Yıl: 2011 Cilt: 1 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 98 - 104 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme

Öz:
2010 yılında dünyada 5,4 milyon bebek birinci yaşını dolduramadan hayata veda etmiştir. Beş yaş altı ölümlerin %70’i yaşamın ilk yılında meydana gelmiştir. Bebek ölümlüğü; birey, anne, hane, toplum ve çevreye dair faktörlerin bileşkesi olup, toplum sağlığı ve refahının duyarlı bir göstergesidir. Binyıl Kalkınma Hedefleri arasında çocuk ölümlülüğünü 2015’e kadar 1990’daki seviyesinin 1/3’ine azaltmak bulunmaktadır. Bu amaca ulaşmak için belirlenen ölçütler; beş yaş altı ölüm hızı, bebek ölüm hızı ve kızamığa karşı aşılanmış çocuk oranıdır. Uluslararası kamuoyunun yoğun ilgisine rağmen, bebek ve çocuk ölüm hızları son 50 yılda ciddi biçimde azalmakla birlikte, ülkelerarası eşitsizlikler artarak devam etmekte, 2015 için konulan hedeflerin çok gerisinde kalmaktadır. Gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasındaki bu derin fark ülke içindeki farklı sosyoekonomik gruplarda daha da şiddetlenmekte, sosyoekonomik düzey bebek ölümlülüğünün güçlü bir belirleyicisine dönüşmektedir. Türkiye’deki bebek ölümlülüğü incelendiğinde ise, eğitim grupları ve bölgeler arasında var olan farkın, yıllar içinde derinleşerek devam ettiği, kır kent farkının ise değişmediği görülmektedir. Bebek ölümlüğündeki bu eşitsizlikleri giderebilmek ve bebek ölümlülüğünü, bölgemizdeki diğer ülkelerin seviyesine azaltabilmek için eşitsizlikleri gidermeye yönelik ekonomik ve sosyal politikalara gereksinim kesindir. Bu eşitsizliklerin derinleşmesi, anne ve bebeklere sunulan sağlık hizmetinin ve bunun finansman biçiminin bebek sağlığı açısından yeniden irdelenmesini gerekli kılmaktadır. Bireylerin dezavantajları oranında yoğunlaşan hizmeti esas alan bir bakış açısının benimsenmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Pediatri

Inequalities in infant mortality: An evaluation of the situation in the world and Turkey

Öz:
In the world, in 2010, 5,4 million infants died before their first birthday. 70% of infant mortalities up to 5 years of age occur within the first year of life. Infant mortality is a result of combination of factors related to the individual, mother, household, community and environment, and represents a sensitive indicator of health state, and welfare of the community. Diminishing child deaths at 2015 to a level that is one third the level in 1990 is a among the Millennium Development Goals. The criteria established for the achievement of this goal are infant mortality rates up to 5 years of age , infant mortality and percentage of children immunized against measles. Despite the intensive attention of international public opinion, and a serious decrease in infant and child mortality rates within the last 50 years, the inequalities between countries are sustained with an increasing trend and the rates are far behind the 2015 goals. This marked difference between developed and developing countries is more intense for various socio-economic groups within the country in question and thus, socio-economic status turns out to be an important determinant of infant deaths. In Turkey, when the infant mortality is evaluated, it is seen that existing difference between educational groups and regions is sustained with a gradually increasing trend, while inequalities between urban and rural areas remain the same. For the efforts to eliminate these inequalities in infant mortality and to achieve a level similar to the countries of our region, the necessity for economic and social policies isabsolute. The deepening of these inequalities makes it necessary to reevaluate the health services for the mother and the child and the means of financing with respect to infant health. It is vital to adopt a perspective that concentrates on health care services in proportion to the level of disadvantage.
