Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması
Yıl: 2012 Cilt: 10 Sayı: 37 Sayfa Aralığı: 76 - 112 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması
Öz: Türkiye'de Kürt Sorunu'nun en önemli boyutlarından biri artık Kürtçe'dir, Kürtçe denilince de ilk akla gelen anadilinde (Kürtçe) eğitim talebidir. Ancak Kürtçe konusu sadece anadilinde eğitim talebiyle sınırlı kalmamıştır. 2002'de iktidara gelen AKP ile birlikte daha fazla dillendirilen dille ilgili talepler, AB normları çerçevesinde gerçekleştirilen bazı reformların da baskısıyla kendini birçok alanda göstermeye başlamıştır. Kürtçe özel dil kurslarının açılması, sakıncalı harflerin (Q, W, X) resmi belgelerde kullanılması konusunda diretilmesi, çocuğuna Kürtçe isim konulması, çokdilli belediyecilik hizmeti, Meclis'te Kürtçe hitap, TRT Şeş'in kurulması, Kürt Dili ve Edebiyatı bölümleri için talep, adı değiştirilmiş yerleşim yerlerinin eski isimleriyle anılmaya başlanması, Kürtçe dilinde politik propaganda, mahkemede Kürtçe savunma, billboard, bayram tebriki, hutbe ve vaaz gibi birçok olgu, son on yılda Türkiye'de egemen siyaset, dil ve eğitim algısını ciddi şekilde reform talebi bağlamında zorlamaya başlamıştır. Dil, Kürt Sorunu içinde kendine merkezi bir yer edinirken siyasetin önemli bileşenlerinden biri haline gelmiş, hatta zaman zaman siyasal polemiklerin merkezine yerleşmiş; akademik (eğitim) boyutuyla ciddi bir tartışmayı başlatmış ve bilhassa Kürtçe üzerinden olmak kaydıyla çiftdilli veya çokdilli bir toplumsal hayat ve eğitimle ilgili birçok rapor yazılmış ve akademik çalışma yapılmıştır. Kürtçe böylece kamusal hayatı zorlamaya başlamış, görünürlüğü artmıştır. Bu makalede AKP döneminde Türkçe üzerinden yapılan Kürtçe tartışmalarla Kürtçe'nin nasıl ve hangi noktalarda kamusallaşmaya çalıştığı saptanmıştır. Bir yanda konuyu insan lıakkı ile ilişkilendiren Kürt çevreleri, öte yanda Kürtçe ile ilgili konulan bölücülük kavramıyla kodlayan egemen Türk siyaset, medya ve eğitim anlayışı arasındaki tartışmalarda ileri sürülen tezler incelenmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
Language as an important dimension of Kurdish question publicization of Kurdish language during the AKP rule
Öz: One of the most important dimensions of Kurdish question in Turkey today is Kurdish language. The first thing that comes to mind at the mention of Kurdish question is the demand for education in mother tongue, namely Kurdish language. However, Kurdish question is not limited only to demand for education in mother tongue. The language-related demands on Kurdish which were mentioned more with the AKP rule since 2002 started to show its power in many areas together with the pressure of some reforms carried out within the framework of the membership demand for European Union. In the last decade in Turkey the dominant perception on politics, language and education was forced to change in the context of reform demand because of the experienced facts: the opening of private Kurdish language courses, insistence of Kurds on the use of banned letters (Q, W, X) in official documents, putting Kurdish names to children, providing municipal services in multilingual way, addressing to the parliament in Kurdish language, establishment of an official TV channel in Kurdish language (TRT 6), opening of the departments on Kurdish language and literature in the Turkish universities, mentioning of the names of settlements in old names, political propaganda in Kurdish language, the demand for defense in Kurdish language in Turkish courts, and billboards, holiday greetings, sermons and preaching in Kurdish language. Kurdish language has become one of the most important components of politics by obtaining a central place in Kurdish question. It sometimes located in the centre of political polemics and began a serious debate in academic circles. In addition, many reports and academic work have been produced, which were on bilingual or multilingual life and education in terms of Kurdish language. Accordingly, Kurdish language increased its visibility by forcing Turkish public life. This article examines the debates about Kurdish language and tires to define at what points and how Kurdish language has been an organizational force in public life during the AKP rule. One the one hand, an organized Kurdish community who relates the language problem with human rights perspective, the dominant Turkish politics circles who encode this issue in notion of separatism on the other hand, all approaches and arguments on Kurdish language are discussed within the conception of being public of a language, Kurdish.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alataş, E. "Hest TV ve Kürtlerin Yoğurdu", Radikal İki, 21 Aralık 2008. Alkan, T. "W,Q,X", Radikal, 19 Eylül 2009. Alpay, N. "Nahoşem", Radikal, 17 Haziran 2010.
- Aslanoğlu, M. "Çok dilli belediyecilik bir demokrasi modeliydi", Günlük Evrensel,21/06/2007, http://www.evrensel.net/haber.php7haber id= 12146.
- Atmaca, M. "Kürdoloji'nin dünü, bugünü ve yarmı", Radikal, 11 Mayıs 2009.
- Ayan Ceyhan, M. ve Koçbaş, D. (2009). Çiftdillilik ve Eğitim, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Eğitim Reformu Girişimi.
- Başaran, R. (2009). "Kürtçe yayın için ikinci adım", Radikal, 3 Ekim 2009.
- Başaran, R. "BDP'yle yeni dönem: sivil itaatsizlik", Radikal, 2 Şubat 2010
- Başaran, R. "Meclis'te 'kazayla' Kürtçe açılım", Radikal 5 Mart 2010.
- Birgün, "YSK: Basında tek propaganda dili Türkçe", 15 Mart 2011.
- Cemal, H. " 'Kürtçe muhtırası' veren askere mecburi roman okuması: 'Kaç zil kaldı örtmenim?'" Milliyet, 21 Aralık 2010.
- Çakar, M. S. vd. (2010). Ortaöğretim Kürt Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı, İstanbul: Tarih Vakfı.
- Çalışlar, O. " 'Kürtçe eğitim' Baykal'm kırmızı çizgisi olunca", Radikal, 1.9.2009.
- Çalışlar, O. "Kürtçe şarkı, Kürtçe eğitim, operasyonlar, tutuklamalar", Radikal 12. 09.2009.
- Demir, F. "Zazaca ilk ders: Alfabede 32 harf var", Radikal 11 Nisan 2011.
- Devrim, H. "QWX derken de çıngar çıkar", Radikal, 17 Eylül 2009.
- Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) (2011). Eğitimde Anadilinin Kullanımı ve Çiftdilli Eğitim. Halkın Tutum ve Görüşleri Türkiye Taraması 2010, Ankara: Eğitim Sen yay.
- Emir, C. "Kürtçe konuşana 1.5 yıl fazla ceza", Radikal 22 Eylül 2010.
- Erciyes, C. "Bu fuarın dili Kürtçe", Radikal Hayat, 21 Mayıs 2011.
- Erdem, T. "Yer adlarının ilci dilde yazılması", Radikal 11 Kasım 2010.
- Erdem, Z. "Baykal: Resmi olan 1989 raporumuzdur", Radikal 21 Kasım 2009.
- Evrensel, "EMEP: İki dilli yaşam neden olmasın", 26 Aralık 2010.
- Fierman, W. (1991). Language Planning and National Development, Berlin-New York: Mouton de Gruyter.
- Genç. T. "TRT, Kürtler ve (dü)şeş", Radikal İki 4 Ocak 2009.
- Giles, H. ve Coupland, N. (1991). Language: Contexts and Consequences, Open University Pres, Milton Keynes.
- Goodman, K. S. (2000). "Standart Language and Lingusitic Conventions" In: J. K. Peyton et ai. (Eds.) Language in Action. New Studies of Language in Society, Essays in Honor of Roger W. Shuy, New Jersey: Hampton Pres, INC., ss. 213-229.
- Gökçe, D. "İki dilde 15 öğretmen", Radikal, 22 Ocak 2011.
- Habertürk, "Demirîaş, kızını Kürtçe kursa yazdırdı", 22 Eylül 2010.
- http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=94636.
- http://www.mizgin.net/modules.php?name=News&file=article&sid=364.
- Işık, T. "12 bin 211 köyün adı değiştirilmiş", Radikal, 13 Mayıs 2009.
- Işık, T. "Diyanet Kürt açılım için yol haritasını hazırladı", Radikal, 18 Kasım 2009.
- İnanç, Z. "Kürtçe'nin kullanımı", Radikal İki, 22.03.2009.
- İnsel, A. "Yeter artık!", Radikal, 21 Aralık 2010.
- Karadaş, Y. "Anayasada dil ve kimlik", Radikal İki, 28 Kasım 2010.
- Kaygalak, M. "Kürtçe Müslümandır", Radikal İki, 2 Ocak 2011.
- Kaygalak, M. "Oral Kürtçe out, nivîsandin in", Radikal İkL 30 Ocak 201İ.
- Kıran, A. "Kürtleri "sevip" Kürtçeyi aşağılamak", Radikal İki, 27.09.2009.
- Kotan, B. "YÖK'ten Kürtçe için sıcak mesaj", Radikal, 26 Kasım 2008.
- Leylak, A. "Onun adı 'Kürdistan yuvası"' Radikal, 29 Ekim 2009.
- Martin-Jones, M. ve Jones, K. (2000). Multilingual Literacies. Reading and Writing Different Worlds, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company
- Mavioğlu, E. " 'Türkçeyi dayak atarak öğrettiler' Radikal, 16.12.2010.
- Mavioğlu, E. "Kürt üniversiteleri hayal kırıklığı oldu", Radikal, 24 Kasım 2010.
- Mert, M. "Şaredariya Weranşar sunar!", Radikal, 11 Nisan 2010.
