Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı

ŞİMŞEK, HALİL İBRAHİM

Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı

Halil İbrahim ŞİMŞEK (Hitit Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Çorum, Türkiye)

Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

19 1

Yıl: 2012 Cilt: 11 Sayı: 21 Sayfa Aralığı: 29 - 52 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı

Öz:

Hz. Muhammed, sûfîlerin manevi hayatlarında örnek olarak benimsedikleri mükemmel insan mode-lidir. Sûfîler, nübüvvetin son bulduğunu belirtmekle birlikte, Hz. Peygamber’in velâyetinin kâmil müminler tarafından devam ettirildiğini ifade etmektedirler. Hz. Peygamber’in örnekliğinde Allah’ın razı olacağı kâmil insan olma hedefine odaklanan sûfîler söz konusu bu velâyetin mirasını temsil ettiklerini açıklamaktadırlar. Çünkü sûfîler hem amelî hem de ahlâkî yönden en mükemmel mürşid olarak kabul ettikleri Hz. Peygamber’in örnekliğini devam ettirmenin kendi anlayışlarının bir esası olduğunu belirtmektedirler. Sûfîlerin Hz. Peygamber’i model insan olarak görmeleri sadece amelî ve ahlâkî yönlerden değil aynı zamanda onların geliştirdiği bazı metafizik yorumlarda da kendini gös-termektedir. Mesela yaratılışta model tip olarak kabul edilen “nûr-i muhammedî” ve “hakîkat-ı muhammediyye” gibi kavramları bu bağlamda değerlendirmek mümkündür. Ancak bu makalede daha çok Hz. Muhammed’in manevi açıdan model oluşu incelenmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

The perception of Prophet Muhammad in The Sūfī Thought

Öz:

The Prophet Muhammad has been taken by the Sūfīs as the best model for their spiritual life. Though they profess that the prophethood came to an end, they hold that the sainthood of the Prophet Muhammad has been continued by the perfect believers. Engaging themselves in the ideal of becoming a perfect man pleased by God on the model of the Prophet Muhammad, the Sūfīs present themselves as heirs to this sainthood. For they take as the basis of their teaching the following and continuation of the Prophet Muhammad’s model whom they view to be the best guide in practical and ethical sense. Yet their view of the Prophet Muhammad as the best human model embodies itself not only in their ethical and practical but also metaphsical teachings. For example, one can mention such Sūfī concepts as “the Muhammadan Light (al-Nūr al-Muḥammadī)” and “the Muhammadan Truth (al-Ḥaqīqah al-Muḥammadiyyah).” This paper, however, will focus on the Prophet Muhammad as a spiritual model for the Sūfis.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-hafâ ve muzîlu’l-ilbâs ‘ammâ iştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsine-ti’n-nâs, 3. Bs., Daru İhyâi’t-Turâsi’l-’Arabî, (c. 1-2), Beyrut 1352 H.
Arpaguş, Safi, Mevlânâ ve İslâm, Vefa Yayınları, İstanbul 2007.
Asım Efendi, Kamûs Tercemesi, (Tıpkı Basım), c. 1-5, İstanbul 1304 H.
Aslan, Hulusi, “İmamiyye Şiasında İmamet-Nübüvvet İlişkisi”, İslâm’da Peygamber İnancı Sempoz-yumu, edit.: İbrahim Coşkun, Ensar Neşriyat, İstanbul 2009, ss. 201-219
Böwering, Gerhard, “Zulme Uğrayan ve İlhâdla Suçlanan İlk Sûfîler”, çev.: Abdurrezzak Tek, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bursa 2003, c. 12, sayı: 2, ss. 361-384.
Cebecioğlu, Ethem, Hacı Bayram Velî, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1991.
el-Cilî, Abdülkerim, el-İnsânü’l-kâmil fî marifeti’l-evâhir ve’l-evâil, tahk.: Ebu Abdurrahman Salah b. Muhammed, Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, (iki cilt birarada), Beyrut 1997.
Corbin, Henry, “Şiîlikte Velâyet Kavramı”, çev.: Sabri Hizmetli, Ankara Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 1983, sayı: XXVI, ss. 717-726.
Çakmaklıoğlu, M. Mustafa, “İbnü’l-Arabî’nin Nübüvvet-Velâyet Hakkındaki görüşleri ve İbn Teymiyye’nin Bu Husustaki Eleştirileri”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Ankara 2008, sayı: 21, ss. 213-255.
Çift, Salih, “İlk Dönem Tasavvuf Düşüncesinde Nûr Kavramı”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004, c. 13, sayı: 1, s. 139-158.
--------, “Tasavvufta Velayet Kavramı: Hakîm Tirmizî Örneği”, Bursa’da Dünden Bugüne Tasavvuf Kültürü-2, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı, İstanbul 2003, ss. 116-150.
Demirci, Mehmet, Nûr-i Muhammedî, Kitabevi, İstanbul 2008.
Demirli, Ekrem, “Sûfîlerin Düşüncesinde Hz. Peygamber: Ahlakın İdeal Örneği ve Varlığın Gayesi Olarak Peygamber”, http://www.sonpeygamber.info/sûfîlerin-dusuncesinde-hz-peygamber-ahlakin-ideal-ornegi-ve-varligin-gayesi-olarak-peygamber, (erişim tarihi: 30.05.2011).
Döner, Nuran, Tasavvuf Kültüründe Hz. Peygamber Tasavvuru, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ulu-dağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2007.
--------, “Tasavvuf Kültüründe Hakîkat-ı Muhammediye ve Nûr-ı Muhammedî”, http://www.sonpeygamber.info/ilk-ve-son-peygamber-hz-muhammed-sav, (erişim tarihi: 30.05.2011).
Gündüz, İrfan, “Tasavvufî Bir Terim Olarak Râbıta”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Ankara 2007, sayı: 19, ss.
Hucvirî, Ali b. Osman Cüllabî, Keşfü’l-mahcub: Hakikat Bilgisi, haz.: Süleyman Uludağ, Dergah Ya-yınları, İstanbul 1982.
İbn Arabî, Muhyiddin Muhammed, Fusûsu’l-hikem, tahk.: Ebu’l-Ala Afîfî, 2.bs., Daru’l-Kitabi’l-Arabi, Beyrut 1980.
--------, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, haz.: Mektebü’t-Tahkik bi-Dâri İhyai’t-Türasi’l-İslamî, Dâru İhyâi’t-Türasi’l-Arabî, (c. 1-4), Beyrut, ts.
Kara, Mustafa, Dervişin Hayatı Sûfînin Kelamı: Hâl Tercümeleri, Tarikatlar, Istılahlar, Dergâh Yayınla-rı, İstanbul 2005.
Karadaş, Cağfer, “Tasavvufta Peygamber Tasavvuru”, İslâm’da Peygamber İnancı Sempozyumu, edit.: İbrahim Coşkun, Ensar Neşriyat, İstanbul 2009, ss. 235-250.
Kartal, Abdullah, Abdulkerim Cîlî: Hayatı, Eserleri, Tasavvuf Felsefesi, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.
el-Kelâbâzî, Ebu Bekr Muhammed, et-Taarruf li-mezhebi ehli’t-tasavvuf, tahk.: Mahmud Emin en-Nevâvî, Kahire 1980.
Kılıç, Mahmud Erol, Tasavvufa Giriş, Sufi Kitap, İstanbul 2012.
--------, İbn Arabî Düşüncesine Giriş: Şeyh-i Ekber, Sufi Kitap, İstanbul 2011. Konur, Himmet, “Şeriat ve Tasavvuf”, İslâmiyât, Ankara 1998, c. 1, sayı: 4, s. 119-126.
Mehmed Nuri Şemseddin, Miftâhu’l-kulûb, haz.: İbrahim Nureddin, Esad Efendi Matbaası, İstanbul 1301 H.
Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Mesnevî, çev.: Derya Örs, Konya Büyükşehir Belediyesi Yay., Konya 2007, (c. 1-6).
Muhammed Rüstem Raşid, Dürrü’l-müntehab min bahri’l-edeb fî tercemet-i silsileti’z-zeheb, Matba’a-i Amire, İstanbul 1274 (1857 M.).
Murâd-ı Buhârî, Silsiletü’z-zeheb, Süleymaniye Kütüphanesi, Tekkeler-Murad, no: 256.
Nesefî, Azizüddin, Tasavvufta İnsan Meselesi: İnsân-ı Kâmil, çev.: Mehmet Kanar, Dergah Yay., İstan-bul 1990.
Okudan, Rifat, “İnsanî Bir İnsiyak Olarak Râbıta”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Ankara 2003, sayı: 10, ss.
Sirhindî, İmam Rabbanî Ahmed, Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî, (ofset baskı), Işık Kitabevi, (c. 1-3), İstanbul 1977.
Sancar, Faruk, Nübüvvet ve Velâyet Merkezli Kelam-Tasavvuf Tartışmaları: Fahreddin er-Râzî ve İbnü’l-Arabî Örneği, Sarkaç Yayınları, Ankara 2011.
Severcan, Şefaettin, “Peygamberlik Anlayışları ve Hz. Muhammed”, Bilimnâme, Kayseri, 2003, sayı: 1 (2003/1), ss. 229-250, sayı: 3, 2003/3, ss. 161-182.
Taşpınar, Kadir, Tasavvufta Mürşid Râbıtası, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Rize Ü. (Recep Tayyip Erdoğan Ü.) Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize, 2010.
et-Tirmizi, Hakîm, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali, Kitabu Hatmi’l-evliyâ, tahk.: Osman İsmail Yahya, Ma’hadü’l-Âdâbi’ş-Şarkıyye, Beyrut 1965.
--------, Nevâdirü’l-usûl fî ahâdisi’r-resûl, tahk.: Abdurrahman Umeyre, Daru’l-Cîl, (c. 1-4), Beyrut 1992.
Tosun, Necdet, “Silsile”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2009, c. 37, ss. 206-207.
--------, “Râbıta”, DİA, İstanbul 2007, c. 34, s. 378-379.
et-Tusî, Ebu Nasr es-Serrâc, el-Luma, tahk.: Abdulhalim Mahmud, Taha Abdülbaki Sürur, Daru’l-Kütübi’l-Hadis, Mısır 1960.
et-Tüsterî, Sehl b. Abdullah, Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm, tahk.: Taha Abdurrauf Sa’d, Sa’d Hasan Mu-hammed Ali, Daru’l-harem li’t-türâs, Kahire 2004.
Vatandaş, Celaleddin, “İnsanlığın Model İhtiyacı ve Hz. Peygamber’in Örnekliği Üzerine”, Cahiliye Toplumundan Günümüze Hz. Muhammed: Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri, Fecr Yayınları, An-kara 2007, ss. 289-313.
Yavuz, Salih Sabri, İslâm Düşüncesinde Nübüvvet, İnsan Yayınları, İstanbul, ts.

