Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği

İNCİRKUŞ, Kübra

Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği

Kübra İNCİRKUŞ (İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi

40 4

Yıl: 2011 Cilt: 4 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 102 - 109 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği

Öz:

Giriş ve Amaç: Bakım sonuçlarının değerlendirilmesi bakımın sürekli geliştirilmesi, objektif ve düzenli kayıtların sağlanması için önemlidir. Bu amaçla kullanılacak kısa ve uygulaması kolay araçlara gereksinim vardır. Bu araştırmanın amacı Kronik Bakım Modeli temel alınarak geliştirilen “Kronik Hastalık Bakımını Değerlendirme Ölçeği-Hasta Formu’nun Türkçe’de geçerlik ve güvenirliğini belirlemekti. Yöntem: Metodolojik tipteki çalışmanın örneklemini amaçlı olarak seçilen kronik hastalıklı 300 birey oluşturdu. Glasgow ve arkadaşları tarafından 20 maddeli ve 5 faktörlü yapıda geliştirilen ölçek, orijinal çalışmada yüksek iç tutarlığa (α= .93), test-tekrar test korelasyonuna (r = .58) sahiptir. Verilerin değerlendirilmesinde kapsam geçerlik indeksi, Cronbach alfa, test-tekrar test, madde toplam puan korelasyonu, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi kullanıldı. Bulgular: Örneklemin çoğunluğu 40 yaş üstünde (%94.6), kadın (%71.8), ilkokul mezunu (%48.7), hipertansif (%52.7) ve diyabetli (%39.7) idi. Ölçeğin Kapsam Geçerlik İndeksi .85, Cronbach alfa katsayısı .91, madde toplam puan korelasyonları .46 ile .69 (p= .001) arasındaydı. Dört-sekiz haftalık test-tekrar test korelasyonu oldukça yüksekti (r=.93, p= .001). Faktör analizleri ölçeğin beş faktörlü yapıda olduğunu gösterdi. Sonuç: Türkçe’ye uyarlanan Kronik Hastalık Bakımını Değerlendirme Ölçeği- Hasta Formu, kronik hastalığı olan bireylerin aldıkları sağlık bakım hizmetlerini değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araçtır. Farklı kronik hastalığı olanlarda denenmesi ve bakım kalitesinin artırılmasına yönelik çalışmalarda kullanılması önerilir.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acaroğlu, R., Şendir, M., Kaya, H., & Sosyal, E. (2007). Bireyselleştirilmiş hemşirelik bakımının hasta memnuniyeti ve sağlığa ilişkin yaşam kalitesine etkisi. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 59, 61–67.
Akgül, A. (2005). Tıbbi araştırmalarda istatistiksel analiz teknikleri “SPSS uygulamaları” (3. Baskı, ss. 440–455). Ankara: Emek Ofset.
Akın, S., & Erdoğan, S. (2007). The Turkish version of the Newcastle satisfaction with nursing care scale used on medical and surgical patients. Journal of Clinical Nursing, 16, 646–653.
Aksayan, S., & Gözüm, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: Ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 4(1), 9–14.
Aktürk, Z., Dağdeviren, N., Şahin, E. M., Özer, C., Yaman, H., Göktaş, O., et al. (2002). Hastalar hekimleri değerlendiriyor: Eoropep ölçeği. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 1–8.
Aragones, A., Schaefer, E. W., Stevens, D., Gourevitch, M. N., Glasgow, R. E., & Shah, N. R. (2008). Validation of the Spanish translation of the patient assessment of chronic illness care (PACIC) Survey. Preventing Chronic Disease, 5(4), 1–10.
Beaglehole, R., Epping-Jordan, J., Patel, V., Chopra, M., Ebrahim, S., Kidd, M., et al. (2008). Improving the prevention and management of chronic disease in low-income and middleincome countries: A priority for primary health care. Lancet, 372, 940–949.
