Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?

Artan, Seyfettin

Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?

Seyfettin ARTAN (Karadeniz Teknik Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Trabzon, Türkiye)

Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

3 0

Yıl: 2012 Cilt: 5 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 122 - 145 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?

Öz:

Ülkeler arasındaki ticaret akımlarını etkileyen temel faktörlerin neler olduğu uzun yıllardan beri tartışılmaktadır. Bu tartışmaya ampirik katkı, Newton’un çekim yasasını ülkeler arasındaki ticaret akımlarını açıklamak üzere kullanan Tinbergen (1962) ve Pöyhönen (1963)’den gelmiştir. Daha sonraki yıllarda yapılan katkılarla çekim modeli genelleştirilmiş bir forma dönüştürülmüştür. Bu çalışma, genelleştirilmiş çekim modelini kullanarak Türkiye’nin ticaret ortağı olan ülkelerle olan ticaretinin belirleyicilerini ve potansiyelini analiz etmektedir. Bu ülkeler, Türkiye ihracatının büyük bir kısmını gerçekleştirdiği 15 Avrupa birliği ülkesi ve diğer önemli ticaret ortaklarından oluşmaktadır. Çalışmada panel veri analiz yöntemi kullanılmıştır. Genelleştirilmiş çekim modeli analizi sonucunda elde edilen sonuçlar, gayri safi yurtiçi hasıla, nüfus, ticaret ortakları arasındaki uzaklık, ortak dil kullanma, ortak sınıra sahip olma gibi faktörlerin Türkiye’nin ticaret akımlarını önemli ölçüde açıklayabildiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca Avrupa Birliği ve Karadeniz Ekonomik İşbirliği gibi bölgesel birliklerin ticaret akımları üzerinde önemli role sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime:

Öz:

It has been argued for ages what are the main factors influencing the international trade flows. The empirical contribution to this argument was made by Tinbergen (1992) and Pöyhönen (1963) to explain international trade flows with Newton’s law of gravitation. With the contributions in the following years the model of gravity was generalized. This paper attempts to use augmented gravity model to analyze determinants of trade flows and trade potentials between Turkey and itstrading partner countries. These countries consist of trade partners and 15 European countries that comprise the largest part in Turkey’s export. Panel data analysis is used in this study. The estimated coefficients from the augmented gravity model show that GDP, population, distance between trading partners, using common language and sharing same borders can explain Turkey’s trade flows. What is more, it is ascertained that some regional associations such as European Union and Black Sea Economic Cooperation are of a crucial role on trade flows.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ANDERSON, J.E. (1979). "A Theoretical Foundation for the Gravity Equation". American Economic Review, 69(1), 106-116.
ANDERSON, J. E., WINCOOP, E. VAN (2001). "Gravity with Gravitas: A Solution to the Border Puzzle. NBER Working Paper, No. 8079.
BALDWIN, R. (1994). Towards an Integrated Europe, CEPR: London.
BATRA, A. (2006). "India's Global Trade Potential: The Gravity Model Approach". Global Economic Review, 35(3), 327-361.
BERGSTRAND, J. (1985). "The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence. The Review of Economics and Statistic, 67(3), 474-481.
BERGSTRAND, J. (1989). "The Generalized Gravity Equation, Monopolistic Competition and the Factor-proportions Theory in International Trade". The Review of Economics and Statistics, 71(1), 143-153.
BHATTACHARYYA, R., BANERJEE, T. (2006). "Does the Gravity Model Explain India's Direction of Trade? A Panel Data Approach". Indian Institute of Management Working Paper, No. 2006-09-01.
BRULHART, M., KELLY, M.J. (1999). "Ireland's Trading Potential with Central and Eastern European Countries: A Gravity Study". Economic and Social Review, 30(2), 159-174.
DEARDORFF, A.V. (1995). "Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in a Neoclassical World?". NBER Working Paper, No. 5377.
DE BENEDICTIS, L., VICARELLI, C. (2005). "Trade Potentials in Gravity Panel Data Models". Topics in Economic Analysis and Policy, 5(1), 1-31.
EGGER, P. (2000). "A Note on the Proper Econometric Specification of the Gravity Equation". Economics Letters, 66, 25-31.
EGGER, P. (2002). "An Econometric View on Estimation of Gravity Models and the Calculation of Trade Potential". The World Economy, 25(2), 297-312.
HAMILTON, C.B., WINTERS, A.L. (1992). "Opening up International Trade with Eastern Europe". Economic Policy, 14, 77-116.
HELMERS, C., PASTEELS, J.M. (2005). "TradeSim (third version), a Gravity Model for the Calculation of Trade Potentials for Developing Countries and Economies in Transition". International Trade Center Working Paper.
HELPMAN, E., KRUGMAN, PR. (1985). Market Structure and Foreign Trade: Increasing Returns, Imperfect Competition, and the International Economy, The MIT Press, Cambridge, London.
IMF (2008). Direction of Trade, _____http://www.imfstatistics.org/dot>
JUGURNATH, B., STEWART, M., BROOKS, R. (2007). "Asia/Pacific Regional Trade Agreements: An Empirical Study". Journal of Asian Economics, 18(6), 974-987.
KALB ASI, H. (2001). "The gravity model and global trade flows", International Conference on Policy Modeling for European and Global Issues. http://www. ecomod.net/conferences/ecomod2001/papers_web/KALBASI.pdf>
LINNEMAN, H. (1966). An Econometric Study of International Trade Flows. North Holland: Amsterdam.
MARTINEZ-ZARZOSO, I., NOWAK-LEHMANN, F. (2003). "Augmented Gravity Model: An Empirical Application to Mercosur-European Union Trade Flows". Journal of Applied Economics, 6(2), 291 -316.
NILSSON, L. (2000). "Trade Integration and the EU Economic Membership Criteria". European Journal of Political Economy, 16, 807-827.
PAPAZOGLOU, C. (2007). "Greece's Potential Trade Flows: A Gravity Model Approach". International Advances in Economic Research, 13, 403-414.
PÖYHÖNEN, P. (1963). "A Tentative Model for the Flows of Trade between Countries". Weltwirtschatftliches Archiv, 90, 93-99.
RAHMAN, M. M. (2003). A Panel Data Analysis of Bangladesh's Trade: The Gravity Model Approach. _____http://www.etsg.org/ETSG2003/papers/rahman.pdf>
ROJID, S. (2006). "COMESA Trade Potential: A Gravity Approach". Applied Economics Letters, 13, 947-951.
SOHN, C.H. (2005). "Does the Gravity Model Explain South Korea's Trade Flows?" The Japanese Economic Review, 56(4), 417-430.
SOLOAGA, I., WINTERS, A. (1999). "How has Regionalism in the 1990s Affected Trade Policy?" Policy Research Working Paper, WPS 2156, World Bank, Washington, D.C.
SOLOAGA, I., WINTERS, A. (2001). "Regionalism in the Nineties: What Effect on Trade? North American Journal of Economics and Finance, 12, 1-29.
TIME AND DATE, _____http://www.timeanddate.com/worldclock/distance.html>
TINBERGEN, J. (1962). Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy, New York, Twentieth Century Fund.
XUEGANG, C., ZHAOPING, Y., XULING, L. (2008). "Empirical Analysis of Xinjiang's Bilateral Trade: Gravity Model Approach". Chinese Geographical Science, 18(1), 9-16.
WANG, Z., WINTERS, A.L. (1992). "The Trading Potential of Eastern Europe". Journal of Economic Integration, 7, 113-136.
WDI (2009). World Bank Development Indicators, _____www.worldbank.org/data> WTO (2008). World Trade Organization, World Trade Report 2008.

APA	Artan S (2012). Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. , 122 - 145.
Chicago	Artan Seyfettin Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. (2012): 122 - 145.
MLA	Artan Seyfettin Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. , 2012, ss.122 - 145.
AMA	Artan S Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. . 2012; 122 - 145.
Vancouver	Artan S Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. . 2012; 122 - 145.
IEEE	Artan S "Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?." , ss.122 - 145, 2012.
ISNAD	Artan, Seyfettin. "Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?". (2012), 122-145.

APA	Artan S (2012). Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 122 - 145.
Chicago	Artan Seyfettin Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5, no.1 (2012): 122 - 145.
MLA	Artan Seyfettin Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.5, no.1, 2012, ss.122 - 145.
AMA	Artan S Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2012; 5(1): 122 - 145.
Vancouver	Artan S Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2012; 5(1): 122 - 145.
IEEE	Artan S "Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?." Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, ss.122 - 145, 2012.
ISNAD	Artan, Seyfettin. "Çekim modeli Türkiye’nin ticaret akımlarının belirleyicilerini ve ticaret potansiyelini açıklayabilir mi?". Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5/1 (2012), 122-145.