- Milliyet, "Türk: Ana dilde kurs teklifini kabul etmeyiz", 26 Eylül 2010.
- Oral, M. "Yargıç Kürtçe diyemedi", Cumhuriyet, 14 Ocak 2010.
- Oran, B. "Dresim: Ulaşması zor, anlaması daha da zor", Radikal, 17 Kasım 2010.
- Özgentürk, J. "Kürtler çift dilli Boyner'i çok sevdi", Radikal, 18 Aralık 2010.
- Özmen, Ü. "CHP programının anadili bölümü", BirGün, 1 Mart 2011.
- Parıltı, A. "Dağ dili, bilinmeyen dil ve TRT Şeş", Radikal İki, 4 Ocak 2009.
- Parıltı, A. "Kürtçe yayın dünyasının dünü bugünü", Radikal Kitap, 13 Mayıs 2011.
- Radikal, "Q,W, X yasağına karşı internetten dil çıkarıyorlar". Radikal, 24 Ağustos 2009.
- Radikal, "Rektör 'Kürt dili bölümünde' ısrarlı", 15 Eylül 2009.
- Radikal, " 'KCK'da Kürtçeye geçit yok", 11 Nisan 2010.
- Radikal, "Anadilde eğitim beklemeyin", Radikal, 25 Eylül 2010.
- Radikal, "Meclis'te iki dil krizi konuşunca soğudu", 22 Aralık 2010.
- Radikal, "Süryaniler de 'çift dilli yaşam' istiyor", 3 Ocak 2011.
- Radikal, "Kürtçe'mim kamusal alanda önün açılmalıdır", 6 Ocak 2011.
- Radikal, "Kürtçe propagandaya ceza yok", 15 Mart 2011.
- Radikal, "Kürtçe propaganda artık serbest", 11 Nisan 2011. Radikal Kitap, 13 Mayıs 2011.
- Romaine, S. (1994). Language in Society. An Introduction to Sociolinguistics, New York: Oxford University Press
- Saville-Troike, M. (1990). The Ethnography of Communication, Second Edition, Massachusetts: Basil Blackwell.
- Selvi, S. '"Öğretmene Kürtçe kurs'a siyasiler sıcak", Radikal, 23 Ocak 2011.
- Taraf, " 'Bilinmeyen dil'e izin verdi", Taraf, 3 Aralık 2010.
- Taraf, "Van'da iki dilli belediye", 30 Aralık 2010.
- Temo, S. "Açıkgöz'ün 'Mem û Zîn'i", Radikal İki, 09.01.2011.
- TESEV (2008). 'Kürt Sorunu'mın Çözümüne Dair Bir Yol Haritası. Bölgeden Hükümete Öneriler, Rapor, İstanbul.
- Tuncer, B. "Anadilde eğitim üzerine", Radikal, 16.08.2009
- Yeğen, M. (2011). Son Kürt İsyanı, İstanbul: İletişim yay.
- Yetkin, M. "Genelkurmay Başkanı: Suriye olumlu, Irak'ta gelişme var", Radikal, 23 Eylül 2009.
- Yetkin, M. "Alfabede q, w, x", Radikal 17 Eylül 2009.
- Yetkin, M. "Gül: Kayseri'yi bilirim", Radikal, 16 Aralık 2010.
- Zaman, http://www.tumgazeteler.com/?a=624154
- Zeyrek, D. "QWX. Üç harfin günahı ne?", Radikal, 27 Aralık 2008.
- Ziflioğlu, V. "Anadilin önünü açacağız", Radikal, 20 Mayıs 2011.
| APA | İNAL K (2012). Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. , 76 - 112. |
| Chicago | İNAL Kemal Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. (2012): 76 - 112. |
| MLA | İNAL Kemal Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. , 2012, ss.76 - 112. |
| AMA | İNAL K Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. . 2012; 76 - 112. |
| Vancouver | İNAL K Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. . 2012; 76 - 112. |
| IEEE | İNAL K "Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması." , ss.76 - 112, 2012. |
| ISNAD | İNAL, Kemal. "Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması". (2012), 76-112. |
| APA | İNAL K (2012). Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. Eğitim Bilim Toplum, 10(37), 76 - 112. |
| Chicago | İNAL Kemal Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. Eğitim Bilim Toplum 10, no.37 (2012): 76 - 112. |
| MLA | İNAL Kemal Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. Eğitim Bilim Toplum, vol.10, no.37, 2012, ss.76 - 112. |
| AMA | İNAL K Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. Eğitim Bilim Toplum. 2012; 10(37): 76 - 112. |
| Vancouver | İNAL K Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması. Eğitim Bilim Toplum. 2012; 10(37): 76 - 112. |
| IEEE | İNAL K "Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması." Eğitim Bilim Toplum, 10, ss.76 - 112, 2012. |
| ISNAD | İNAL, Kemal. "Kürt sorununun önemli bir boyutu olarak dil AKP döneminde kürtçenin kamusallaşması". Eğitim Bilim Toplum 10/37 (2012), 76-112. |