Bilir, N., & Subaşı, N. P. (2006). Bulaşıcı olmayan hastalıklar ve kontrolü. İçinde Ç. Güler, L. Akın (Editörler) Halk sağlığı temel bilgiler (ss. 1032–1034). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Bodenheimer, T., Wagner, E. H., & Grumbach, K. (2002). Improving primary care for patients with chronic illness. Journal of the American Medical Association, 288(14), 1775– 1779.
Burns, N., & Grove, S. K. (1997) The practice of nursing research conduct, critique&utilization (Third Edition, pp. 24, 226–815), Philadelphia: W. B. Saunders Company. Cranston, J. (2006). Australian primary health care research institue primary care respiratory unit discipline of general practice university of adelaide south Australia (pp. 1–114). Canberra: The Australian National University.
Davis, R. M., Wagner, E. H., & Groves, J. (1999). Managing chronic disease. British Medical Journal, 318, 1090–1091.
Demirağ, S. A. (2009). Kronik hastalıklar ve yaşam kalitesi. Sağlıklı Yaşam Tarzı Dergisi, 2, 58–65.
Erefe, İ. (2002). Veri toplama araçlarının niteliği. İçinde İ. Erefe (Ed.) Hemşirelikte araştırma ilke süreç ve yöntemleri (ss. 169– 188). İstanbul: Odak Ofset.
Geyman, J. P. (2007). Disease management: Panacea, another false hope, or something in between? Annals of Family Medicine, 5, 257–260.
Glasgow, R. E., Nelson, C. C., Whitesides, H., & King, D. K. (2005a). Use of the patient assessment of chronic illness care (PACIC) with diabetic patents. Diabetes Care, 28, 2655–2661.
Glasgow, R. E., Wagner, E. H., Schaefer, J., Mahoney, L. D., Reid, R. J., & Greene, S. M. (2005b). Development and validation of the patient assessment of chronic illness care (PACIC). Medical Care, 43(5), 436–444.
Gözüm, S., & Aksayan, S. (2003). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 5(1), 3–14.
Harrington, D. (2009). Confirmatory factor analysis (pp. 21–99). New York: Oxford University Press.
Haskett, T. (2006). Chronic illness management: Changing the system. Home Health Care Management Practice, 18, 492– 496.
International Council of Nurses [ICN] (2010). Delivering quality, serving communities: Nurses leading chronic care. İnternational Nurses Day 2010. 1–69.
İrgil, E. (2006) Kronik hastalıklar epidemiyolojisi. Erişim: 05.02.2010. http://halksagligi.uludag.edu.tr/emel_irgil_3011/kronik_Hast_E pidemiyolojisi.pdf
Kaya, N., Solmaz, Ş., & Bolol, N. (2007). Larinjektomili bireylerin sağlığa ilişkin yaşam kalitesini değerlendirmede Euroqol ölçeğinin güvenirlik ve geçerliği. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 15(58), 30–39.
Mollahaliloğlu, S., Hülür, Ü., Yardım, N., Özbay, H., Çaylan, A. K., Ünüvar, N., et al. (Editörler) (2007) Türkiye’de sağlığa bakış (ss. 45–71). Ankara: Bölük Ofset Matbaacılık.
Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (Third Ed., pp. 315–395). New York: McGraw-Hill, Inc.
Nutting, P. A., Dickinson W. P., Dickinson, L. M., Nelson, C. C., King, D. K., Crabtree, B. J., et al. (2007). Use of chronic care model elements is associated with higer-quality care for diabetes. Annals of Family Medicine, 5, 14–20.
Öner, N. (1987). Kültürlerarası ölçek uyarlamasında bir yöntembilim modeli. Psikoloji Dergisi IV. Ulusal Psikoloji Kongresi Özel Sayısı, 6(21), 80–82.
Piatt, G. A., Orchard, T. J., Emerson, S., Simmons, D., Songer, T. J., Brooks, M. M., et al. (2006). Translating the chronic care model into the community. Diabetes Care, 29, 811–817.
Piatt, G. A., & Zgibor, J. C. (2007). Current opinion in endocrinology. Diabetes & Obesity, 14, 158–165.
Rosemann, T., Laux, M. D., Droesemeyer, S., Gensichen, J., & Szecsenyi, J. (2007). Evaluation of a culturally adapted German version of the Patient Assessment of Chronic Illness Care (PACIC) questionnaire in a sample of osteoarthritis patients. Journal of Evaluation in Clinical Practice, 13, 806–813.
