Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi
Yıl: 2012 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 418 - 436 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi
Öz: Toplumların gelişimini doğrudan etkileyen düşünce özgürlüğü, düşünce ürünlerinin serbest bir şekilde kullanılması ve bu ürünlerden çağın koşullarına uygun şekilde yararlanılmasını gerektirmektedir. Dijitalleştirme çalışmaları, düşünce ürünlerinin gelecek kuşaklara aktarılmasında yeni bilgi teknolojileriyle bütünleştirilmesini ve bu ürünlerin daha uzun süreli korunmasını sağlamaktadır. Bu nokta özellikle kütüphaneler, arşivler, müzeler gibi kültürel bellek kurumlarını ön plana çıkarmaktadır. Araştırmada, dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü için bir araç olduğundan hareketle Türkiye’deki dijitalleştirme çalışmalarında bulunan ve kültürel bellek kurumu olma özelliği taşıyan 11 kurum, geliştirilen bir denetim listesi aracılığıyla değerlendirilmektedir. Yapılan değerlendirmelerde, söz konusu kurumların dijitalleştirme çalışmalarındaki amaçları, verdikleri hizmetler, konuyla ilgili algıları ve düşünce özgürlüğü bağlamındaki uygulamaları, çalışmada geliştirilen kuramsal model çerçevesinde ele alınmaktadır. Çalışma sonuçları, dijitalleştirme konusunda Türkiye’de yapılan çalışmalarda kurumların bilgi kaynaklarına yönelik “koruma” kavramını öne çıkardıklarını, dijitalleştirilen materyallere yönelik erişim kısıtlamalarının olduğunu, telif haklarına ve materyallerin tanımlanmasına yönelik farklı uygulamaların gerçekleştirildiğini ortaya koymuştur. Çalışmada, ayrıca, dijitalleştirilen materyallere yönelik hizmetlerin düşünce özgürlüğü kapsamında yeniden değerlendirilmesi gerektiği; telif hakları, eserlerin standart bir yapıda tanımlanması, verilen hizmetler ve konuyla ilgili farkındalık yaratma konularında politikaların ve yol haritalarının geliştirilmesi gerektiği önerilmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
Evaluation of the digitization efforts of cultural memory institutions in Turkey within the framework of intellectual freedom
Öz: Intellectual freedom which directly aff ects the development of societies requires the usage of intellectual works freely and openly in the lights of technological developments. Thanks to the cultural memory institutions digitization eff orts provide many advantages for intellectual works such as transmission of cultural heritage to use of next generations via integration with information technologies and long term preservation of cultural works. In this respect, 11 cultural memory institutions in Turkey were evaluated via a web based check-list that were created by means of related literature and intellectual freedom components model. Research results reveal that digitization eff orts generally carried out with the aim of preservation. Results also refl ect that there are some restrictions for accessing to digitized materials. Furthermore, there is no standardized approach in terms of copy rights and identification of resources. In final section, the study focuses on the requirements about developing roadmaps and policies about increasing awareness and perceptions of managers as a recommendation. It is also recommended in the study that the services about digitized materials should be revised within the scope of intellectual freedom and copy right legislations and intellectual works should be identified by using standardized identification tools that provide interoperability of diff erent information systems.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ALA. (2010). Intellectual freedom manual (8. bs.). Chicago: ALA.
- Astle, P. J. ve Muir, A. (2002). Digitization and preservation in public libraries and archives. Journal of Librarianship and Information Science, 34(2), 67-79.
- Bašić, J., Hasenay, D. ve Krtalić, M. (2010, 25-27 Ocak). What is worth of digitizing: The selection criteria. BOBCATSSS 2010 Conference: Bridging the digital divide: Libraries providing access for all? konferansında sunulan bildiri. Parma: Universita degli Studi di Parma.
- Besek, J. M., Coates, J., Fitzgerald, B., Mossink, W., LeFurgy, W. G., Muir, A. Rasenberger, M. ve diğerleri. Digital preservation and copyright: An ınternational study. The International Journal of Digital Curation, 2(3), 103-111.
- Çelik, A. ve Tonta, Y. (1996). Düşünce özgürlüğü, bilgi edinme özgürlüğü ve bilgi hizmetleri. Yaşar Tonta ve Ahmet Çelik (Yaz. haz.). Bilgi Edinme Özgürlüğü içinde (s.1-13) Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
- Gould, S. ve Ebdon, R. (1999). IFLA/UNESCO survey on digitisation and preservation. Boston Spa: IFLA
- Hirtle, P. B., Hudson, E. ve Kenyon, A. T. (2009). Copyright & cultural institutions: Guidelines for digitization for U.S. libraries, archives, and museums. New York: Cornell University.
