TY  - JOUR
TI  - How to transform an isaurian intoa subject? the roman army as a foucaultian technology of power
AB  - Modern çalışmalar Roma ordusunun Romalılaştırma sürecinde oynadığı önemli role sıkça değinir. Bununla birlikte, ordunun günlük yaşamı içinde Romalılaştırma ya da uygar-laştırma mekanizmalarının tam olarak nasıl işlediği üzerinde durulmamıştır. Oysa askere alma, lejyon kampının kurulması, kampın planı, nöbet vb. günlük faaliyetlerin, Roma ordusu tarafından Isauria'lıları Foucault'nun deyimiyle "uysal bedenler" hâline dönüştürmenin ve uygar yaşama alıştırmanın araçları olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu süreç kanımızca en iyi şekilde ünlü sosyal tarihçi ve filozof Michel Foucault'nun yönetilebilirlik/ yönetim mantığı, özne ve iktidar hakkında görüşleri ışığında değerlendirilebilir.Roma ordusunun bazı özellikleriyle benimsendiğini düşündüğümüz "disiplin" teknolojisi Foucault'ya göre "mikropolitiktir"; yani bedenler üzerinde uygulanır. Roma iktidarı bu teknolojiyi bedenler üzerinde kontrol sahibi olabilmek ve onlardan verimli şekilde yararlanabilmek için kullanmıştır. Roma lejyon kampı bu açıdan iktidarın en önemli fiziksel temsillerinden biridir. Bu özellikleri daha sonra 17. yy.'dan itibaren kendisini gösteren yeni iktidar modelleri tarafından ideal vatandaş ve sosyal disiplin yaratma amacındaki modern Hollanda, Almanya, İspanya ve nihayetinde Osmanlı ordularına temel oluşturacaktı. Bazı Avrupa şehirlerinin Roma lejyon kampı planına göre kurulmuş olması, kampın aynı zamanda kırsal ya da göçebe kökenli askerleri şehir hayatına alıştırmaya yönelik bir amaç taşıdığını gösterir. İktidarın "gözünün" herkesi göçebileceği ve konumlarını bilebileceği şekilde düzenlenen lejyon kampında, aynı zamanda birliklerin/bireylerin de karşılıklı birbirlerini gözetleyebileceği bir organizasyon söz konusudur. Bu şekilde bireyin hareketleri her daim gözetim ve kontrol altında tutulur. Kesin yerleri sabit ölçüler ve alanlarla konumlandırılmış bireylerin/birliklerin üzerinde denetim ve gözetim yapmak kolaylaşır; giriş - çıkışlar, firarlar, askerlerin sivillerle olan teması artık denetlenebilir. Bu ideal plan, antik kaynaklar tarafından da şehir planına ve tıpkı arı kovanlardaki gibi bireyin toplumun iyiliği için çalıştığı bir ütopyaya benzetilir. Lejyon kampında sıralama ve hiyerarşinin önemi büyüktür. Bunlar olmaksızın askerler hayduttan farksızdır. Nitekim 18. yy.'da bazı Avrupa okullarında öğrenciler Roma lejyonlarında olduğu gibi kamplara ve "birliklere" ayrılarak öğrenim görmüşlerdir.Roma kampının ve onu izleyen modern ordu kamplarının bir amacı da bireyin eski hayatıyla yenisi arasında olabildiğince büyük bir fark yaratmaktı. Lejyon kampının planı, nöbetler, talim ve kampın sivil hayattan izole edilmiş konumu buna yönelik uygulamalardı. Kırsal kesimden gelen acemiler üzerinde uygulanan en önemli disiplin teknolojilerinden biri nöbet çizelgeleriydi. Mısır ve Vindolanda gibi yerlerden bilinen bu çizelgelerle zaman ölçülebilir soyut birimlere bölünüyordu. Kendilerini hasat zamanı ya da yaylaya çıkma dönemlerine göre ayarlayan Isauria'lılar gibi kırsal kökenli ve bir kısmı göçebe bireyler üzerinde zamanın bölünmesi büyük bir etki yaratmış olmalıydı. Aynı şekilde lejyon kampları şehir dışında kurulmuş, askerlerin evlenmesi yasaklanmış, hatta kamp içinde bile olsa bahçecilik veya tarımla ilgilenmeleri yasaklanmıştı. Nitekim, muhtemelen 2. yy.'dan itibaren askere alınmaya başlanan Isauria'lılar bir süre sonra antik yazarlarda hay-dutluklarıyla anılmamaya başlar; artık onlar ordunun diğer yardımcı birliklerinden farksız Romalı bireylerdir. Roma ordusunun temel ilkelerine göre biçimlendirilmiş Fransız ordusunu model alan Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa, bu yolla Mısır kırsalından gelen acemilerin entegrasyonunda büyük aşamalar kaydetmiştir. Aynı şekilde Yeniçeri Ocağı'nm kaldırılmasından sonra aynı ilkelere göre kurulan yeni Osmanlı ordusunun askerleri tıpkı Theodosianus'un Mısırlı birlikleri gibi aldıklarının parasını ödeyen, yağma ve başıbozukluk yapmayan bireylere dönüşmeye başlamıştır.Lejyon hastanelerinin (valetudinarid) planları kampın kendisi kadar olmasa da gözetleme ve denetim temelli özellikler taşır. Bu açıdan valetudinarium planlarının 17-19- yy. Alman hastanelerininkine benzemesi ilginçtir. Dörtgen hastanenin duvarları boyunca izole odalarda sessizlik içinde tedavi gören hastalar, mekânlarını önündeki uzun koridorda yürüyen hekim tarafından denetim ve gözetim altında tutulur. Bu özelliğiyle hastane kamp genelindeki iktidar mekanizmasını devam ettirir ve hastalarla yararlıların giriş çıkışlarım, faaliyetlerini, tedavilerini düzenleyen, onları filtreleyen bir araç görevini görür.Bütün bu iktidar teknolojileri doğal olarak direnişle karşılaşmıştır. Toplumun yapısı, yaşı, yerleri gibi bilgiler olmadan kırsaldan sağlıklı şekilde asker alımı yapmak zordu. İktidarın her şeyi bilmesi ve kategorik bilgi hâline getirmesinin aracı olan nüfus sayımı ya da census iktidarın varlığının doğrudan temsilcisiydi. Bu uygulama olmadan tutarlı bir politika izleme mümkün değildi. Dolayısıyla İ.S. 26'da Thrakia'lılar ve 52'de Toroslarda yaşayan Kennatai kavminin tepkisi iktidarın kendi bu şekilde en açık biçimiyle göstermesine yönelikti. Aynı tepkiler yüzyıllar sonra Mısır kırsalında Roma'nmkine benzer bir yol izlemek isteyen Mehmet Ali Paşa'ya gösterilecekti.Bununla birlikte Roma ordusunun bazı yetersizlikleri de mevcuttu. Bir gösteri ve disiplin aracı olarak talim yeteri kadar gelişkin delildi. Modern ordular için asker, fiziksel özellikleri geri planda kalan, istenildiği gibi biçimlendirilebilecek bir özneyken, Romalılar için iyi bir asker fiziksel özellikleriyle kendini belli ediyordu. Yine de bunun talim ve disiplinle birlikte işe yarayacağının farkındaydılar. Her şeye rağmen, Roma ordusu antik çağ standartlarına göre disiplin ve işleyiş bakımından çok ileri bir konumdaydı. 1 ve 2. yy.'da mikropolitik alanda atılan temeller o kadar sağlamdı ki, Roma ordusu imparatorluk boyunca Isauria'lılar gibi halkları "uygarlaştıran" en önemli unsur olarak kalmaya devam etti.
AU  - ERGİN, YUSUF GÜRKAN
PY  - 2011
JO  - Adalya
VL  - 0
IS  - 14
SN  - 1301-2746
SP  - 207
EP  - 222
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/137389
ER  -