Yıl: 2012 Cilt: 29 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 247 - 272 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği)

Öz:
Türkiye'de 1950'lerden beri hızlı bir kentleşme süreci yaşanmaktadır. Kırsal alanların yetersizliği (istihdam, sağlık, eğitim vb. alanlardaki imkanların yetersizliği) ve kentsel alanların kişileri cezbctnıesi (kentte istihdam imkanlarının, sağlık hizmetlerinin, eğitim fırsatlarının vb. daha geniş olması) bu durumda başat rol oynamaktadır. Kırsal alandan kentsel alana yönelen bu nüfus hareketi sonrası kentsel alana yabancı bu kişiler barınma, iş bulma, kentsel mekanlara uyum sağlama ve kentte tutunma gibi bazı sıkıntılarla karşılaşmaktadırlar. Göç eden bireyler bu sıkıntılarla başedebilme ve çözüm bulma konusunda biraraya gelerek dayanışma içine girmektedirler, Kıray'ın (İ964) tampon mekanizma olarak adlandırdığı ve bireylerin dayanışması sonucu kente uyum sağlamasına yardımcı olan mekanizmalardan biri sivil toplum kuruluşu olarak hemşehri dernekleridir. Kentte bir dayanışma öriintüsii olarak ortaya çıkan hemşehri dernekleri bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Hemşehri dernekleri kentte bireylerin geldikleri yörenin kültürünü yaşatabildikleri, birincil ilişkilerin ön planda olduğu yerler olarak dikkat çekmektedir. Hemşehri derneklerinin bu yapısıyla, bireylerin kentlileşmesini hızlandırıcı bir etkiden ziyade, bireylerin yeni kişilerle kaynaşmasını yavaşlatıcı etkisi de olabilmektedir. Bu noktada çalışmanın amacı, Tokat'ta bulunan hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolünü ortaya koymaktır. Çalışma nicel niteliklidir. Uygulama. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı'ndan ve Tokat Dernekler Dairesi'ndcn alınan bilgiler doğrultusunda ulaşılabilen sekiz hemşehri derneğinden dernek yöneticisi ve üyesi olan toplam 208 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Veri analizi yapılırken frekans tabloları ve ki-kare testlerinden faydalanılmıştır. Uygulamadan elde edilen bulgulara göre, örnekleme dahil olan dernek üyelerinin büyük çoğunluğu kentte uzun süredir İkamet eden kişilerdir. Üyeler genel itibariyle orta yaş ve üstündeki kişilerdir. Kente göç eden bireylerin derneğe üye olmasında kente önceden gelip yerleşmiş hemşehrilerinin büyük etkisi olduğu görülmektedir. Hemşehri derneğinin gelinen yörenin kültürünü yaşatmaya imkan vermesi ve hemşehrilerle bir araya gelme fırsatı sunması, bireylerin bu derneklere iiyc olmalarındaki en önemli etkenlerdir. Dernek üyeleri bu düşüncelerine paralel şekilde sık sık hemşehrileriyle biraraya gelmektedirler. Dernek üyeleri genelde memleketlerine tanıdık, eş, dost, akraba ziyareti için gitmektedirler. Memlekete gidiş sıklıklarının seyrek olduğu görülmektedir. Dernek üyeleri genel itibariyle kendini Tokat'lı hisseden kişiyi Tokat'iı olarak tanımlarken, bir çoğu kendisini de Tokat'lı olarak gördüğünü belirtmiştir. Dernek üyelerinin öğrenim durumu ile hemşehri derneklerinin faaliyetlerine katılımı arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Dernek üyelerinin Tokat'ta ikamet süreleri ile hemşehrilerle görüşme sıklığı, memlekete gidiş sıklığı ve kendilerini Tokat'lı olarak görme arasındaki ilişkilere tek tek bakıldığında anlamlı bir ilişki ortaya çıkmıştır. Üyelerin doğdukları yer ile memlekete gidiş sıklıkları, dernek faaliyetlerine katılım ile cinsiyet ve aylık elde edilen gelir arasındaki ilişkiye tek tek bakıldığında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.
Anahtar Kelime:

The role of the fellow-countrymen associations in the process of urbanization

Öz:
A rapid process of urbanization Turkey has undergone since the 1950s. The inadequacy of rural areas (i.e. lack of facilities in the fields of employment, healthcare, education, etc.) and the attractiveness of cities (i.e. the abundance of the aforementioned facilities) both play the leading role in this case. People who were dragged into cities by a population movement from rural areas to urban areas had to face with several difficulties such as housing, finding employment, adapting to urban environments and maintaining their lives in cities. The immigrants acted with solidarity to be able to cope with such difficulties. At this point, associations of fellow-countrymen are the devices that were helpful for the immigrants to adapt to cities, which is defined as 'buffer mechanism' by Kiray. The main focus of this study is the associations of fellow-countrymen which, in cities, have come into being as a solidarity pattern. Such associations where the primary relationships are given prior importance are remarkable in that individuals could have a chance to keep their own regional cultures alive there. This aspect of fellow-countrymen associations, in addition to their contribution to accelerating the level of urbanization, can also be influential on the retardation of the process in which the immigrants try to become integrated with the new individuals. Herein, the study aims to deal with the role of the associations of fcifow-countrymen in Tokat in the process of urbanization. The study is of the quantitative quality. The research has been performed with a total of 208 association managers with whom we got in contact through the data acquired from the Department of Associations of the Ministry of Interior and Department of Associations in Tokat. Frequency tables and chi-square tests were applied to analyze the data. The findings of the research show that a considerable majority of the association members are those who have been living in the city for a very long time. The members are generally middle-aged or above. It is observed that the previous fellow-countrymen have a major effect on the affiliation of the members to the associations. The primary factor that tempts people to be the members of the associations is the fact that such associations give them the chance to come together and keep their regional culture alive. The members frequently come together in parallel with this idea and they go to their own countries particularly to visit their relatives. It is seen that they do not visit their country very often. Any person who feels 'Tokatlı' (originally from Tokat) is usually defined as Tokatlı by the association members and many of the members regard themselves as Tokatlı. There exists a significant relation between the educational backgrounds of the members and their participation in the associational activities. A significant relation will obvious when the relations among the duration of members' stay the frequency of the visits to their own countries to be together with their relatives and seeing themselves as Tokatlı are all examined. The frequency of the visits to their own countries and to the places where they were born point to yet another significant relation. However, there exists no statistically significant relation in the participation of the associational activities, sexes and monthly incomes.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Bal, H. (2008). Kent sosyolojisi. İsparta: Fakülte Kitabevi.
  • Bolay, S. H. (1997). Sivil toplum ve manası. Yeni Türkiye, 18, 7-8.
  • Bozkurt, Ö.„Turgay, E. ve Seriye, S. (1998), Kamu yönetimi sözlüğü,. Ankara: Türkiye Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
  • Görmez, K. (1997). Kent ve siyaset: Bir metropol alanda kentleşme. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • İnat, Ş. (2006). Sivil toplum kuruluşu olarak hemşehri dernekleri ve kentlileşme süreci (Antalya örneği): Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, İsparta.
  • Keleş, R. (1998). Kenthilim terimleri sözliiğil Ankara: İmge Kitabevi.
  • Keleş. R. (2006). Kentleşme politikası. Ankara:İmge Kitabevi.
  • Kıray, M. (1964). Ereğli: Ağır sanayiden önce bir sahil kasabası, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Kızılçelik, S. (2000). Sosyoloji yazıları 2, Ankara: Anı Yayın.
  • Köse, A. C.(I996). Yöresel dayanışma Örgütlerinin kentlileşme sürecindeki rolü (Konya ili örneği). Yüksek lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Kurtoğlu, Ayça (2005) 'Mekansal Bir Olgu Olarak Hemşehrilik ve Bir Hemşehrilik Mekanı Olarak Dernekler', European Journal of Turkish Studies, Thematic Issue N°2 - Hometown Organisations in Turkey, 15.09.2011 tarihinde http://www.ejts. org/document375.html. adresinden erişildi.
  • Mardin, Ş. (2006). Türkiye'de toplum ve siyaset, İsanbul: İletişim Yayınları.
  • Özer, I. (2004). Kentleşme, kentlileşme ve kentsel değişme, Bursa: Ekin Kitabevi.
  • Seııcer, Y. (1979). Türkiye'de kentleşme: Bir toplumsal ve kültürel değişme süreci, Ankara: Kültür Bakanlığı.
  • Tekşen, A. (2003), Kentleşme sürecinde bir tampon'mekanizma olarak hemşehricilik: Ankara'daki Malatyalılar örneği, Ankara: Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları.
  • Toksöz, F. (1983). Dernekler,, Cumhuriyet dönemi Türk ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Tuncay, M. (1998). Sivil toplum kuruluşları ile ilgili kavramlar, tanzimattan günümüze İstanbul'da STK'lar. (ss. ix-xv) edt. A.N. Yiieekök, M.Ö. Alkan, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
  • Yıldırım, İ. (2004). Demokrasi, sivil toplum kuruluşları ve yönetişim, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Yıldırım, M. (2003). Sivil toplum ve manası", Cumhuriyet üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 27( 2), 226-242.
  • Yılmaz, N. (2008). Hemşehri kimliği, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
  • Türk Dil Kurumu (2011), Sivil Toplum Kuruluşu, 15.09.2011 tarihinde http://www. tdk.gov.tr/index.plıp?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.419942l24d85e5.40 749749 adresinden erişildi.
APA Özkiraz A, Acungil Y (2012). Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). , 247 - 272.
Chicago Özkiraz Ahmet,Acungil Yavuz Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). (2012): 247 - 272.
MLA Özkiraz Ahmet,Acungil Yavuz Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). , 2012, ss.247 - 272.
AMA Özkiraz A,Acungil Y Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). . 2012; 247 - 272.
Vancouver Özkiraz A,Acungil Y Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). . 2012; 247 - 272.
IEEE Özkiraz A,Acungil Y "Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği)." , ss.247 - 272, 2012.
ISNAD Özkiraz, Ahmet - Acungil, Yavuz. "Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği)". (2012), 247-272.
APA Özkiraz A, Acungil Y (2012). Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29(1), 247 - 272.
Chicago Özkiraz Ahmet,Acungil Yavuz Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 29, no.1 (2012): 247 - 272.
MLA Özkiraz Ahmet,Acungil Yavuz Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.29, no.1, 2012, ss.247 - 272.
AMA Özkiraz A,Acungil Y Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2012; 29(1): 247 - 272.
Vancouver Özkiraz A,Acungil Y Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2012; 29(1): 247 - 272.
IEEE Özkiraz A,Acungil Y "Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği)." Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29, ss.247 - 272, 2012.
ISNAD Özkiraz, Ahmet - Acungil, Yavuz. "Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (tokat örneği)". Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 29/1 (2012), 247-272.