Çiftlik hayvanları ve stres

ŞENİZ ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ, (Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Görükle, Bursa, Türkiye)
Mehmet KOYUNCU (Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Görükle, Bursa, Türkiye)
Hayvansal Üretim
22 0
Yıl: 2012 Cilt: 53 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 27 - 37 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çiftlik hayvanları ve stres

Öz:
Stres, bunu oluşturan etmenler ile organizmanın savunma reaksiyonları arasındaki karşılıklı etkileşimdir. Hayvanların vücudun sabit iç dengesini (homeostasisi) tehdit eden stres faktörleri iç ya da dış kaynaklı olaylardır. Stres, çiftlik hayvanlarında büyüme hızı, hastalıklara direnç, süt üretimi ve üreme yeteneği gibi kalıtsal özellikleri olumsuz etkileyerek hayvanların çevre ile başa çıkma yeteneğini azaltır. Stres; sağlık, verim, davranış ve fizyolojik parametreler ile belirlenebilir. Herhangi bir stres faktörüne verilen yanıt, merkezi sinir sistemi tarafından, uyarıların canlının vücut dengesine potansiyel bir tehdit olarak algılanmasıyla başlar. Başka bir ifadeyle, bir stresörün hayvandaki davranışsal ve fizyolojik etkisi, büyük ölçüde bu faktörlerin birey tarafından nasıl algılandığına ve bireyin davranışsal yanıt biçimine bağlıdır. Stres altındaki hayvanlar daha kolay hastalanmakta, bunun sonucu olarak daha fazla ilaç kullanılmakta dolayısıyla hayvansal ürünlerde ilaç kalıntıları artmakta ve bu da halk sağlığını tehdit etmektedir. Hayvan sağlığı ve gıda güvenliğinin anahtar faktörü olan, sürü sağlık denetim hizmetleri içerisinde “sürü refahı” önemli bir unsurdur. Bu nedenle hayvanlarda strese yol açan faktörlerin dikkatle incelenmesi ve bunu oluşturan etkenlerin ortadan kaldırılmasına yönelik uygulamalar hayata geçirilmelidir.
Anahtar Kelime: hastalığa dayanıklılık stres ilaç direnci stres yanıtı merkezi sinir sistemi süt üretimi hayvan fizyolojisi gıda güvenirliği stres faktörleri döl verimi çiftlik hayvanları büyüme oranı ilaç tedavisi hayvan davranışları hayvan sağlığı

Konular: Ziraat Mühendisliği

Farm animals and stress

Öz:
Stress is the interaction between stress factors and protective reactions of organism. Constant internal balance of the body of animals (homeostasis), stress factors threaten the internal or external events. Stress in farm animals can be defined as an inability to cope with the environment reflected by failure to meet genetic potential e.g., growth rate, disease resistance, milk production and fertility. Stress can be determined by the parameters of health, production, behaviour and physiology. The response to any stress factor, begins perceive as a potential threat to the creature's body balance of the warnings by central nervous system. The physiological and behavioral impact of a stressor is highly dependent on the subjective perceptions of the individual, and the individual's behavioral response style. Animals under stress become sick more easily and this leads to more drug use. Drug residues in animal products are increasing as a result of this and it threatens public health. The key factor in animal health and food safety, herd health inspection services in the "herd well-being" is an important element. Therefore, careful examination of stress factors in animals and to eliminate factors that make up this practice should be implemented.
Anahtar Kelime: fertility livestock growth rate drug therapy animal behaviour animal health disease resistance stress drug resistance stress response central nervous system milk production animal physiology food safety stress factors