APA	ŞİMŞEK H (2012). Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. , 29 - 52.
Chicago	ŞİMŞEK HALİL İBRAHİM Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. (2012): 29 - 52.
MLA	ŞİMŞEK HALİL İBRAHİM Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. , 2012, ss.29 - 52.
AMA	ŞİMŞEK H Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. . 2012; 29 - 52.
Vancouver	ŞİMŞEK H Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. . 2012; 29 - 52.
IEEE	ŞİMŞEK H "Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı." , ss.29 - 52, 2012.
ISNAD	ŞİMŞEK, HALİL İBRAHİM. "Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı". (2012), 29-52.

APA	ŞİMŞEK H (2012). Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(21), 29 - 52.
Chicago	ŞİMŞEK HALİL İBRAHİM Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11, no.21 (2012): 29 - 52.
MLA	ŞİMŞEK HALİL İBRAHİM Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.11, no.21, 2012, ss.29 - 52.
AMA	ŞİMŞEK H Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2012; 11(21): 29 - 52.
Vancouver	ŞİMŞEK H Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2012; 11(21): 29 - 52.
IEEE	ŞİMŞEK H "Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı." Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11, ss.29 - 52, 2012.
ISNAD	ŞİMŞEK, HALİL İBRAHİM. "Tasavvufî düşüncede Hz. Muhammed algısı". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/21 (2012), 29-52.