- Hughes, L. (2004). Digitizing collections: Strategic issues for the information manager. London: Facet Publishing.
- IFLA. (2002). Guidelines for digitization projects: for collections and holdings in the public domain, particularly those held by libraries and archives. 19 Ekim 2011 tarihinde http://archive.ifl a.org/ VII /s19/pubs/digit-guide.pdf adresinden erişildi.
- Kızılkan, Z. (1988). Düşünce özgürlüğü ve kütüphanecilik. Türk Kütüphaneciliği, 2(4), 159-165.
- Kızılkan, Z. (1994). Düşünce özgürlüğü ve Türkiye’de kütüphanecilik eğitimi. Yayımlanmamış bilim uzmanlığı tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Liu, Y. Q. (2004) Best practices, standards and techniques for digitizing library materials: A snapshot of library digitization practices in the USA. Online Information Review, 28, 338-345.
- Lopatin, L. (2006). Library digitization projects, issues and guidelines: A survey of the literature. Library Hi Tech, 24(2), 273-289.
- Ministry of Culture of the Republic of Croatia. (2006). National programme of digitisation of archival, library and museum holdings. Zagreb: Ministry of Culture of the Republic of Croatia..
- Moorthy, A. L. (2006). Copyright issues in digitization era. 12 Ocak 2012 tarihinde http://drtc.isibang. ac.in/xmlui/handle/1849/365 adresinden erişildi.
- Sağlamtunç, T. (1991). Kütüphanecilik açısından düşünce özgürlüğü ve sansür. Türk Kütüphaneciliği, 5(3), 93-99.
- Soydal, İ. ve Küçük, M. E. (2003). Dijital kütüphanelerde standartlar ve protokoller. Türk Kütüphaneciliği, 17(2), 121-146
- Soysal, Ö. (1999). Düşünce özgürlüğü için bir toplumsal kaynak: Kütüphane kurumu. Türk Kütüphaneciliği, 13(2), 145-148.
- Subaşıoğlu, F. (1997). Kütüphanecilik mesleğine etiksel bir yaklaşım. Türk Kütüphaneciliği, 11(2), 96-112.
- tcom. (2011). tcom 101 website. 23 Aralık 2011 tarihinde http://mgerhard.iweb.bsu.edu/ tcom101/ trends.htm.adresinden erişildi.
- United States Copyright Offi ce. (2011). 29 Aralık 2011 tarihinde http://www.copyright.gov/ circs/ circ1a.html adresinden erişildi.
- Valm, T. (2007). The role of cultural memory institutions in knowledge society. 5 Aralık 2011 tarihinde http://www.docstoc.com/docs/40309770/THE-ROLE-OF-CULTURAL-MEMORYINSTITUTIONSIN- KNOWLEDGE-SOCIETY adresinden erişildi.
- Woodward, D. (1990). A framework deciding issues in ethics. Library Trends, 39(1-2), 8-17.
- Yılmaz, B. (2011). Dijital kütüphane becerileri konusunda Türkiye’de durum: AccessIT Projesi çerçevesinde bir değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 25(1), 117-123.
| APA | Çakmak T, Yılmaz B (2012). Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. , 418 - 436. |
| Chicago | Çakmak Tolga,Yılmaz Bülent Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. (2012): 418 - 436. |
| MLA | Çakmak Tolga,Yılmaz Bülent Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. , 2012, ss.418 - 436. |
| AMA | Çakmak T,Yılmaz B Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. . 2012; 418 - 436. |
| Vancouver | Çakmak T,Yılmaz B Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. . 2012; 418 - 436. |
| IEEE | Çakmak T,Yılmaz B "Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi." , ss.418 - 436, 2012. |
| ISNAD | Çakmak, Tolga - Yılmaz, Bülent. "Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi". (2012), 418-436. |
| APA | Çakmak T, Yılmaz B (2012). Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası, 13(2), 418 - 436. |
| Chicago | Çakmak Tolga,Yılmaz Bülent Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası 13, no.2 (2012): 418 - 436. |
| MLA | Çakmak Tolga,Yılmaz Bülent Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası, vol.13, no.2, 2012, ss.418 - 436. |
| AMA | Çakmak T,Yılmaz B Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası. 2012; 13(2): 418 - 436. |
| Vancouver | Çakmak T,Yılmaz B Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası. 2012; 13(2): 418 - 436. |
| IEEE | Çakmak T,Yılmaz B "Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi." Bilgi Dünyası, 13, ss.418 - 436, 2012. |
| ISNAD | Çakmak, Tolga - Yılmaz, Bülent. "Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi". Bilgi Dünyası 13/2 (2012), 418-436. |
