TY  - JOUR
TI  - The effect of personality on cyberbullying among university students in Turkey
AB  - Problem DurumuDepresyon, duygusal stres, düşük öz yeterlik ve akademik başarı gibi çeşitli psikolojik değişkenlerle ilişkili olan siber sorbalık, günümüzde öğrenme ortamları için de giderek büyüyen bir sorun haline gelmekte ve öğrencilerin psikolojik sağlıklarını, güven duygularını ve motivasyonlarını olumsuz yönde etkileme potansiyeli taşımaktadır. İlgili alanyazmda siberzorbalıkla ilgili yapılan çalışmalara bakıldığında, bu çalışmaların genelde yaygınlık belirleme çalışmaları olduğu görülmektedir. Ayrıca, bu çalışmalarda siberzorbalık ile ilişkili olabilecek kişilik gibi psikolojik değişkenlerin ilişkisinin incelenmediği de dikkati çekmektedir. Bu bağlamda, bu değişkenlerin ilişkisinin incelenmesi, ilgili alanyazma katkı sağlayabileceği gibi, kişilik ile siber zorbalık yapma ve maruz kalmanın ilişkisinin yönü ve gücü hakkında da bilgi verebilir. Araştırmanın AmacıBu çalışma, yüzyüze ve uzaktan eğitim programlarında öğrenim gören üniversite öğrencilerinin kişilik özellikler ile siber zorbalığa maruz kalma ve siber zorbalık yapma durumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmanın ikinci amacı, geliştirilen modelin yüzyüze ve uzaktan eğitim ortamlarında öğrenim gören grublarda geçerliğini incelemektir. Araştırmanın diğer amaçları ise siberzorbalık yapma ile siberzorbalığa maruz kalma arasındaki ilişkiyi ve grubun siberzorbalık yapma ve uğramaya göre dağılımlarını belirlemektir. Araştırmanın YöntemiBu nedensel karşılaştırma çalışmasında ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Aynı zamanda, bu çalışma "nedensel karşılaştırmalı" bir çalışmadır. Çalışmanın katılımcıları yüzyüze ve uzaktan eğitim programlarında öğrenim gören ve Kırıkkale Üniversitesi Bilgisayar programcılığı bölümüne kayıtlı olan 230 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Çalışmada veriler, 10-Maddeli Kişilik Ölçeği ve Siberzorbalık Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Çalışmada kişilik özellikleri ve öğrenme ortamlarının siber zorbalığa maruz kalma ve siber zorbalık yapma üzerindeki etikerini incelemek için bir yol modeli geliştirilmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkenleri siber zorbalık yapma ve siber zorbalığa uğrama; bağımsız değişkeni ise dışadönüklük, duygtfsal dengesiz olma, sorumluluk, yumuşak başlılık ve deneyime açıklık olmak üzere beş temel kişilik özelliğidir. Katılımcıların tamamı Kırıkkale ilinde üniversiteye devam eden öğrenciler ve bu üniversitede uzaktan eğitim alan öğrenciler olmak üzere 230 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcılar, amaçlı (purposive) örnekleme çeşitlerinden maksimum çeşitlilik yöntemiyle belirlenmiştir. Katılımcıların demografik özelliklerinin ve ölçeklerden alınan ortalama puanların analizinde frekans ve yüzde dağılımı ve betimsel istatistikler kullanılmıştır. Geliştirilen modeli test etmek için, "gözlenen değişkenlerle yol analizi (path analysis with observed variables) yöntemi kullanılmıştır. Geliştirilen modelinher iki öğrenim grubunda geçerli olup olmadığı çoklu-grup yol analizi ile incelenmiştir. Araştırmada veriler, örgün eğitim grubundan veriler toplanırken çoğunlukla grup uygulaması, uzaktan eğitim grubundan veriler toplanırken ise bireysel uygulama tercih edilmiştir. Veriler toplanırken gönüllülük ilkesi esas alınmış, gerekli durumlarda katılımcılara ek açıklamalar yapılmıştır. Araştırmanın BulgularıKatılımcılar kişilik özelliklerinden en yüksek puanı Sorumluluk alt ölçeğinden$overline{X}=10,70$ almışken, en düşük puanı Deneyime Açıklık alt ölçeğinden $overline{X}=7,55$ almışlardır. Kişilik özellikleri ile zorbalığa maruz kalma arasındaki ilişkilere bakıldığında, zorbalığa maruz kalma ile en düşük ilişkinin yumuşak başlılık ile (r= .16, p < .05); en yüksek ilişkinin ise duygusal dengesizlik (r= .21, p < .01) arasında olduğu, diğer kişilik özellikleri ile ilişkinin olmadığı görülmektedir. Kişilik özellikleri ile zorbalık yapma arasındaki ilişkilere bakıldığında, zorbalığa maruz kalma ile en düşük ilişkinin sorumluluk ile (r=-.20, p < .05); en yüksek ilişkinin ise duygusal dengesizlik (r= .28, p < .01) arasında olduğu, diğer kişilik özellikleri ile ilişkinin olmadığı görülmektedir. Geliştirilen yol modeline ilişkin iyilik uyum değerleri kabul edilebilir düzeydedir (sd=18, $X^{2}$=53.91 (p=0,00), RMR= 0.11, SRMR=0.04, RMSEA=0.044, GFI= 0.94, NFI=0.90, CFI=0.92, NNFI=0.90). Kişilik özelliklerinden modelde zorbalığa maruz kalmanın en güçlü yordayıcısı duygusal dengesizlik iken, en zayıf yordayıcısı ise deneyime açıklıktır. Kişilik özelliklerinden zorbalık yapmamn-en güçlü yordayıcısı duygusal dengesizlikken, zayıf yordayıcısı ise deneyime açıklıktır. Yapılan çoklu-grup yol analizi sonucunda, kişilik özellikleri-siberzorbalık modelinin örgün ve uzaktan eğitim gruplarında geçerli olduğu bulunmuştur. Korelasyon analizi sonucunda, zorbalık yapma ile zorbalığa maruz kalma arasında orta düzeyde olumlu bir ilişki (r=0,51; p < .01) bulunmuştur. Zorbalık yapmaya ilişkin analiz sonucunda iki küme oluşmuştur ve 1 numaralı kümenin "düşük düzeyde zorbalık yapmayı", 2 numaralı kümenin ise "yüksek düzeyde zorbalık yapmayı" temsil ettiği kabul edilmiştir. Benzer biçimde, zorbalığa maruz kalmaya ilişkin analiz sonucunda iki küme oluşmuştur ve 1 numaralı kümenin "düşük maruziyeti", 2 numaralı kümenin ise "yüksek maruziyeti" temsil ettiği kabul edilmiştir. Siberzorbalık Ölçeği puanları üzerinde Ward'in hiyerarşik küme analizi yöntemi kullanılarak yapılan analiz sonucunda, grubun % 94.8'i düşük düzeyde, % 5.2'si ise yüksek düzeyde zorbalık yapmakta; grubun % 93'ü zorbalığa düşük düzeyde maruz kalmakta, % 7'si ise yüksek düzeyde maruz kalmaktadır. Araştırmanın Sonuçları ve ÖnerileriAraştırmanın bulguları ilgili alanyazına çeşitli açılardan katkıda bulunmaktadır. Öncelikle bu çalışma üniversite öğrencileri düzeyinde siber zorbalık yapma ve siber zorbalığa maruz kalma ilişkisini farklı öğrenme ortamları kapsamında inceleyen sınırlı sayıdaki araştırmalar arasında yer almıştır. Bu çalışmada elde edilen bulguların bazıları literatürle uyumlu iken, bazıları uyumlu değildir. Bulgular alany
AU  - celik, serkan
AU  - ATAK, Hasan
AU  - ERGÜZEN, ATİLLA
PY  - 2012
JO  - Eurasian Journal of Educational Research
VL  - 12
IS  - 49
SN  - 1302-597X
SP  - 129
EP  - 150
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/137705
ER  -