Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler

Yıl: 2011 Cilt: 6 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1435 - 1448 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler

Öz:
Kaşkayların doğum gelenekleri ve bu çerçevedeki inanç ve pratiklerinin ele alındığı bu çalışmada İran sahasında yaklaşık iki ay süresince yapılmış olan saha çalışmasında elde edilen veriler kullanılmıştır. Katılımlı gözlem ve soru cevap gibi tekniklerin kullanılması sureti ile yapılan saha çalışması sırasında Kaşkayların şu anki sosyal dokusuna uygun olarak hem uzun süredir şehir hayatı yaşayan hem göçerlikle bağlantılarını tam olarak koparmamış Kaşkaylarla görüşülmüştür. Doğum çevresinde teşekkül etmiş bu ritüel ve inançlar; işlevleri, kadim Türk kültüründe bir karşılıklarının olup olmadığı ve Türk dünyasının diğer toplulukları ile benzeyen yönlerinin mukayesesi gibi bakış açılarıyla irdelenmiştir.
Anahtar Kelime:

Beliefs and practices of Qashqai Turks within the circle of birth

Öz:
In this study, which deals with the birth traditions of The Qashqai, and beliefs and practices in this aspect, the data gained through approximately two-month studies in the field of Iran are used. During the field of study, based on the use of techniques such as participated observation and question and answer, Qashqai people, both have urban live and haven’t plucked their ties with nomadism in appropriately with their current social tissues, have been discussed with. These rituals and beliefs formed within the frame of birth are examined through the perspectives such as their functions, whether they have an equivalent in the ancient Turkish culture or not and their comparison of aspects similar to the other communities of the world of the Turks.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ACIPAYAMLI, Orhan. Türkiye'de Doğumla İlgili Adet ve İnanmalar'ın Etnolojik Etüdü, Ankara, 1974.
  • AKTAN, Müge Ercan. Gelibolu Yarımadası‟nın Geçiş Dönemi Adetleri Üzerine Bir İnceleme (Doğum-Düğün-Ölüm), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale, 2002.
  • BALIKÇI, Gülsen. Uşak'ın Bazı Yörelerinde Doğum Adetleri, II. Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçlan Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2000.
  • BAŞAR, Zeki. Erzurum'da Tıbbî ve Mistik Folklor Araştırmaları, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1972.
  • BAYAT, Fuzuli. Türk Şaman Metinleri (Efsane ve Memoratlar), Piramit Yayınları, Ankara, 2004.
  • BORATAV, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1999.
  • CANPOLAT, Mustafa. Dıvan-ü Lügatı't-Türk'te Şamanizm İzleri, T.F.A. Yıllığı Belleten 1974, Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yay: 10, Ankara, 1975.
  • DOĞANER, Ali. Osmaniye‟de Yaşayan Ulaşlı Türkmenlerinin Geçiş Törenleri, Hacettepe Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2006.
  • ERGEN, Celal. Osmaniye ve Çevresinde Halk İnançları, Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Bitirme Tezi, Ankara, 1975.
  • GÖNÜLLÜ, Ali Rıza. Alanya'da Eski Türk İnançlarının İzleri, Türk Folkloru, S. 87, 1986.
  • GÜZEL, Abdurrahman. Türk Edebiyatı'nda Çanakkale Zaferi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, Çanakkale, 1996.
  • İNAN Abdülkadir. Makaleler ve İncelemeler, Türk Tarih Kurumu Yayını, 3. Baskı, C.1, Ankara, 1998.
  • İNAN, Abdülkadir. Al Ruhu Hakkında, Makaleler ve İncelemeler, TTK. Ankara, 1987.
  • KALAFAT, Yaşar. Doğu Anadolu'da Eski Türk İnançlarının İzleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1990.
  • KARABAŞ, Seyfi. Bütüncül Türk Budun Bilimine Doğru, Cogito, Y. K. Y, İstanbul, 1999.
  • ÖRNEK, Sedat Veyis. Etnoloji Sözlüğü, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara, 1971.
