İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma
Yıl: 2012 Cilt: 32 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 795 - 821 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma
Öz: Bu çalışmanın amacı Türkiye ve ABD’deki ilköğretim sosyal bilgiler eğitimini vatandaşlık eğitimi açısından literatüre dayalı olarak kuramsal bir karşılaştırmasını yapmaktır. Bu amaç doğrultusunda her iki ülkenin vatand aşlık eğitimi öğrenme alanları, kazanım, beceri, içerik ve değerler açısından karşılaştırılmıştır. Bu çalışmanın sonunda Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde, demokrasi, bireysel haklar, görev ve sorumluluklar gibi vatandaşlık eğitimi konularına daha çok değinildiği bunun aksine vatandaşlık becerilerine pek yer verilmediği tespit edilmiştir. ABD’de ise sosyal bilgiler eğitiminde demokrasi, bireysel haklar, görev ve sorumluluklar gibi vatandaşlık bilgilerinin yanında ABD ideal demokratik modeli çerçevesinde çok kültürlülük, hukukla ilintili konular ve vatandaşlık becerileri gibi vatandaşlık eğitimi konularının sıkça vurgulandığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: Citizenship education on elementary level: A theoretical comparative study
Öz: This study aims at a theoretical comparison of elementary social studies education in Turkey and in the US , on the citizenship education level, based on the literature. For this purpose, citizenship education learning areas in both countries are compared on gains, skills, content, and values. This research shows that social studies education in Turkey include citizenship education topics such as democracy, individual rights, duty and responsibilities whereas citizenship skills are not much accommodated. In the US on the other hand, besides citizenship knowledge such as democracy, individual rights, duties, and responsibilities, citizenship education topics such as diversity, legal issues, and citizenship skills are often emphasized.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbaşlı, S. (2009). Sosyal bilgilerde değerler öğretimi. İçinde, R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ (Eds.), Sosyalbilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar – I. (34-84) Ankara: Pegem Akademi.
- Akdağ, H. ve Taşkaya S. M. (2011). Vatandaşlık ve insan hakları eğitiminin sosyal bilgiler öğretimindeki önemi. İçinde, R. Turan, ve Kadir Ulusoy (Eds.), Sosyal Bilgilerin Temelleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Ata, B. (2007). Sosyal bilgiler öğretim programi. (Ed: Cemil Öztürk): Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Abderson, C., Avery, P. G., Pederson, P. V., Smith, E. S., & Sullivan, J. L. (1997). Divergent perspectives on citizenship education: A Q-method study and survey of social studies teachers perspectives. American Educational Research Journal, 34, 333-364.
- Alkın, S. (2008). İngiltere ve Türkiye’de ilköğretim programlarında vatandaşlık eğitiminin karşılaştırması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Bacon, P., Bencloski, J., Buggey, J., Cunha, S., Fournier, E., Frank, R., Hardwick, S., Lanegran, D., Kaminski, J. P., Mancke, E., Manson, G., Meyer, M., Miyares, I., McKibben, C., Raboteau, A., & Strong, W. A. (2005). Primary school social studies United States textbook 4, İnside Michael J. Berson (Ed.). Newyork: Harcourt School.
- Banks, A. J. (2001). Citizenship education and diversity: Implications for teacher education. Journal of Teacher Education, 52(5),
- Bjorklun, E.C. (1995). Teaching about personel injury law: Activities for the classroom. The social studies, 86, 78-84.
- Barr, R., Barth, J. L., & Shermis, S. (1978). The nature of social studies. Palm Springs: ETC.
- Barth, J. ve Demirtaş. A. (1997). İlköğretim sosyal bilgiler öğretimi.Ankara: YÖK/Dünya Bankası.
- Cengiz, D. (2003). Sosyal Bilimler ve sosyal bilgiler kavramları, sosyal bilgiler konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara: Gündüz Eğitim, s. 31-41.
- Chapin, J. R. (2009). Elementary social studies a practical guide. New Jersey: Perason Education.
- Chapin J. R & Messick R. G. (2002). Elementary social studies (A practical guide). New Jersey: A Person Education Company.
- Center for Civic Education. (1994). National standarts for civics and goverment Calabasas, CA: Author.
- Çayır, K. ve Gürkaynak, İ. (2008). The state of citizenship education in Turkey: Past and present. Journal of Social Science Education, 6(2), 50-58.
- Doğan, İ. (2005). Modern toplumda vatandaşlık demokrasi ve insan haklarının kültürel temelleri.Ankara: Pegem.
- Doğanay A. (2011). Değerler eğitimi, sosyal bilgiler öğretimi ve demokratik vatandaşlık eğitimi. Cemil Öztürk (Ed.), Ankara: Pegem Akademi.
- Davis, J. E.,& Fernlund, P. M. (1995). Civics: If not, why not? The Social Studies, 86, 56-59.
- Drisco, J. (1993). The responsibilities of schools in civic education. Journal of Education, 175, 105-119.
- Engle, S. H.,& Ochoa, A. S. (1988). Education for democratic citizenship: Decision making in the social studies. New York: Teachers College.
- Ersoy, A. F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış doktoratezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Field, S.L. (1997). Teaching young citizens (Special issues). Social Studies and the Young Learner, 10(1), 354.
- Gözütok, F. D. ve Alkın S. 2008 Human rights and citizenship education in elementary education curricula. World Applied Sciences Journal, 4(2), 225-232.
- Gözütok, F.D. (2003). Hukuk ilintili yurttaşlık eğitimi. Türkiye Barolar Birliği’nin Düzenlediği Hukuk Öğretimi ve Hukukçunun Eğitimi Konulu Uluslararası Toplantıda sunulan bildiri. Ocak 9-11. Ankara.
- Hoge, J. D., Field, S. L., Foster, S. J. & Nickell, P. (2004). Real- world investigations for social studies (Inquiries for middle and high school students based on the ten NCSS standars.New Jersey: Pearson Education.
- Hahn, C. L. (1998). Becoming political comparative respectives on citizenship education. Albany: Sate of New York.
- Hicks, K.,& Austin, J. (1994). Experiencing the legal system: Fairy-tale trails for fifth grades. The social studies, 85, 39-44.
- Kan, Ç. (2009). Değişen değerler ve küresel vatandaşlık eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 895-904.
- Keleşoğlu, S. (2008). Demokrat yurttaşlık niteliklerinin kazandırılması açısından 7-8 sınıf vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersi programı (2000) ile 6-7. Sınıf sosyal bilgiler dersi programının (2005) karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kerr, D. (1999). Citizenship education:Ainternational comparison. London: QCA/NFER.
- Kerr, D. (2003). Citizenship: Local, National and International (Ed: Liam Gearon).
- Learning to teach citizenship in the secondary school.New York: Routledge Falmer.
- Karaman Kepenekçi, Y. (2005). A study of effectiveness of human rights education in Turkey. Journal of Peace Education, 2(1), 39-55.
- Karaman Kepenekçi, Y. (2002). İnsan hakları eğitimine genel bir bakış, Çoluk Çocuk Dergisi, 20, 25
- Karatekin, K., Merey, Z., Sönmez, Ö. F. ve Kuş, Z. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının insan hakları eğitimine yönelik tutumları. Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 2193 – 2207.
- Kaymakçı, S., Sönmez, Ö. F. ve Merey, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık bilgisi öğretiminde kullanılan bazı kavramları anlama düzeyini, Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, Uşak Üniversitesi Avrupa Birliği Araştırma ve Uygulama Merkezi, 28-30 Mayıs, 2009.
- Keskin, Y. ve Coşkun Keskin, S. (2011). Amerika Birleşik Devletleri. İçinde, Cemil Öztürk, Handan deveci, E. Özlem Yiğit ve Hıdır Karaduman (Eds.), Farklı Ülkelerin Sosyal Bilgiler Öğretim Programları, (73-103),Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Keser, F. , Akar, H. Ve Yıldırım, A. (2011). The role of extracurricular activities in active citizenship education, Journal of Curriculum Studies, 43(6), 809-837.
- Kiral, B. ve Kiral, E. (2009). İlköğretim okullarında verilen insan hakları ve demokrasi eğitiminin yeterliği üzerine öğrenci velilerinin görüşleri. International Congress On Intercultural Dialogue and Education Human Beings, Society, Intercultural Dialogue and Education at the Beginnings of the 21st Century, October 8-11, s, 24-36. 2009. Bursa.
- Kuş, Z., Merey, Z. ve Karatekin, K. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler üzerine nitel bir çalışma (Milli eğitim yayınları örneği). Değerler Eğitimi Sempozyumunda sunulmuş bildiri, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi. Ekim 26–28, 2011, Eskişehir.
- Lindquist, T.,& Selwyn, D. (2000). Social studies at the center integrating kids, content, and literacy, Portsmouth, NH: Heinemann.
- MEB. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7 sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: (Bu program taslağı 28 Eylül 2011 tarihinde Talim Terbiye Kurulu’ndan gözden geçirilerek güncellenen taslağı alınmıştır.)
- MEB. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4-5 sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: (Bu program taslağı 28 Eylül 2011 tarihinde Talim Terbiye Kurulu’ndan gözden geçirilerek güncellenen taslağı alınmıştır.)
- MEB, (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB.
- Merey, Z., Kuş, Z., ve Karatekin, K. (2012). Türkiye ve ABD ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programlarının değerler eğitimi açısından karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (KUYEB). Değerler Eğitimi Sempozyumu Ek Özel Sayısı - 12/2, Spring 2012.