Konular: Ziraat Mühendisliği
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdalla, E.B., E.A. Kotby, E.A., Johnson, H. D. 1993. Physiological responses to heat-induced hyperthermia of pregnant and lactating ewes. Small Rum. Res. 11: 125-134.
  • Akçapınar, H., Özbeyaz, C. 1999. Hayvan yetiştiriciliği temel bilgileri. ISBN: 975-96978-0-7, Kariyer Matbaacılık Ltd. Şti., Ankara, s: 148-150.
  • Amaral-Phillips, D.M., McGilliarg, A.D., Lindberg, G.L., Veenhuizen, J.J., Yang, J.W. 1993. Effects of decreased availability of glucose for dairy cows. J. Dairy Sci. 76: 752-761.
  • Armstrong, D.T. 1986. Environmental stress and ovarian function. Bio. Repro. 34: 29-39.
  • Benjamin, L.H., Patricia, P.A. 2004. Developmental and hair-coat determinants of grooming behaviour in goats and sheep. Anim. Behav. 67(1): 11-19.
  • Blecha, F., Pollmann, D.S., Nichols, D.A. 1983. Weaning pigs at an early age decreases cellular immunity. J. Anim. Sci. 56: 396-400.
  • Blood, D.C., Radostits, O.M., Henderson, J.A., Arundel, J.H., Gay, C.C. 1983. General systemic status in veterinary medicine, pp. 31-85, 6th ed., Bailliere Tindall, London.
  • Cannon, W. B. 1935. Stresses and strains of homeostasis. Am. J. Med. Sci. 189: 1-14.
  • Carlstead, K., Sliepherdson, D. 1994. Effects of environmental enrichment on reproduction. Zoo Biol. 13: 447-458.
  • Christian, J.J., Loyd, J.A., Davis, D.E. 1965. The role of endocrines in self-regulation of mammalian populations. Recent Prog. Horm. Res. 21: 501-578.
  • Christian, J.J. 1971. Population density and reproduction efficiency. Biol. Reprod. 4: 248-294.
  • Chrousos, G.P. 1997. Stressors, stress, and neuroendocrine integration of the adaptive response. Ann. N. Y. Acad. Sci. 311-335.
  • Costa, M.J.R.P., Siva, R., Souza, R.C. 1992. Effect of air temperature and humidity on ingestive behaviour of sheep. Int. J. Biometereol. 36: 218-222.
  • Dantzer, R., Mormède, P. 1983. Stress in farm animals: A Need for Reevaluation. J. Anim. Sci. 57: 6-18.
  • Ealy, A.D., Drost, M., Hansen, P.J. 1993. Developmental changes in embryonic resistance to adverse effects of maternal heat stress in cows. J. Dairy Sci. 76: 2899-2905.
  • El-Lethey, H., Aerni, V., Jungi, T.W., Wechsler, B. 2000. Stress and feather pecking in laying hens in relation to housing conditions. Br. Poult. Sci. 41:22-28.
  • Engel, G.L. 1967. A psychological setting of somatic disease: The giving up-given up complex. Proceedings of The Royal Society of Medicine 60: 553-555.
  • Fayed, R. H. 2001. Effect of sheep shearing on behaviour, physiology and performance. Egyptian Soc. Anim. Reprod. Fert., 13th Ann. l Congr. Giza 22-26 Jan., pp. 97-110.
  • Freeman, B.M. 1987. The stress syndrome. World’s Poult. Sci. J. 43: 15-19. Gentsch, C., Vichsteiner, M., Feer, H. 1981. Locomotor activity, defecation score and corticosterone levels during an open-field exposure: A comparison among individually and group-housed rats, and genetically selected rat lines. Physiol. Behav. 27: 183-186.
  • Glavin, G.B. 1985. Stress and brain noradrenaline; A review. Neurosci. Biobehav. Rev. 9: 233-243.
  • Hall, Sj. G., Broom. D.M., Goode, J.A., Lloyd, D.M., Parrott, R.F., Rodway, R.G. 1999. Physiological responses of sheep during long road journeys involving ferry crossings. Anim. Sci. 69: 19-27.
  • Hargreaves, A. L., Hutson, G.D. 1990. The stress response in sheep during routine handling procedures. Appl. Anim. Behav. Sci. 26: 83-90.