Anahtar Kelime:

Konular: Pediatri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Oestergaard MZ, Inoue M, Yoshida S, Mahanani WR, Gore FM, Cousens S, Lawn JE, Mathers CD; on behalf of the United Nations Inter-agency Group for Child Mortality Estimation and the Child Health Epidemiology Reference Group. Neonatal Mortality Levels for 193 Countries in 2009 with Trends since 1990: A Systematic Analysis of Progress, Projections, and Priorities. PLoS Med 2011;8(8). http://dx.doi.org/10.1371/journal.pmed.1001080 PMid:21918640 PMCid:3168874
  • 2. UNICEF 2011. Levels and trends in child mortality.Report 2011-Estimates developed by the UN Inter Agency Group for Child Mortality Estimation.
  • 3. World Fact Book. Country Comparison : Infant mortality rate. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html
  • 4. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye, 2009.
  • 5. Rajaratnam JK, Marcus JR, Flaxman AD, Wang H, Levin-Rector A, Dwyer L, Costa M, Lopez AD, Murray CJ. Neonatal, postneonatal, childhood, and under-5 mortality for 187 countries, 1970-2010: a systematic analysis of progress towards Millennium Development Goal 4. Lancet 2010;375(9730):1988-2008. http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(10)60703-9
  • 6. Chin B, Montana L, Basagaña X. Spatial modeling of geographic inequalities in infant and child mortality across Nepal. Health Place 2011;17(4):929-36. http://dx.doi.org/10.1016/j.healthplace.2011.04.006
  • 7. UN Millennium Project. Who’s got the power? Transforming health systems for women and children. Taskforce on child health and maternal health, 2005.
  • 8. Regidor E. Measures of health inequalities: part 2. J Epidemiol Community Health 2004;58:900-903. http://dx.doi.org/10.1136/jech.2004.023036
  • 9. Kunst A. and Machenbach J. Socioeconomic inequalities in health. WHO; 1994.
  • 10. Akçay U, Ergin I, Hassoy H. Kalkınma’nın bilançosu: eleştirel bir değerlendirme İktisat Dergisi, Kalkınma İktisadı Özel Sayısı, Sayı: 519-520. Eylül-Ekim 2011.
  • 11. Hertel-Fernandez AW, Giusti AE, Sotelo JM. The Chilean infant mortality decline: improvement for whom? Socioeconomic and geographic inequalities in infant mortality, 1990-2005. Bull World Health Organ 2007;85(10):798-804. PMid:18038062 PMCid:2636498
  • 12. WHO-CSDH (2007) Achieving Health Equity: From Root Causes To Fair Outcomes. Commission On Social Determinants Of Health http://www.who.int/social_determinants/resources/csdh_media/cdsh_interim_statement_final_07.pdf (Erişim tarihi 20 Aralık 2010)
  • 13. Dedeoğlu N. Sağlık ve Yoksulluk. Toplum ve Hekim Dergisi 2004;19(1):51-53.
  • 14. Smith R. Countering child poverty. BMJ 2001;322:1137-1138. http://dx.doi.org/10.1136/bmj.322.7295.1137 PMid:11348895 PMCid:1120271
  • 15. Whitehead, M. The consepts and principles of equity and health. Int J Health Serv 1992;3:429-445. http://dx.doi.org/10.2190/986L-LHQ6-2VTE-YRRN PMid:1644507
  • 16. Hollowell J, Kurinczuk JJ, Brocklehurst P, Gray R. Social and ethnic inequalities in infant mortality: a perspective from the United kingdom. Semin Perinatol 2011;35(4):240-4. http://dx.doi.org/10.1053/j.semperi.2011.02.021 PMid:21798404
  • 17. Song S, Burgard SA. Dynamics of Inequality: Mother’s Education and Infant Mortality in China, 1970-2001. J Health Soc Behav 2011;52(3):349-64. http://dx.doi.org/10.1177/0022146511410886 PMid:21896686
  • 18. Guendelman S, Pearl M. Children’s Ability To Access and Use Health Care. The effects of no coverage, child-only coverage, and family coverage. Health Affairs 2004;23(2).
