Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi

Görgülü, Ülfet

Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi

Ülfet GÖRGÜLÜ (Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, Ankara, Türkiye)

Marife Dini Araştırmalar Dergisi

6 0

Yıl: 2012 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 49 - 66 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi

Öz:

20. yy’ın ikinci yarısından itibaren tıp alanında kaydedilen gelişmeler sonucunda uygulanan tedavi yöntemleriyle bir taraftan insan ömrü uzatılırken ve hastalara yaşam desteği verilmeye başlanırken diğer taraftan sağlığından ümit kesilmiş, komada olan ya da şiddetli ıstırap çeken hastalara verilen yaşam desteğinin kesilmesi veya tedavinin başlatılmaması yani hastanın ölümüne izin verilmesi konusu tıp etiği, hukuk ve din açısından tartışılmaya başlanmıştır. Biz bu çalışmamızda hastaya uygulanması gereken yaşam desteğinin başlanmaması ya da sonlandırılmasının etik ve hukuki yönüne kısaca temas ederek meselenin fıkhi boyutunu inceleyeceğiz.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

The assessment of withholding and withdrawing life support in medicine in fiqh

Öz:

Dating from the second half of the 20th century, much progress has been made in medical science for the sake of extending the human life span. Now, while enabling man to live longer and providing the patients with life support, withholding and withdrawing the life support applied to patients especially those with hopeless case, in coma or those suffering severe pain or even without applying them any treatment by any means which means letting them die are being discussed from the viewpoint of medical ethic, law, and religion. In this study, I'll touch on the subject ethically and as regards Law, itself shortly and then I mainly intend to examine the point in Islamic Law terms.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Abdulfettah Mahmud İdris, Hükmü’t-tedâvî bi’l-muharramât, yy, 1993.
Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855), el-Müsned, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Akpir, Kutay, “Yoğun Bakım Hastalarında Hasta Desteği ve Devamı İle İlgili Kararların Verilmesi”, Medikal Etik, İstanbul 2001.
Aksoy, Şahin-Çevik, Ebru-Edisan, Zehra, “Yaşamın Sonunda Verilen Kararlara İlişkin Bir Etik Tartışma”, Tıp Etiği, Hukuku, Tarihi Dergisi, yıl. 2002, S. 10.
Aydın, Erdem-Ersoy, Nermin, “Tıp Etiği İlkeleri”, Tıp Etiği, Hukuku, Tarihi Dergisi, yıl. 1995, C. 2, S. 3.
Belkin, Gary, “Brain Death and The Historical Understending of Bioethics”, Vol. 58, July 2003.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (ö. 256/870), el-Câmiu’s-sahîh, Çağrı Yayın., İstanbul 1992.
Buhûtî, Mansûr b. Yûnûs b. İdrîs (ö. 1051/1641), Keşşâfu’l-kına’ an metni’l-İknâ, Beyrut 1402.
Bükey, Nüket Örnek, “Organ Aktarımlarında Beyin Ölümünün Tıbbi, Felsefi ve Teolojik Yönleri”, Tıp Etiği, Hukuku, Tarihi Dergisi, yıl. 1996, S. 4.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman (ö. 255/868), es-Sünen, Çağrı Yayın., İstanbul 1992.
Değer, Mebrure, “Yoğun Bakım Etiği”, Medikal Etik, İstanbul 2001.
Dikmen, Yalım, “Yoğun Bakımda Hastadan Desteği Çekme ve Etik-Ötanazi”, Medikal Etik, İstanbul 2001.
Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî (ö. 275/888), es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Ece, Sharon, “Hayat Sonu Bakımı”, Hayat Sağlık Dergisi, yıl. 2010, S. 3.
Erkekol, Ferda Öner-Numanoğlu, Numan-Gürkan, Özlem Ural-Kaya, Akın, “Yoğun Bakım Ünitelerine İlişkin Etik Konular”, Türk Toraks Dergisi, yıl. 2002, C. 3, S. 3. Fetâvâ Hindiyye, Mısır 1310.
Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, (ö. 505/1111), el-Mustasfâ min 'ılmi'l-usûl, Mısır 1322.
Görgülü, Ülfet, İslam Hukukunda Kolaylık Prensibi, İzmir 1995 (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
Gürkanlar, Keskil-Doğa, İ. Semih, “Yoğun Bakımda Geri Dönüşsüz Beyin Hasarı”, Yoğun Bakım Dergisi, yıl. 2007, C. 7, S. 4.
Güven, Kudret, Kişilik Hakları ve Ötanazi, Ankara 2000.
Hanoğlu, Lütfü, “Ölürse Beyinler Ölür Organlar Ölesi Değil”, Hayat Sağlık Dergisi, yıl. Kasım 2010, S. 3.
Hot, İnci-Dirican, Ahmet-Doğan, Hanzade, “Hemşirelerin Beyin Ölümüne Yaklaşımı”, Tıp Etiği, Hukuku, Tarihi Dergisi, yıl. 2009, S. 17 (2).
İbn Kayyim, Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevziyye (ö. 751/1350), Zâdu’l-meâd fî hedyi hıyeri’l-ıbâd, Beyrut 1988.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (ö. 273/886), es-Sünen, thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdulhalîm, Mecmû'u fetâvâ, Riyad 1381. İnceoğlu, Sibel, Ölme Hakkı, İstanbul 1999.
İskit, Arzu Topeli, “Yoğun Bakım Hastası”, Yoğun Bakım Dergisi, yıl. 2007, C. 7, S. 1.
Kahraman, Abdullah, “Tedavi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2011, XXXX, 255-256.
Kahveci, Rabia, “Son Dönem Yaşam Destek Kararlarına Hastaların Katılımı”, Tıp Etiği, Hukuku, Tarihi Dergisi, yıl. 2007, S. 15.
Karadâvî, Yusuf, Fetâva’l-muâsıra, Kuveyt 1996.
Karârâtu Mecmaı’l-Fıkhi’l-İslâmî (1977-2002).
Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd (ö. 587/1191), Bedâiu’s-sanâi fî tertîbi’ş-şerâi, Beyrut 1974.
Kaya, Ali, “İslam Hukukuna Göre Ötanazi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl. 1994, C. 6, S. 6. Mecelletu Mecmai’l-Fıkhı’l-İslami, Cidde, C. 2, S. 3.
Metin, Sevtap, Biyotıp Etiği ve Hukuk, Levha Yayınları, yy., ts. Mevsûatu’l-fıkhıyye, Kuveyt 1992.
Müslim b. el-Haccâc (ö. 261/874), el-Câmiu’s-sahîh, thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb (ö. 303/915), es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Nevevî, Muhyiddîn (ö. 676/1277), el-Mecmû’ şerhu’l-Mühezzeb, thk. Muhammed Necib Mutîî, Beyrut 1995.
-----, Ravzatü’t-tâlibîn ve `umdetü’l-müttekîn, Beyrut ts.
Oğuz, Yasemin-Şenol, Selahattin-Özgüven, Halise Devrimci-Ankazan, Meryem- Özen, Ünal-Şencan, Ali Rıza, “Ankara'da Çalışan Hekimlerin Ötanazi İle İlgili Görüşlerini Belirlemeye Yönelik Bir Anket Çalışması”, Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, yıl. 1996, S. 4, (Ek. 3).
Rosenau, Henning, “Ötanazinin Kabul Edilmiş Formları Bağlamında Aktif Ötanazi”, V. Türk Alman Tıp Hukuku Sempozyumu, Ankara 2008.
Salaçin, S., Gülmen-Erkol, M.K-Dönbak, Z. L., “Beyin Ölümü Kavramına Sosyal Yaklaşım”, Tıp Etiği, Hukuku, Tarihi Dergisi, yıl. 1996, S. 4.
Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed (ö. 483/1090), el-Mebsût, Beyrut 1990. Sert, Gürkan, Hasta Hakları, İstanbul 2004.
Steineck, Christian, “Brain Death, Death and Personel Identy”, Krono Scope 3:2, Leiden 2003.
Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhîm b. Mûsâ (ö. 790/1388), el-Muvâfakât fî usûli'l-ahkâm, Beyrut ts.
Tacir, Hamide, Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, Levha Yayınları, yy. ts.
Tirmizî, Ebû ‘İsâ Muhammed b. İsâ (ö. 279/892), el-Câmiu’s-sahîh, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Ûdeh, Abdulkâdir, et-Teşrîu’l-cinâiyyi’l-İslâmî, Beyrut ts.
Uysal, Nevin, “Yoğun Bakımda Yaşam Desteğinin Sonlandırılması”, Yoğun Bakım Dergisi, yıl. 2004, C. 4, S. 4.
Yücel, İrfan, “Tedavisinin İmkansızlığı Sebebiyle Öldürülmesini İsteyen Hasta Doktor Tarafından Öldürülemez”, Diyanet Gazetesi, yıl. 1982, S. 281.

APA	Görgülü Ü (2012). Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. , 49 - 66.
Chicago	Görgülü Ülfet Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. (2012): 49 - 66.
MLA	Görgülü Ülfet Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. , 2012, ss.49 - 66.
AMA	Görgülü Ü Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. . 2012; 49 - 66.
Vancouver	Görgülü Ü Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. . 2012; 49 - 66.
IEEE	Görgülü Ü "Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi." , ss.49 - 66, 2012.
ISNAD	Görgülü, Ülfet. "Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi". (2012), 49-66.

APA	Görgülü Ü (2012). Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 12(2), 49 - 66.
Chicago	Görgülü Ülfet Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 12, no.2 (2012): 49 - 66.
MLA	Görgülü Ülfet Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, vol.12, no.2, 2012, ss.49 - 66.
AMA	Görgülü Ü Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 2012; 12(2): 49 - 66.
Vancouver	Görgülü Ü Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 2012; 12(2): 49 - 66.
IEEE	Görgülü Ü "Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi." Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 12, ss.49 - 66, 2012.
ISNAD	Görgülü, Ülfet. "Yaşam desteğinin kısıtlanması ya da sonlandırılmasının fıkhi açıdan değerlendirilmesi". Marife Dini Araştırmalar Dergisi 12/2 (2012), 49-66.