  • Hemsworth, P.H., Barnett, J.L., Hansen, C. 1981. The influence of handling by humans on the behaviour, growth and corticosteroids in the juvenile female pig. Horm. Behav. 15: 396-403.
  • Henry, J.P. 1992. Biological basis of the stress response. Integr. Physiol. Behav. Sci. 27: 66-83.
  • Hennessy, J.W., Levine, S. 1979. Stress, arousal, and the pituitary-adrenal system; A psychoendocrine hypothesis. Psych. Physiol. Psychol. 8: 133-178.
  • Hill, J.A. 1983. Indicators of stress in poultry. World’s Poult. Sci. J. 39:24-32.
  • Hughes, B.O., Curtis, P.E. 1997. Health and disease. pp. 109-125 in Animal Welfare. M.C. Appleby and B.O. Hughes, ed. CAB International, Wallingford, UK.
  • Ingraham, R.H., Gillette, D.D., Wagner, W.D. 1974. Relationship of temperature and humidity to conception rate of Holstein cows in subtropical climate. J. Dairy Sci. 57: 476-481.
  • Kelley, K.W. 1980. Stress and immune function: A bibliographic review. Ann. Rech. Vet. 11: 445-478.
  • Kilgour, R. 1978. The application of animal behavior and the humane care of farm animals. J. Anim. Sci. 46: 1478-1486.
  • Koolhaas, J. M., Schuurman, F., Fokkema, D. S. 1985. Social behavior in rats as a model for the psychophysiology of hypertension. In: Biobehavioral Bases of Coronary Heart Disease. Ed.: Dembroski, T. M., Schmidt, T. H., Blumchen, J., Basel: Karger, pp. 391-400.
  • Labhsetwar, A.P., Tyler, W.J., Casida, L.E. 1963. Genetic and environmental factors affecting quiet ovulations in Holstein cattle. J. Dairy Sci. 46:843-845.
  • Lay Jr., D.C., Wilson, M.E. 2011. Physiological indicators of stress in domestic livestock. USDA-ARS-MWA Livestock Behavior Research Unit, West Lafayette, IN 47907, and West Virginia University, Morgantown WV 26506. http://www.fass.org/fass01/pdfs/Lay.pdf. (22 Şubat 2011).
  • Levine, S. 1983. Coping: An overview. In: Ursin, H., Murison, R, eds. Biological and psychological basis of psychosomatic disease. Tarrytown, NY:Pergamon Press. pp: 15-26.
  • Marple, D.N., Aberle, E.D., Forrest, J.C., Blake, W.H., Judge, M.D. 1972. Endocrine responses of stress susceptible and stress resistant swine to environmental stressors. J. Anim. Sci. 35: 576-579.
  • Martin, S.W., Schwabe, C.W., Franti, C.E. 1975. Dairy calf mortality rate: Influence of meteorological factors on calf mortality rate in Tulare County, California. Am. J. Vet. Res. 36: 1105-1109.
  • Mason, W.A., Mendoza, S.P., Moberg, G.P. 1991. Persistent effects of early social experience on physiological responsiveness. In: Primatology Today, Ed.: A. Ehara, T. Kimura, D. Takenaka, M. Iwamoto, Elsevier Sciences Publishers, Amsterdam, pp: 469-471.
  • Matwichuk, C.L., Taylor, S.M., Shmon, C.L., Kass, P.H., Shelton, G.D. 1999. Changes in rectal temparature and hematologic, biochemical, blood gas, and acid-base values in healty Labrador Retrievers before and after strenuous exercise. Am. J. Vet. Res. 60(1): 88-92.
  • McEwen, B.S. 2000. The neurobiology of stress: from serendipity to clinical relevance. Brain Res. 886 (1/2):172-189.
  • Mcmillan, K.L., Watson, J.D. 1971. Short oestrous cycles in New Zealand dairy cattle. Dairy Sci. 54: 1526-1529.
  • Mench, J.A., Van Tienhoven, A., Marsh, J.A., Mccormick, C.C., Cunningham, D.L., Baker, R.C. 1986. Effects of cage and floor pen management on behavior, production, and physiological stress responses of laying hens. Poult. Sci. 65:1058-1069.
  • Mench, J.A. 1992. The welfare of poultry in modern production systems. Poult. Sci. Rev. 4: 107-128.
