (2002). Nutritional and physical properties of hackberry (Celtis australis L.). Journal of Food Engineering 54, 241–247.
Doygun H, Ok T (2006). Kahramanmaraş kenti açık yeşil alanlarında ağaçlandırma çalışmalarının değerlendirilmesi ve öneriler. KSÜ Fen ve Mühendislik Derg., 9(2): 94-103.
Gültekin HC (2007). Yabanıl Meyveli Ağaç Türlerimiz ve Fidan Üretim Teknikleri. T.C. Çevre ve Orman Bak., AGM, Fidanlık ve Tohum İşleri Daire Başkanlığı, Ankara, 52 s.
Hernandez Bermejo JE, Garcia Sanchez E (1998). Economic Botany and Ethnobotany in Al-Andalus (Iberian Peninsula: Tenth-Fifteenth Centuries), an Unknown Heritage of Mankind. Economy Botany 52(1): 15-26.
Ihara S, Tanaka T (1978). Fatty-Acid Compositions of the Oils of Celtis-Sinensis-Var-Japonica and Zelkova-Serrata. Journal of the American Oil Chemists' Society 55, 471-2.
Kacar B (1984). Bitki Besleme Uygulama Kılavuzu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 900, Uygulama Kılavuzu:214, Ankara, 140 s.
Kayacık H (1981). Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği II. Cilt (Angiospermae). İ.Ü. Orman Fak. Yayın No: 287, İstanbul.
Kirazci A, Javidipour I (2008). Some chemical and microbiological properties of ghee produced in Eastern Anatolia. International Journal of Dairy Technology 61: 300-306.
Melgarejo P, Salazar DM, Artes F (2000). Organic acids and sugars composition of harvested pomegranate fruits. Eur Food Res Technol, 211: 185-190.
Mir-Babayev NF, Waigh RD (1997). Plants of the Republic of Azerbaijan with Potential Medicinal Applications Part II. International Journal of Pharmacognosy, 35 (3): 190-193.
Singh B, Bhatt BP, Prasad P (2006). Variation in seed and seedling traits of Celtis australis, a multipurpose tree in Central Himalaya, India. Agroforestry Systems 67:115-122.
Subba DB, Gurung HB, Tamang BB (1996). Seasonally of polyphenalic compounds in nine important tree fodder in the eastern hills of Nepal. Vet. Rev. 11(1): 8-10.
Surai PF (2002). Natural Antioxidants in Avian Nutrition and reproduction. Nottingham University Press. England. pp. 27. 234.
Surai PF, Nobble RC, Speake BK (1996). Tissue-specific differences in antioxidant distribution and susceptibility to lipid peroxidation during development of the chick embryo. Biochimica et Biochysica Acta 1304 : 1 – 10.
Tardio J, Pardo-de-Santayana M, Morales R (2006). Ethnobotanical review of wild edible plants in Spain. Botanical Journal of the Linnean Society, 152, 27-71.
Yaltırık F (1998). Dendroloji Ders Kitabı II, Angiospermae (Kapalı Tohumlular), İÜ Orman Fak. Yayın No: 4104/420, İstanbul.
Yaman Ö (2005). Türkiye’de Doğal olarak yetişen çitlembiğin (Celtis australis L.) morfolojik, anatomik ve palinolojik özellikleri. Yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniv. FBE, Bartın, 83 s.
Yücedağ C, Gültekin HC (2008). Adi Çitlembik (Celtis australis L.) ve Doğu Çitlenbiği (Celtis tournefortii Lam.) Tohumlarının Çimlenmesi Üzerine Araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12-3, 182-185. Yücel (2005). Ağaçlar ve Çalılar I, Eskişehir, 301 s.

APA	Özrenk K, GÜNDOĞDU M, Türkoglu N, GAZİOĞLU ŞENSOY R (2012). Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. , 26 - 32.
Chicago	Özrenk Koray,GÜNDOĞDU Müttalip,Türkoglu Nalan,GAZİOĞLU ŞENSOY RUHAN İLKNUR Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. (2012): 26 - 32.
MLA	Özrenk Koray,GÜNDOĞDU Müttalip,Türkoglu Nalan,GAZİOĞLU ŞENSOY RUHAN İLKNUR Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. , 2012, ss.26 - 32.
AMA	Özrenk K,GÜNDOĞDU M,Türkoglu N,GAZİOĞLU ŞENSOY R Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. . 2012; 26 - 32.
Vancouver	Özrenk K,GÜNDOĞDU M,Türkoglu N,GAZİOĞLU ŞENSOY R Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. . 2012; 26 - 32.
IEEE	Özrenk K,GÜNDOĞDU M,Türkoglu N,GAZİOĞLU ŞENSOY R "Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri." , ss.26 - 32, 2012.
ISNAD	Özrenk, Koray vd. "Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri". (2012), 26-32.

APA	Özrenk K, GÜNDOĞDU M, Türkoglu N, GAZİOĞLU ŞENSOY R (2012). Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 22(1), 26 - 32.
Chicago	Özrenk Koray,GÜNDOĞDU Müttalip,Türkoglu Nalan,GAZİOĞLU ŞENSOY RUHAN İLKNUR Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 22, no.1 (2012): 26 - 32.
MLA	Özrenk Koray,GÜNDOĞDU Müttalip,Türkoglu Nalan,GAZİOĞLU ŞENSOY RUHAN İLKNUR Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, vol.22, no.1, 2012, ss.26 - 32.
AMA	Özrenk K,GÜNDOĞDU M,Türkoglu N,GAZİOĞLU ŞENSOY R Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 2012; 22(1): 26 - 32.
Vancouver	Özrenk K,GÜNDOĞDU M,Türkoglu N,GAZİOĞLU ŞENSOY R Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 2012; 22(1): 26 - 32.
IEEE	Özrenk K,GÜNDOĞDU M,Türkoglu N,GAZİOĞLU ŞENSOY R "Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri." Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 22, ss.26 - 32, 2012.
ISNAD	Özrenk, Koray vd. "Erzincan yöresinde doğal olarak yetişen doğu çitlembiği (Celtis tournefortii Lam.) meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 22/1 (2012), 26-32.