TY  - JOUR
TI  - Hürriyet ve modernleşme enstrümanı olarak osmanlı'da basın'
AB  - Osmanlı Devleti'ne hayli geç gelen matbaanın kuruluşu sonrası yine geç olarak kurumsallaşan basın, lSOO'leriıı ortalarından sonra ortaya çıkan aydın muhalefeti tarafından etkin bir biçimde kullanılacaktır. İlk resmi gazetenin yayınlanmasından yaklaşık otuz yıl sonra ülkenin içinde bulunduğu siyasi atmosfer, muhalif aydınlan gazete çıkarmaya yöneltmiştir. Hürriyet adına yönetime yapılan eleştiriler basına yönelik düzenlemeleri de beraberinde getirmiş, 1864 Matbuat Nizamnamesi ile başlayan süreç daha sonra yapılacak değişikliklerle süreklilik kazanmıştır. Tüm bu düzenlemelere karşın artan muhalefetin etkisiyle basın yayın hayatı her geçen gün zenginleşecek, Meşrutiyetin ilanı basın üzerindeki baskıyı artırarak öncü kalemlerin yurt dışına kaçmalarına ve hürriyet mücadelelerini buradan sürdürmelerine yol açacaktır. İkinci Meşrutiyetin ilanı İle oluşan hürriyet atmosferi basın üzerindeki sansürü hafifleterek yayın sayısında patlamaya yol açar ancak bu geçici rahatlama 1909 Matbuat Kanunu ile sona erer. Meşrutiyetin ilanının her türlü özgürlüğü teminat altına alma öngörüsüne karşın, bir önceki dönemde olduğu gibi kendisine muhalefet edenlere hayat hakkı tanımaması bir ironiyi içinde barındırır. Takip eden dönemde Birinci Dünya savaşı sırasında Sansür Talimatnamesinin yürürlüğe konarak basının iktidar denetimi altına alınması Osmanlı modernleşmesinde bir enstrüman olarak basının nasıl bir işlev gördüğünün işaretlerini vermektedir. Daha önce kendisinden dördüncü kuvvet olarak söz edilen (yasama, yürütme ve yargıdan sonra) basının günümüzde birinci sırada olduğu konusunda hemfikir olunduğu düşünülürse, incelenecek olan bu dönemin olumlu ve olumsuz gelişmelerinin kendinden sonraki döneme miras bıraktığı pek çok unsurun olduğunu söylemek mümkündür.
AU  - DOĞANER, Yasemin
PY  - 2012
JO  - Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
VL  - 29
IS  - 1
SN  - 1301-5737
SP  - 109
EP  - 121
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/132466
ER  -