Rothman, A. A., & Wagner, E. H. (2003). Chronic illness management: What is the role of primary care? Annals of Internal Medicine, 138, 256–261. Schmittdiel, J., Mosen, D. M., Glasgow, R. E., Hibbard, J.,
Remmers, C., & Bellows, J. (2007). Patient assessment of chronic illness care (PACIC) patient-centered outcomes for chronic conditions. Journal of General Internal Medicine, 23(1), 77–80.
Solberg, L. I., Trangle, M. A., & Wineman, A. P. (2005). Followup and follow-through of depressed patients in primary care: the critical missing components of quality care. Journal of the American Board of Family Practice, 18, 520–7. Talbot, L. A. (1995). Principles and practice of nursing research (pp. 197–216). St.Louis: Mosby Year Book.
Ünüvar, N., Mollahaliloğlu, S., & Yardım, N. (Editörler) (2006). Türkiye hastalık yükü çalışması 2004 (ss. 2–12). Ankara: Aydoğdu Ofset Matbaacılık.
Wagner, E. H., Austin, B. T., Davis, C., Hindmarsh, M., Schaefer, J., & Bonomi, A. (2001). Improving chronic illness care: Translating evidence into action interventions that encourage people to acquire self-management skills are essential in chronic illness care. Health Affairs, 20 (6), 64–78.
Wensing, M., Lieshoud, J. V., Jung, H. P., Hermsen, J., & Rosemann, T. (2008). The patients assessment chronic illness care (PACIC) questionnaire in the Netherlands: A validation study in rural general practice. British Medical Journal, 8, 182– 188.
World Health Organization [WHO] (2001). Adherence to longterm therapies: Policy for action. Meeting report. WHO/MNC/CCH/01.02, 1–21.
World Health Organization [WHO] (2008a). 2008–2013 action plan for the global strategy for the prevention and control of noncommunicable diseases. Erişim: 09.03.2010, http://www.who.int/nmh/Actionplan-PC-NCD-2008.pdf
World Health Organization [WHO] (2008b). Process of translation and adaptation of instruments.Erişim:30.10.2008, http://www.who.int/substance_abuse/research_tools/translation /en/print.html
Yurdugül, H. ( 2005). Davranış bilimlerinde ölçek geliştirme çalışmaları için bazı ayrıntılar. Erişim:11.11.2008, http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/FA_OrneklemG enislikleri.pdf

APA	İNCİRKUŞ K (2011). Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. , 102 - 109.
Chicago	İNCİRKUŞ Kübra Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. (2011): 102 - 109.
MLA	İNCİRKUŞ Kübra Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. , 2011, ss.102 - 109.
AMA	İNCİRKUŞ K Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. . 2011; 102 - 109.
Vancouver	İNCİRKUŞ K Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. . 2011; 102 - 109.
IEEE	İNCİRKUŞ K "Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği." , ss.102 - 109, 2011.
ISNAD	İNCİRKUŞ, Kübra. "Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği". (2011), 102-109.

APA	İNCİRKUŞ K (2011). Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4(3), 102 - 109.
Chicago	İNCİRKUŞ Kübra Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 4, no.3 (2011): 102 - 109.
MLA	İNCİRKUŞ Kübra Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, vol.4, no.3, 2011, ss.102 - 109.
AMA	İNCİRKUŞ K Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2011; 4(3): 102 - 109.
Vancouver	İNCİRKUŞ K Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2011; 4(3): 102 - 109.
IEEE	İNCİRKUŞ K "Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği." Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4, ss.102 - 109, 2011.
ISNAD	İNCİRKUŞ, Kübra. "Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği". Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 4/3 (2011), 102-109.