  • 19. Newacheck PW, Claire D, Brindis CD. Adolescent health insurance coverage: Recent changes and access to care. Pediatrics 1999;104(2):195. http://dx.doi.org/10.1542/peds.104.2.195 PMid:10428994
  • 20. Victora CG, Wagstaff A, Schellenberg JA, Gwatkin D, Claeson M, Habicht JP. Applying an equity lens to child health and mortality: more of the same is not enough. Lancet 2003;362:233-41. http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(03)13917-7
  • 21. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri. Türkiye’nin demografik dönüşümü. Doğurganlık, Aile planlaması, anne-çocuk sağlığı ve beş yaş altı ölümlerdeki değişimler 1968-2008. Ankara, 2010. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TurkiyeninDemografikDonusumu_220410.pdf
  • 22. Tezcan S, Eryurt MA. Nüfusbilim DergisiTurkish Journal of Population Studies, 2006-07;28-29, 15-28.
  • 23. Marmot M. Fair society, healthy lives.Strategic review of health inequalities in England post 2010. 2011. http://www.marmotreview.org/AssetLibrary/pdfs/Reports/FairSocietyHealthyLives.pdf
  • 24. Çalışkan Ş. Türkiye’de gelir eşitsizliği ve yoksulluk. Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı: 59, 2010.
  • 25. OECD. OECD, Factbook 2008: Economic, Environmental and Social Statistics; OECD, Growing Unequal. Income Distribution and Poverty in OECD Countries, 2008.
  • 26. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu. Türkiye’de eşitsizlikler: kalıcı eşitsizliklere genel bir bakış, 2010. www.aciktoplumvakfi.org.tr/pdf/turkiyede_esitsizlikler.pdf
  • 27. Kültürsay N. The status of women and of maternal and perinatal health in Turkey. Turkish Journal of Pediatrics 2011;53:5-10. PMid:21534333
  • 28. Taşkın Ş, Atak N. Bebek ve Çocuk Ölümlerinin Değerlendirilmesi: Türkiye Nüfus Ve Sağlık Araştırması, 1993 ve 1998. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2004;57(1):1-12.
  • 29. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması-TNSA 1993. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE), Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 1993, Ankara, 1994.
  • 30. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması -TNSA 1998. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE), Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 1998. Ankara: 1999.
  • 31. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması-TNSA 2003. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE), Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2003. Ankara: 2004. NSA 1993.
  • 32. Houweling TA, Kunst AE, Huisman M, Mackenbach JP. Using relative and absolute measures for monitoring health inequalities: experiences from cross-national analyses on maternal and child health. Int J Equity Health 2007;29:6-15.
APA ERGİN I, HASSOY H (2011). Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. , 98 - 104.
Chicago ERGİN Işıl,HASSOY HUR Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. (2011): 98 - 104.
MLA ERGİN Işıl,HASSOY HUR Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. , 2011, ss.98 - 104.
AMA ERGİN I,HASSOY H Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. . 2011; 98 - 104.
Vancouver ERGİN I,HASSOY H Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. . 2011; 98 - 104.
IEEE ERGİN I,HASSOY H "Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme." , ss.98 - 104, 2011.
ISNAD ERGİN, Işıl - HASSOY, HUR. "Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme". (2011), 98-104.
APA ERGİN I, HASSOY H (2011). Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 1(3), 98 - 104.
Chicago ERGİN Işıl,HASSOY HUR Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi 1, no.3 (2011): 98 - 104.
MLA ERGİN Işıl,HASSOY HUR Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, vol.1, no.3, 2011, ss.98 - 104.
AMA ERGİN I,HASSOY H Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi. 2011; 1(3): 98 - 104.
Vancouver ERGİN I,HASSOY H Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi. 2011; 1(3): 98 - 104.
IEEE ERGİN I,HASSOY H "Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme." İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 1, ss.98 - 104, 2011.
ISNAD ERGİN, Işıl - HASSOY, HUR. "Bebek ölümlülüğünde eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki duruma dair bir değerlendirme". İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi 1/3 (2011), 98-104.