  • ÖRNEK, Sedat Veyis. Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, 2. Baskı, Ank. Üniversitesi DTCF Yayınları, Ankara, 1981.
  • ÖZTELLİ, Cahit. Zile'de Doğum ve Adetleri, TFA, C. 2, S.28, Kasım, 1951.
  • SARAÇOĞLU, Erdoğan. Kıbrıs'ta Doğumla İlgili Gelenek-Görenek ve İnançlar, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri IV. Cilt Gelenek-Görenek ve İnançlar, Ankara, 1987.
  • SEVİNDİK, Hüseyin. Akçaören ve Yeşilöz (Nevşehir) Köylerindeki Doğum Geleneğinin Halkbilimsel Açıdan İncelenmesi, I. Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyumu
  • ŞAHİN Nuriye Nalan, Ağrı ili, Taşlıçay ilçesi, İkiyamaç köyünde gebelik ve doğumla ilgili inanış ve uygulamalar ile bunların ana ve çocuk sağlığı üzerine etkileri, Hacettepe Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1996
  • TACEMEN, Ahmet. Yirminci Yüzyılın başlarında Bulgaristan Türklerinin Doğum İnanışları, Erciyes Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi, Kayseri, 1994.
  • TEKE, Elif. Osmaniye‟de Doğumla İlgili İnanç ve Uygulamalar, Gaziantep Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep, 2005.
  • TEZCAN, Mahmut. Kültürel Antropoloji, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, S. 173, Ankara, 1996
  • TURAN, Osman. Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, C. 1-2, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 2000.
  • YARDIMCI, Mehmet. Malatya'da Halk İnanmaları, Mistik Kaynaklı Halk Sağaltmacılığı ve Bazı Halk İnançları, III. Battal Gazi ve Malatya Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu 19-21 Ekim 1988, İstanbul, 1989.
  • YÜKSEL, Dilek. Gaziantep ve Çevresinde Doğumla İlgili İnanış Ve Uygulamalar, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep, 2007.
  • SÖZLÜ KAYNAKÇA
  • ALEMDARLI, Ekber Mehdi. Yaşı 54, Tayfası Şeşbeyli, Tiresi Alemdarlı, Okuma yazması var. Abade Şehrinde 14. 07. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • AŞURİ, Kohyar. Yaşı 60, Tayfası Dereşorlu, Tiresi Narralı, Bomkusu Hacı Behroz, Okuma yazması yok konargöçer hayatı sürdürüyor, Çekerek Yaylasında 25. 07. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • BAYAT, Menuçer. Yaşı 48, Tayfası Amele, Tiresi Bayat, Emekli öğretmen Firuzabat‟ta 07. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • BAYRAMİ, Mihrengiz. Yaşı 72, Tayfası B.Keşküllü, Tiresi Yadikurlu, Bomkusu Alizadlı, Okuma yazması yok konargöçer hayatı sürdürüyor, Asipas‟da 05. 07. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • DANIŞVER, Hemra. Yaşı 60, Tayfası Küçük Küşküllü, Tiresi Kuhva, Emekli öğretmen, Firuzabat‟ta 05. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • DANIŞVER, Menice. Yaşı 25, Tayfası K. Keşküllü, Tiresi Kuhva, Bomkusu Danışver, Üniversite Mezunu Firuzabat‟ta 05. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • FULADI, Kenan. Yaşı 47, Tayfası Amele, Tiresi Demir Çomaklı, Bomkusu Kenan, Okuma yazması yok halen konargöçer, İklit yolu üzeri Şiraz‟ın kırk km kuzeyinde bir obada 15. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • GAMELNİYA, Gadem. Yaşı 67, Tayfası Şeşbeyli, Tiresi Köleli, Bomkusu Dostmahatli,, Okuma yazması yok, Şiraz‟da 15. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • GORGUNPUR (KERİMİ), Şemsi. Yaşı 60, Tayfası Amele, Tiresi Behmenbegi, Okuma yazması yok, Hunç Şehrinde 13. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • HODİPUR, Sakine. Yaşı 65, Tayfası Amele, Tiresi Sohrap Hanlu, Bomkusu Miçek, Okuma Yazması yok, Kevar‟da 06. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • KAİMİ, Şemail. Yaşı 51, Tayfası Amele, Tiresi Sohrab Hanlı, Okuma yazması yok, Şiraz‟da 20. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • KASIMİ, Kerem Ali. Yaşı 56, Tayfası Farsimedan, Tiresi Kasımlı, Bomkusu Nevruz Hanlı, Okuma yazması yok konargöçer hayatı sürdürüyor, Semirum yaylasında 23. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • KAVİYANİ, Ferecullah. Yaşı 46, Tayfası K. Keşküllü, Üniversite‟de Öğretim Üyesi, Firuzabat‟ta 06. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • KERİMİ, Kerim. Yaşı 40, Tayfası Amele, Tiresi İgdir (İgdir tiresi eskiden bir tayfa imiş fakat zamanla küçülmüş ve şu an tire olarak değerlendirilmektedir). Hunç Şehrinde 14. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • KOHYARİ, Dohterbes. Yaşı 70, Tayfası Amele, Tiresi Bolbolu, Okuma Yazması yok, Kıyr-i Karzin varoşlarında 10. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • KURDİPUR, Ali Kulu. Yaşı 65, Tayfası Amele, Tiresi Mehterhane, Okuma yazması yok halen konargöçer, Firuzabat Şiraz arası yol üzerine kurulmuş bir obada, 09. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • MUHTARİ, Piran Yaşı 65, Tayfası Amele, Tiresi Çiğini, Okuma yazması var, Firuzabat‟ta 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • MUSSULU, Muhammed Mensur. Yaşı 47, Tayfası Amele, Tiresi Mussulu, Bomkusu Hadi Begli, Okuma yazması var, Firuzabat kıyr arası Ovadüzü köyünde 01. 07. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • SOHRABİ, Behmen. Yaşı 50, Tayfası Amele, Tiresi Sohrap Hanlı, Bomkusu Becahi, Emekli öğretmen, Kıyr-i Karzin Şehrinde 08. 07. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • VEYSİZADE, Zeynep. Yaşı 80, Tayfası Amele, Tiresi Kulasiye, Bomkusu Kerimli, Okuma yazması yok, Şiraz‟da 19. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme.
  • YAKUBİBEND, Abdullah. Yaşı 53, Tayfası Şeşbeyli, Tiresi Musalu, Bomkusu Terekeme, Okuma yazması var, Merv Deşt Şehrinde 21. 06. 2008 tarihinde Mehmet Karaaslan tarafından yapılan görüşme
APA Karaaslan M (2011). Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. , 1435 - 1448.
Chicago Karaaslan Mehmet Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. (2011): 1435 - 1448.
MLA Karaaslan Mehmet Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. , 2011, ss.1435 - 1448.
AMA Karaaslan M Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. . 2011; 1435 - 1448.
Vancouver Karaaslan M Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. . 2011; 1435 - 1448.
IEEE Karaaslan M "Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler." , ss.1435 - 1448, 2011.
ISNAD Karaaslan, Mehmet. "Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler". (2011), 1435-1448.
APA Karaaslan M (2011). Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. Turkish Studies (Elektronik), 6(3), 1435 - 1448.
Chicago Karaaslan Mehmet Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. Turkish Studies (Elektronik) 6, no.3 (2011): 1435 - 1448.
MLA Karaaslan Mehmet Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. Turkish Studies (Elektronik), vol.6, no.3, 2011, ss.1435 - 1448.
AMA Karaaslan M Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. Turkish Studies (Elektronik). 2011; 6(3): 1435 - 1448.
Vancouver Karaaslan M Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. Turkish Studies (Elektronik). 2011; 6(3): 1435 - 1448.
IEEE Karaaslan M "Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler." Turkish Studies (Elektronik), 6, ss.1435 - 1448, 2011.
ISNAD Karaaslan, Mehmet. "Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler". Turkish Studies (Elektronik) 6/3 (2011), 1435-1448.