Yıl: 2011 Cilt: 6 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1133 - 1147 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler

Öz:
Kültür, bir toplumda soyut ve somut bütün kurumları yapısında barındıran, hem ulusallığı hem evrenselliği içeren toplumsal birikim olarak tanımlanabilir. Kültür kavramı, toplumsal cinsiyet rolleri açısından ele alındığında, birtakım karşılıklı belirlemeler söz konusudur. Toplumsal cinsiyet kalıpları kültürü oluştururken kültür de söz konusu kalıpların bireylerarası ve kuşaklararası taşınmasını sağlar. Bu bağlamda dil kültürün tanımlayıcısı olarak içkin yapısında o toplumun kültürel tüm özelliklerinin taşıyıcısıdır. Bunu yaparken de sözlü kültür geleneği olan birtakım anlatım biçimlerini kullanmaktadır. Söz konusu anlatım biçimleri atasözleri ve deyimlerdir. Bu formlar kültürü taşıması ve toplumun hayata bakış açısını yansıtması açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, atasözleri ve deyimler doğrultusunda Türk kültüründe kadın ve erkeğin rollerini ve toplumun söz konusu rollerden beklentilerini ortaya koymaktır. Çalışmada “kız, oğul/oğlan, kadın, erkek, adam” kavramlarının yer aldığı atasözleri ve deyimler ele alınacak, söz konusu kavramlar toplumsal cinsiyet bağlamında irdelenecektir.
Anahtar Kelime:

Proverbs and idioms in the context of gender in Turkish

Öz:
Culture, includes all the abstract and concrete structures institutions in a society. In this sense, „culture‟ can be defined as a social knowledge that is containing both nationality and universality. When considering about the culture, it can be seen some mutual determinations in a terms of gender mainstreaming roles. The gender stereotype creates the culture; and also the culture allows the transfer of interpersonal and intergenerational structures. In this context, an imminent structure of language descriptively has a translative role in all the cultural features as identifier. While doing this, it uses some forms of expression of the verbal culture traditions. These expression forms are proverbs and idioms. In cultural transmission, these are important as reflecting the point of view of society and perspectives of them. The purpose of this study, to present the role of man and woman in Turkish society by the direction of proverbs and idioms, and also the expectations of society from these roles. In this study, the proverbs and idioms are including notions of “girl, boy; woman, man” will be evaluated and these notions will be examined in the context of gender mainstreaming.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AĞRIDAĞ Gülseren. “Toplumsal Cinsiyet Rolü”, AKDAM Gönüllü Kadın Eğitimi Semineri, Adana 2005.
  • AKARSU Bedia. Dil-Kültür Bağlantısı, Ankara: İnkılâp Yayınevi, 1998.
  • AKSAN Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.
  • AKSOY Ömer Asım. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Ankara: İnkılâp Yayınevi, 1995.
  • ALAGÖZLÜ Nuray. “Dil ve Cins: Türkçe Atasözleri ve Deyimlerde Kadın Üzerine Eğretilemeler ve Toplum-Bilişsel Yapı”, International Journal of Central Asian Studies 13, 2009: 37-48.
  • ANIL A. Yılmaz. “Kutadgu Bilig‟de Kadın”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 32, 2004: 91-99.
  • BERKTAY Fatmagül. “Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sivil Toplum Kuruluşları Eğitim ve Araştırma Birimi, 2007.
  • EKEN Hurigül. “Toplumsal Cinsiyet Olgusu Temelinde Mesleğe İlişkin Rol ile Aile İçi Rol Etkileşimi: Türk Silahlı Kuvvetlerinde Kadın Subaylar”, Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
  • ERENOĞLU Dilek. “Güvâhî‟den Günümüze Atasözleri ve Deyimler”, Turkish Studies/ Türkoloji Araştırmaları International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 2/4 ,2007: 1150-1167.
  • ERGAN Nevin G., “Türk Atasözü ve Deyimlerde Aile ve Akrabalık Anlayışı”, Uluslar Arası Üçüncü Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, 15-29 Eylül 1993, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları 1999.
  • ERTUĞRUL Gülden. “Anadolu‟da Türk Kadın Haklarının Evrimi”, Doğu Akdeniz Üniversitesi, 2. Uluslararası Kadın Araştırmaları Konferansı, Kadın Araştırmaları ve Eğitimi Merkezi, Gazimagusa 26-28 Nisan 2006.
  • GÖKSEL Burhan. “Çağlar Boyunca Türk Kadını ve Atatürk”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 41: 1998.
  • KORKMAZ Zeynep. Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.
  • KÖKNEL Özcan. Cumhuriyet Gençliği ve Sorunları, İstanbul: Cem Yayınevi, 1981.
  • KÖKSAL Aydın. Dil ile Ekin, İstanbul: Toroslu Kitaplığı, 2003.
  • ÖZDEMİR Mehmet. “Türkiye‟deki Reklâmlarda Toplumsal Cinsiyet ve Sunumu”, Millî Folklor 88, 2010: 101-111.
  • SENEMOĞLU Nuray. Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, Ankara: Gazi Kitabevi, 2005.
  • SİNAN A. Turan. “Türk Atasözlerinde Geçen Deyimler”, Milli Folklor 51, 2001: 136-140.
  • TOPALOĞLU Ahmet. Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Yayınevi, 1989.
  • TÜRK DİL KURUMU. “Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü” (15.05.2011) _____http://www.tdk.gov.tr >
  • ÜNER Sarp, haz. “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği”, TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara: 2008.
APA özkan b, GÜNDOĞDU A (2011). Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. , 1133 - 1147.
Chicago özkan bülent,GÜNDOĞDU AYŞE EDA Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. (2011): 1133 - 1147.
MLA özkan bülent,GÜNDOĞDU AYŞE EDA Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. , 2011, ss.1133 - 1147.
AMA özkan b,GÜNDOĞDU A Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. . 2011; 1133 - 1147.
Vancouver özkan b,GÜNDOĞDU A Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. . 2011; 1133 - 1147.
IEEE özkan b,GÜNDOĞDU A "Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler." , ss.1133 - 1147, 2011.
ISNAD özkan, bülent - GÜNDOĞDU, AYŞE EDA. "Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler". (2011), 1133-1147.
APA özkan b, GÜNDOĞDU A (2011). Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. Turkish Studies (Elektronik), 6(3), 1133 - 1147.
Chicago özkan bülent,GÜNDOĞDU AYŞE EDA Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. Turkish Studies (Elektronik) 6, no.3 (2011): 1133 - 1147.
MLA özkan bülent,GÜNDOĞDU AYŞE EDA Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. Turkish Studies (Elektronik), vol.6, no.3, 2011, ss.1133 - 1147.
AMA özkan b,GÜNDOĞDU A Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. Turkish Studies (Elektronik). 2011; 6(3): 1133 - 1147.
Vancouver özkan b,GÜNDOĞDU A Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler. Turkish Studies (Elektronik). 2011; 6(3): 1133 - 1147.
IEEE özkan b,GÜNDOĞDU A "Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler." Turkish Studies (Elektronik), 6, ss.1133 - 1147, 2011.
ISNAD özkan, bülent - GÜNDOĞDU, AYŞE EDA. "Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede Atasözleri ve deyimler". Turkish Studies (Elektronik) 6/3 (2011), 1133-1147.