  • Moberg, G.P. 1975. Effects of environment and management stress on reproduction in the dairy cow. J. Dairy Sci. 59: 1618-1624.
  • Moberg, G.P. 1985. Biological response to stress: key to assessment of animal well-being? In: Animal Stress, Ed.: G.P. Moberg, Bethesda, Maryland: Am. Physiol. Soc., pp: 27-49.
  • Moberg, G.P. 2000. Biological response to stress: implications for animal welfare. In: The Biology of Animal Stress. Basic Principles and Implications for Animal Welfare. Ed.: G.P. Moberg, J.A. Mench, New York: CABI Publishing, pp: 1-21. Monty, D.E., Racowsky, C. 1987. In vitro evaluation of early embryo viability and development in summer heat-stressed, superovulated dairy cows. Theriogenology 28(4): 451-465.
  • Mormede, P., Dantzer, R., Bluthe, R.M., Caritez, I.E. 1984. Differences in adaptive abilities of three breeds of Chinese pigs. Genet. Sel. Evol. 16:85-102.
  • Nagvi, S.M.K., Hooda, O.K., Saxena, P. 1991. Some plasma enzymes of sheep under thermal, nutritional and exercise stresses. Indian Vet. J. 68: 1045-1047.
  • Nanda, A.S., Dobson, H., Ward, W.R. 1990. Relationship between an increase in plasma cortisol during transport-induced stress and failure of oestradiol to induce a luteinising hormone surge in dairy cows. Res. Vet. Sci. 49(1): 25-28.
  • Natelson, B.H., Creighton, D., McCarty, R., Tapp, W.N.; Pitman, D., Ottenweiler, J.E. 1987. Adrenal hormonal indices of stress in laboratory rats. Physiol. Behav. 39: 117-125.
APA ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ Ş, Koyuncu M (2012). Çiftlik hayvanları ve stres. , 27 - 37.
Chicago ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ ŞENİZ,Koyuncu Mehmet Çiftlik hayvanları ve stres. (2012): 27 - 37.
MLA ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ ŞENİZ,Koyuncu Mehmet Çiftlik hayvanları ve stres. , 2012, ss.27 - 37.
AMA ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ Ş,Koyuncu M Çiftlik hayvanları ve stres. . 2012; 27 - 37.
Vancouver ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ Ş,Koyuncu M Çiftlik hayvanları ve stres. . 2012; 27 - 37.
IEEE ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ Ş,Koyuncu M "Çiftlik hayvanları ve stres." , ss.27 - 37, 2012.
ISNAD ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ, ŞENİZ - Koyuncu, Mehmet. "Çiftlik hayvanları ve stres". (2012), 27-37.
APA ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ Ş, Koyuncu M (2012). Çiftlik hayvanları ve stres. Hayvansal Üretim, 53(1), 27 - 37.
Chicago ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ ŞENİZ,Koyuncu Mehmet Çiftlik hayvanları ve stres. Hayvansal Üretim 53, no.1 (2012): 27 - 37.
MLA ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ ŞENİZ,Koyuncu Mehmet Çiftlik hayvanları ve stres. Hayvansal Üretim, vol.53, no.1, 2012, ss.27 - 37.
AMA ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ Ş,Koyuncu M Çiftlik hayvanları ve stres. Hayvansal Üretim. 2012; 53(1): 27 - 37.
Vancouver ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ Ş,Koyuncu M Çiftlik hayvanları ve stres. Hayvansal Üretim. 2012; 53(1): 27 - 37.
IEEE ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ Ş,Koyuncu M "Çiftlik hayvanları ve stres." Hayvansal Üretim, 53, ss.27 - 37, 2012.
ISNAD ÖZİŞ ALTINÇEKİÇ, ŞENİZ - Koyuncu, Mehmet. "Çiftlik hayvanları ve stres". Hayvansal Üretim 53/1 (2012), 27-37.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 15:1

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları