Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları
Yıl: 2012 Cilt: 3 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 63 - 89 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları
Öz: İranın enerji politikaları ile uluslararası sermaye birikimi arasındaki diyalektik ilişkiyi konu edinen bu çalışma, İranın petrol ve doğalgaz arz stratejilerini, ticaret politikasını ve nükleer enerji faaliyetlerini değerlendirmektedir. Bu çerçevede uluslararası sermaye hareketleri ve bu hareketlerin İran enerji politikaları açısından sonuçları, sermaye birikimine dayalı kapitalist dünya sistemine ve merkez-çevre ilişkilerine odaklanan Dünya Sistemleri Kuramı kapsamında açıklanmaya çalışılacaktır. Enerji, kapitalist sermaye birikiminin belirlenmesinde etkin bir araç olarak değerlendirildiğinde İranın, merkezin çıkarlarına doğrudan hizmet etmeyen enerji politikaları, kapitalizmin kar arttırmayı hedefleyen yapısı nedeniyle çıkarları birbiriyle çatışan aktörler açısından farklı sonuçlar doğurmaktadır. Bu farklı sonuçlar, sermaye birikiminin denetimi çerçevesinde devletlerin İrana yönelik tutumlarının da farklı olmasına sebep olmaktadır. İran enerji sektörü, merkez devletlerden özellikle ABDnin İran'a yönelik yaptırım ve ambargo gibi tutumlarından olumsuz etkilenebilmektedir. Uluslararası sermaye birikimini denetleme amacındaki aktörler arasındaki çıkar çatışmalarının İran enerji sektörünün kalkınmasını tetikleyen bir ortam oluşturduğu ve günümüzde enerjinin uluslararası sermaye birikimi açısından öneminin giderek arttığı dikkate alındığında, İran enerji politikalarının uluslararası sermaye birikimini etkileyebilme potansiyeli olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
Capital accumulation in the modern world system and Iran s energy politics
Öz: This paper focuses on the dialectical relationship between Iran's energy politics and international capital accumulation and will evaluate Iran's oil and gas supply strategies, trade policies and nuclear energy activities. In this context, the necessity of analyzing the results of the relationship between international capital flows and Iran's energy politics is one of the main reasons for the need of evaluating these subjects through the World Systems Theory which focuses on core-periphery relations and capitalist world economy based on capital accumulation. When energy is evaluated as an efficient tool for determining capital accumulation in which Iran's energy policies are not directly contributing to the interests of the center, as a result of conflicting interests of the actors different outcomes emerge due to the profit maximizing structure of the capitalism. In the framework of the control of capital accumulation, these different outcomes also result in the emergence of distinct attitudes of states towards Iran. In fact, Iran's energy sector could be adversely affected by those core statesparticularly the USA ssanctions and embargoes. However, the conflicts of interest among actors, who are aiming to control the international capital accumulation, trigger the further development of Iran's energy sector. Within the scope of the growing importance of energy in determining the international capital accumulation, the potential of Iran s energy politics and its impact on the international capital accumulation will be shown in this paper.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ABD Petrodoların Saltanatını Koruma Peşinde Abna.ir _____http://abna.ir/print.asp?lang=10&id=301275> (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2012)
- Abrahamian, E. (2011). Modern İran Tarihi. (2. Baskı). Dilek Şengil (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür. Amin, S.(2004). US Imperialism, Europe and Middle East. Monthly Review, 56, (6), 13-33
- Amirahmadi, H. (t.y.). Irans Regional Oil Policy: The OPEC Factor. _____http://www.amirahmadi.org/english/ IransRegionalOilPolicyTheOpecFactor.pdf> (Erişim Tarihi: 20 Aralık 2011)
- Arrighi, G. (2007). Globalization and Uneven Development., Rossi, I. (Ed.), Frontiers of Globalization Research: Theoretical and Methodological Approaches. içinde (s.185-203). New York: Springer
- Ayhan, V. (2006). İmparatorluk Yolu Petrol Savaşlarının Odağında. Ankara: Nobel Azadi, A. K. & Yarmohammad, M. H.(2011). Analysis of Irans Crude Oil Export Future Capacity. Energy Policy 39, 3316- 3326
- British Petroleum Statistical Review of World Energy June 2011, _____http://www.bp.com/assets/bp_internet/globalbp/ globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2011/STAGING/local_assets/pdf/statis tical_review_of_world_energy_full_report_2011.pdf> (Erişim Tarihi: 20 Aralık 2011)
- Brumberg, D., Elass, J., Jaffe, A. M. & Medlock III K. B. (2008). Iran, Energy and Geopolitics, Houston:The James A. Baker III Institute For Public Policy
- Central Intelligence Agency, (t.y.). The World Factbook: Country Comparison: Oil Consumption._____https://www.cia. gov/library/publications/theworld]factbook/rankorder/2174rank.html?countryName=China&countryCode=ch®i onCode=eas&rank=3#ch> (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2012)
- Central Intelligence Agency. (t.y.). The World Factbook: India. _____https://www.cia.gov/library/publications/the-worldfactbook/ geos/in.html> (Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2012)
- Central Bank of the Islamic Republic of Iran. (2010, 21 Kasım). Annual Review 2009/10. _____http://www.cbi.ir/default_ en.aspx> (Erişim Tarihi:9 Ekim 2011)
- Chase-Dunn, C. & Grimes, P. (1995). World-Systems Analysis. Annual Review of Sociology, 21, 387- 417
- Chase-Dunn, C. (1998). Global Formation: Structures of the World- Economy. Lanham MD: Rowman & Littlefield Publishers
- Chase Dunn, C. & Anderson, E. N. (Ed.) (2005). The Historical Evolutions of World Systems. London:Palgrave
- Chase Dunn, C., Taylor, P., Arrighi, G., Cox, R., Overbeek. H. ve diğerleri. (1994). Hegemony and Social Change. Mershon International Studies View, 38, (2), 361-376
- Ekinci, A.C. (2009, 12 Ekim). İranın Nükleer Teknolojiyle Tanışma Süreci ve Nükleer Programının Tarihsel Arkaplanı. Usak Gündem. _____http://www.usakgundem.com/ders-notlari-kategori/11/ortado%C4%9Fu-ve-afrika.html> (Erişim Tarihi: 1 Nisan 2012)
- Fareed, M.(t.y.). The Oil and Gas Industry. United States Intıtute of Peace The Iran Primer. _____http://iranprimer.usip.org/ resource/oil-and-gas-industry> (Erişim Tarihi:3 Ocak 2012)
- Francis, D. (2012, 5 Mart). How Iran and Russia Could Cause an Oil Shock, The Fiscal Times. _____http://www. thefiscaltimes.com/Columns/2012/03/05/How-Iran-and-Russia-Could-Cause-an-Oil-Shock.aspx#page1> (Erişim Tarihi:6 Mayıs 2012)
- Gas Exporting Countries Forum in the New Era (2009), Hassantash S. G.H. (Ed). Iranian Association for Energy Economics, 110, Tahran
- Govenrment Accountibility Office. (2011, 3 Ağustos). Firms Reported in Open Sources as Having Commercial Activity in Irans Oil, Gas, and Petrochemical Sectors (GAO-11-855R), Washington DC
- Groenendaal, W. J.H. & Mazraati, M. (2006). A Critical Review of Irans Buyback Contracts. Energy Policy, 34, 3709-3718
- Gök, G. O. (2011), Türk-Amerikan İlişkileri Ekseninde İranın Nükleer Faaliyetleri, Yılmaz, T. ve Şahin, M. (Ed), Ortadoğu Siyasetinde İran, içinde (s.239). Ankara: Barış Kitap Basım ve Yayın Dağıtım Ltd. Şti
- Gökay, B. & Rogers, P.(2006). İran Irak ve Petrodoların Sonu. Gamze Erbil (Çev.). İstanbul: Versus
- Gündoğan, Ü. (2010). İran ve Ortadoğu:1979 İran İslam Devriminin Ortadoğu Dengelerine Etkisi. Ankara: Adres
- Harvey, D. (2008). Yeni Emperyalizm. (2. Basım). Hür Güldü (Çev.). İstanbul: Everest
- Howard, R. (2007). Iran Oil the New Challenge to America. London: I.B: Tauris
- Interational Atomic Energy Agency Board Governers. (2012, 24 Şubat).Implementation of NPT Safeguards Agreement and Relevant Provisions of Security Council Resolutions in the Islamic Republic of Iran (Gov/2012/9). _____http://isis-online.org/uploads/isis-reports/documents/IAEA_Iran_Report_24February2012.pdf> (Erişim Tarihi: 22 Nisan 2012)
- International Energy Agency,(2011). Key World Energy Statistics 2011. _____http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2011/key_ world_energy_stats.pdf> (Erişim Tarihi:3 Ocak 2012)
- International Energy Agency (2010). World Energy Outlook 2010 Executive Summary. _____http://www.iea.org/Textbase/ npsum/weo2010sum.pdf> (Erişim Tarihi: 20 Ağustos 2012)
- Irans Newly Found Caspian Sea Gas Field in Has 8 Billion Barrels of Crude Oil (2011, 13 Aralık). Pavyand, _____http://www.payvand.com/news/11/dec/1135.html> (Erişim Tarihi:10 Ocak 2012)
- Iran Plans USD 150 Billion Investment in its Upstream Sector, (2011,1 Haziran). _____http://www.offshoreenergytoday. com/iran-plans-usd-150-billion-investment-in-its-upstream-sector/> (Erişim Tarihi:1 Şubat 2012)
- İran: Doğalgaz İhraç Eden Ülkeler Örgütü kurulacak (2008, 22 Ekim), _____http://www.milliyet.com.tr/Ekonomi/ SonDakika.aspx?aType=SonDakika&ArticleID=1006601> (Erişim Tarihi:11 Haziran 2011)
- Islamic Republic of Iran Constitution, Iran Online, _____http://www.iranonline.com/iran/iran-info/government/constitution> (Erişim Tarihi: 21Ekim 2011)
- Jones, G. S. (2011, 6 Aralık). Irans Efforts to Develop Nuclear Weapons Explicated, Centrifuge Uranium Enrichment Continues Unimpeded, the IAEAs November 8, 2011 Safeguards Update, Non Proliferation Policy Education Center, _____http://npolicy.org/article.php?aid=1124&rid=4> (Erişim Tarihi: 22 Nisan 2012)
- Karagiannis, E. (2003). The USIranian Relationship After 11 September 2001 and the Transportation of Caspian Energy. Central Asian Survey, 22, (2-3), 151-162
- Karbassi, A.R., Abduli, M.A. & Abdollahzadeh, E. M. (2007). Sustainability of Energy Production and Use in Iran. Energy Policy, 35, 5171-5180
- Katzman, Kenneth. (2011, 4 Nisan). Iran Sanctions, Congressional Research Service Report for Congress, RS20871
- Lenin, V. İ. (2009). Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması. Ferit Burak Aydar (Çev.). İstanbul: Agora
- Mafinezam, A. & Mehrabi, A. Iran and ıts Place Among Nations. London: Preager
- Nafeez M. A. (2008, 10-12 Eylül). The Iran Threat Why War Wont Work. Nobel Peace Prize Laureates Conference a sunulan bildiri, Stavanger
- National Iranian Oil Company (t.y.). Brief History of Iran Oil Nationalization,_____http://en.nioc.ir/Portal/Home/ Default.aspx?CategoryID=f398bd54-e170-44e9-a841-710c6c92b3a0&TabNo=8 > (Erişim Tarihi: 20 Aralık 2011)
- Organization of Petroleum Exporting Countries, (2011). Annual Statistical Bulletin 2010-2011. Austria: Organization of Petroleum Exporting Countries
- Organization of Petroleum Exporting Countries (t.y.).Frequently Asked Questions, _____http://www.opec.org/opec_web/ static_files_project/media/downloads/publications/FAQ.pdf > (Erişim Tarihi:21 Aralık 2011)
- Petrol Fiyatları Tavan Yapabilir (2012, 5 Ocak) İnternet Haber, _____http://www.internethaber.com/petrol-fiyatlari-tavanyapabilir- 393960h.html.> (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2012)
- Pode, R. (2010). Addressing Indias Energy Security and Options for Decreasing Energy Demand. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 14, (9), 3014-3022
- Ramazani, R.K., (1992). Irans Foreign Policy: Both Nort and South, Middle East Journal, 46, (3), 393-412
- Rivlin, P. (2006). Irans Energy Vulnerability, Middle East Review of International Affairs, 10, (4), 103-116
- Sahimi, M. (2003, 2 Ekim). Irans Nuclear Program, Part I: Its history. Pavyand Iran News, _____http://www.payvand.com/ news/03/oct/1015.html> (Erişim Tarihi: 20 Nisan 2012)
- Sahimi, M. (2003, 3 Mart). Irans Nuclear Program, Part II: Are Nuclear Reactors Necessary?. Pavyand Iran News, _____http://www.payvand.com/news/03/oct/1022.html> (Erişim Tarihi: 22 Nisan 2012)
- Saxton, J. (2006). Irans Oil and Gas Wealth, Joint Economic Commıttee Chairman Research Report 109-31
- Vann. D. S (2007, 20 Mart), Irans Presence in Latin America: Trade, Energy, and Terror. American Jewish Commitee, _____ http://www.hacer.org/pdf/IRAN.pdf> (Erişim Sistemi: 10 Mayıs 2012)
- Wallerstein I. (2010). North East Asia in the Multipolar World-System, Asian Perspective, 34, (4), 191-205
- Wallerstein, I. (2009a). Bildiğimiz Dünyanın Sonu: Yirmi Birinci Yüzyıl İçin Sosyal Bilim. (3. Baskı).Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis
- Wallerstein, I. (2009b). Tarihsel Kapitalizm. (5. Baskı). Necmiye Alpay (Çev.). İstanbul: Metis
- Wallerstein, I. (2009c),Liberalizmden Sonra. (3. Baskı). Erol Öz (Çev.). 3. Baskı, İstanbul: Metis
- Wallerstein I. (2007, 8 Temmuz). Advent of Multipolarity, Harvard International Review, _____http://hir.harvard.edu/a-tiltedbalance/ precipitate-decline?page=0,4> (23 Mayıs 2011)
- Wallerstein, I. (2004a). Amerikan Gücünün Gerileyişi Kaotik Bir Dünyada ABD. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis
- Wallerstein, I. (2004b) The World Systems Analysis: An introduction, London: Duke University
- Wallerstein, I. ( 2003, Temmuz- Ağustos), Struggle for Hegemony, Monthly Review
- Wallerstein, I. (1991a). Geopolitics and Geoculture: Essays on Changing World System. Cambridge: Cambridge University
- Wallerstein, I (1991b). The Politics of the World Economy, Cambridge: Cambridge University
- Weitz, R. (2011, 19 Kasım). Why China and Russia Help Iran. The Diplomat, _____http://the-diplomat.com/2011/11/19/whychina- and-russia-help-iran/> (Erişim Tarihi: 30 Nisan 2012)
- World Energy Council, (2004, Ekim). 2004 Survey of Energy Resources World Energy Council, Elsevier: Science & Technology Books
- Vakil, S. (2006). Iran: Balancing East Against West. The Washington Quarterely, 29 (4), 51-65. United States Energy Information Administration. Country Analysis Briefs: India. _____http://205.254.135.7/countries/cab.cfm?fips=IN> (Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012)
- United States Energy Information Administration. (2011, 21 Kasım). Country Analysis Briefs: Iran _____http://www.eia.gov/ countries/cab.cfm?fips=IR> (Erişim tarihi: 1 Aralık 2011)
- United States Energy Information Administration. (2011, 30 Kasım).World Oil Transit Chokepoints, _____http://205.254.135.7/ countries/regions-topics.cfm?fips=WOTC> (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2012)
| APA | Hürsoy S (2012). Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. , 63 - 89. |
| Chicago | Hürsoy Siret Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. (2012): 63 - 89. |
| MLA | Hürsoy Siret Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. , 2012, ss.63 - 89. |
| AMA | Hürsoy S Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. . 2012; 63 - 89. |
| Vancouver | Hürsoy S Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. . 2012; 63 - 89. |
| IEEE | Hürsoy S "Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları." , ss.63 - 89, 2012. |
| ISNAD | Hürsoy, Siret. "Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları". (2012), 63-89. |
| APA | Hürsoy S (2012). Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. EGE STRATEJİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ, 3(2), 63 - 89. |
| Chicago | Hürsoy Siret Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. EGE STRATEJİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ 3, no.2 (2012): 63 - 89. |
| MLA | Hürsoy Siret Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. EGE STRATEJİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ, vol.3, no.2, 2012, ss.63 - 89. |
| AMA | Hürsoy S Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. EGE STRATEJİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ. 2012; 3(2): 63 - 89. |
| Vancouver | Hürsoy S Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları. EGE STRATEJİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ. 2012; 3(2): 63 - 89. |
| IEEE | Hürsoy S "Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları." EGE STRATEJİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ, 3, ss.63 - 89, 2012. |
| ISNAD | Hürsoy, Siret. "Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları". EGE STRATEJİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ 3/2 (2012), 63-89. |
