Yıl: 2011 Cilt: 13 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 157 - 174 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel

Öz:
Hiç kuşkusuz “cedel metodolojisi”, İslâm bilgin ve düşünürlerine bunlar içerisinde özellikle dekelâmcılara, kendi görüş ve düşüncelerini savunma veya karşıtlarının düşüncelerini ve iddialarınıbastırma konusunda büyük bir açılım ve kolaylık sağlamıştır. İslâm kelâmcılarına, benimsemişya da kabul etmiş oldukları dinsel ve felsefî birtakım görüş ve yaklaşımlarını temellendirebilmeveya gerekçelendirebilme konusunda çok önemli fırsatlar ve imkânlar sağlayan cedel metodolo jisi, damgasını vurmuş olduğu dönemle sınırlı kalmamış; tam tersine, bugün bile dinsel görüş veyaklaşımlarını değişik kategorilerde ifâde etmek isteyen kimselere, hâli hazırda bir tartışma yön temi olarak hizmet etmeye devam etmektedir. İşte bu çalışma, özellikle de Ortaçağ İslâm Ke lâmı’nda kelâmcılar ve filozoflarca benimsenen ve kullanılan cedel metodolojisinin temel yapısınıve argümanlarını tanıtmak suretiyle, İslâm araştırmacılarının bugün karşı karşıya kaldığı yön tem(sizlik) sorununa da bir anlamda ışık tutmayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Methodology of a dialectic in Islamic thought: Jadal

Öz:
Undoubtedly, “dialectic methodology”, which has came into existence from the internal dyna- mics of Islamic thought, contrary to the common assumption, has provided Islamic scholarsand thinkers especially the Islamic theologians with great openings and facilities to understandand interpret Islamic texts. Thus, “jadal methodology”, which provides Islamic theologians withvery significant opportunities and facilities in the course of the development of Islamic thoughtto establish firmly or reason some religious and philosophical thoughts and approaches theyhave accepted or have adopted. In other words, they have benefited today to a large extentfrom the methodology under some particular conditions in understanding and interpreting thereligious Nasses even in the modern period. This study aims to cover the topic of “dialecticmethodology” trying to clarify in a sense the methodological problem Islamic researchers havecurrently encountered by introducing the methodology used in the Middle Ages and further thebasic arguments and grounds of this methodological approach.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aristoteles, (ö. M.Ö. 322) Organon-V (Topikler), çev. Hamdi Ragıp Atademir, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1952.
  • Atademir, Hamdi Ragıp, Aristo’nun Mantık ve İlim Anlayışı, Ankara Üniversitesi İlâ- hiyat Fakültesi Yay., Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1974.
  • Atay, Hüseyin, “Kur’an’a Göre Münâzara Metodu”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: XVII, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1969.
  • Câbirî, Muhammed Âbid, Arap-İslâm Kültürünün Akıl Yapısı - Arap-İslâm Kültüründeki Bilgi Sistemlerinin Eleştirel Bir Analizi -, çev.: Burhan Köroğlu-Hasan Hacak- Ekrem Demirli, İstanbul: Kitabevi, 1999.
  • Câbirî, Muhammed Âbid, Arap-İslam Aklının Oluşumu, trc. İbrahim Akbaba, İstanbul: Kitabevi, 2000.
  • Cürcânî, es-Seyyîd eş-Şerîf ‘Ali b. Muhammed (ö.816/1413), et-Ta‘rifât, Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1416/1995.
  • Cüveynî, İmâm el-Haremeyn Abdülmelik b. Abdillâh (ö.478/1085), el-Kâfiye fi’l-Cedel, thk. Fevkiye Hüseyin Mahmûd, Kahire 1979.
  • Demirci, Mustafa, Beytü’l-Hikme, İstanbul: İnsan Yay., 1996.
  • Doğan, Hüseyin, ‘Abdülkâhir el-Bağdâdî ve Yöntembilimine Eleştirel Bir Yaklaşım, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 2004.
  • Emiroğlu, İbrahim, Ana Hatlarıyla Klasik Mantık, İstanbul: Asa Kitabevi, 1999.
  • Emiroğlu, İbrahim, “Cedel Nedir?”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlük Matbaası, sayı: XII, 1999.
  • Emiroğlu, İbrahim, “Cedelin İşleyişi ve Değeri”, Tabula Rasa (Felsefe-Teoloji), yıl: I, sayı: II, Mayıs- Ağustos, Isparta: Tuğra Matbaası, 2001.
  • Er, İzzet, Sosyal Gelişme ve İslam, İstanbul: Furkan Yay., 1994.
  • Ebherî, Esîrüddîn, Îsâgûcî (Mantığa Giriş), çev.: Hüseyin Sarıoğlu, İstanbul: İz Yayıncılık, 1998.
  • Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed, (ö. 339/950), el-Mantık ‘inde’l-Fârâbî -III- (Kitâbu’l- Cedel), thk. Refîk el-‘Acem, Beyrut: el-Mektebetü’l-Felsefiyye, 1986.
  • Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed, (ö. 339/950), “Kitâbu’l-Burhân” (Burhân Kitabı), çev. Mübahat Türker, Araştırma Dergisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, cilt: I, 1963.
  • Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed, (ö. 339/950), İlimlerin Sayımı (İhsâ’u’l-‘Ulûm), çev. Ahmet Ateş, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1986.
  • Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed (ö.505/1111), İhyâu ‘Ulûmi’d-dîn, trc. Ali Arslan, İstanbul: Merve Yay., 1993.
  • Giridî, Sırrî, Nakdü’l-Kelâm fî ‘Akâidi’l-İslâm (İlm-i Kelâm’ın Özü), sad. Kazım Albayrak, İstanbul: Tahkim Yay., 1987.
  • Hilav, Selahattin, Diyalektik Düşüncenin Tarihi, İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1997.
  • İbn Haldûn, ‘Abdurrahmân Ebî Zeyd, (ö. 808/1406), Mukaddime, haz. Süleyman Ulu- dağ, cilt: II, İstanbul: Dergah Yay., 1991.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddîn, (ö. 711/1311), Lisânu’l-‘Arab, Beyrut: Dâru Lisâni’l-‘Arab, ts.
  • İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed (ö. 520/1126), Felsefetü İbn Rüşd -Faslu’l-Makâl -el- Keşf ‘an Menâhici’l-Edille-, thk. el-Cennetü İhyâi’t-Türâs el-‘Arabiyyi fî Dâri’l- Âfâki’l-Cedîde, Beyrut 1402/1982.
  • İsfehânî, Ebû Kâsım el-Hüseyin Râgıb, (ö. 502/1108), el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, İstanbul: Kahraman Yay., 1989.
  • İbn Sînâ, el-Hüseyin b. Abdullah Ebû ‘Ali, (ö. 428/1037), eş-Şifâ el-Mantık-IV –Kitâbu’l- Cedel, thk. Ahmed Fuâd el-Ahvânî, Mısır, 1385/1965.
  • Joseph, H. W., An Introduction to Logic, Oxford University Press, 1967.
  • Kaya, Mahmut, İslâm Kaynakları Işığında Aristoteles ve Felsefesi, İstanbul: Ekin Yay., 1983.
  • Kutluer, İlhan, İslâm’ın Klasik Çağında Felsefe Tasavvuru, İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
  • Lapidus, Ira M., İslâm Toplumları Tarihi, çev.: Yasin Aktay, İstanbul: İletişim Yay., 2003.
  • Mantran, Robert, İslâm’ın Yayılış Tarihi (VII-XI. Yüzyıllar), çev.: İsmet Kayaoğlu, Ankara: Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yay., 1991.
  • Neşşâr, ‘Ali Sâmî, Menâhicu’l-Bahs ‘inde Müfekkiri’l-İslâm, nşr. Abduh er-Râcihî, Beyrut 1404/1984.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ, Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Lüğât, Beyrut ts.
  • Özervarlı, M. Sait, Kelâm’da Yenilik Arayışları, İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Yay. (İSAM), 1998.
  • Ülken, Hilmi Ziya, Genel Felsefe Dersleri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1972.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, Kur’an-ı Kerîm’de Tefekkür ve Tartışma Metodu, Bursa: İlim ve Kültür Yay., 1983.
APA Doğan H (2011). İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. , 157 - 174.
Chicago Doğan Hüseyin İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. (2011): 157 - 174.
MLA Doğan Hüseyin İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. , 2011, ss.157 - 174.
AMA Doğan H İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. . 2011; 157 - 174.
Vancouver Doğan H İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. . 2011; 157 - 174.
IEEE Doğan H "İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel." , ss.157 - 174, 2011.
ISNAD Doğan, Hüseyin. "İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel". (2011), 157-174.
APA Doğan H (2011). İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13(24), 157 - 174.
Chicago Doğan Hüseyin İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13, no.24 (2011): 157 - 174.
MLA Doğan Hüseyin İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.13, no.24, 2011, ss.157 - 174.
AMA Doğan H İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2011; 13(24): 157 - 174.
Vancouver Doğan H İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2011; 13(24): 157 - 174.
IEEE Doğan H "İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel." Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13, ss.157 - 174, 2011.
ISNAD Doğan, Hüseyin. "İslâm düşüncesindebir tartışma metodolojisi olarak Cedel". Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/24 (2011), 157-174.