- Merey, Z. (2012). Türkiye ve ABD’deki sosyal bilgiler ders kitaplarında çocukların katılım haklarına yer verilme düzeyinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi).Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Merey, Z., Kaymakçı, S. ve Doğan, Y. (2009). 1998 ve 2006 eğitim fakülteleri lisans programlarının vatandaşlıkve insan hakları eğitimi açısından karşılaştırılması, Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumunda yayınlanmış bildiri, Uşak Üniversitesi Avrupa Birliği Araştırma ve Uygulama Merkezi, 28-30 Mayıs, 2009.
- Naylor, D.,& Diem, R. A. (1987). Elementary and middle school social studies. New York: Random House.
- NCSS. (2010). National Council for the social studies. National curriculum standards for social studies: A framework for teaching, learning, and assessment. Washington, D.C.:NCSS.
- NCSS. (2005). Curriculum Standards for Social Studies: I. Introduction. Washington DC: NCSS.
- NCSS. (1994). National Council for the social studies: Expectations of excellence, National curriculum standards for social studies. Washington, D.C.: NCSS.
- NCSS. (1993). The Social Studies Professional. Washington DC: NCSS.
- Norton, J. (1992). The Sate v. The Big Bad Wolf: A study og justice system in the elemnetary school. Social Studies and the Young Learner5(1), 5-9.
- Osler, A. & Starkey, H. (1996). Teacher Education and Human Rights. London: David Fulton
- Osler, A. (2011). Teacher interpretations of citizenship education: national identity, cosmopolitan ideals, and political realities. J. Curriculum Studies, 43(1) 1-24.
- Özmen, C. (2011). Sosyal bilgiler eğitiminde vatandaşlık aktarımı yaklaşımına ilişkin öğretmen görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 435-455.
- Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Ankara. Pegem A.
- Öztürk, C. (2011). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. Cemil Öztürk (Editör).Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Parker, W.,& Jarolimek, J. (1984). Citizenship and the critical role of the social studies. Washington, DC: National Council for the Social Studies.
- Patrick, J. J.,& Hoge, J. D. (1991). Teaching government, civics, and law. In J. P. Shaver (Ed.), Handbook of research on social studies teaching and learning(pp. 427-436). New York: Macmillan.
- Parker, W. C. (2009). Social studies in elementary education. Boston: Perason Education.
- Parker, W. C. (2005). Social studies in elementary education. Boston: Perason Education.
- Quıgley, C. N.,& Bahmueller, C.F. (Eds.). (1991). Civitas: A framework for civic education. Calabasas, CA: Center for Civic Education.
- Quigley, C. N. (2000). Global trends in civic education. Center for Civic Education. http://www.civiced.org/articles_indonesia.html adresinden 05.07.2006 tarihinde erişi sağlanmıştır.
- Safran, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretimine bakış, İçinde Bayram Tay ve Adem Öcal (Eds.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Savage, T. V.,& Armstrong D. G (2004). Effectıve Teaching in Elementary Social Studies, Ohio: Upper Saddle River.
- Seefeldt, C. (1997). Social studies for the preschool – primary child. New Jersey: Prentice-Hall.
- Smagorinsky, P. (1994). Bring the courtroom to the classroom: Develop civic awareness with simulation activities. The social studies,85, 175-184.
- Sönmez, Ö. F., Merey, Z. ve Kaymakçı, S. (2009). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, Uşak Üniversitesi Avrupa Birliği Araştırma ve Uygulama Merkezi, 28- 30 Mayıs, 2009.
- Sunal, C. S.,& Haas, M. E. (2005). Social studies for the elementary and middle grades: A constructivist approach. Boston: Pearson Education.
- Tay, B. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretiminin Dünü Bugünü ve Yarını, İçinde Refik Turan ve Kadir Ulusoy (Eds.), Sosyal Bilgilerin Temelleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Tarman, B. ve Acun, İ. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi ve yeni bir sosyal bilgiler hareketi. Journal of Social Studies Education Research, 1(1), 1-16.
- Tezgel, R. (2008). Yeni ilköğretim programlarında insan hakları vatandaşlık ve kentlilik eğitimi. Ankara: Araştırma.
- Turner, T. N. (2004). Essential of elementary social studies. Boston: Perason Education, İNC.
- Van Cleaf, D. W. (1991). Action in elementary social studies. New Jersey: Parentice Hall, Englewood Cliff.
- Zarrillo, J. J. (2004). Teaching elementary social studies principles and applications. New Jersey: Perason Merrill Parentice Hall.
- Yılmaz, D. (2002). Üniversiteler için vatandaşlık bilgisi. Konya: Çizgi Kitabevi.
| APA | MEREY Z, karatekin k, KUŞ Z (2012). İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. , 795 - 821. |
| Chicago | MEREY Zihni,karatekin kadir,KUŞ Zafer İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. (2012): 795 - 821. |
| MLA | MEREY Zihni,karatekin kadir,KUŞ Zafer İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. , 2012, ss.795 - 821. |
| AMA | MEREY Z,karatekin k,KUŞ Z İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. . 2012; 795 - 821. |
| Vancouver | MEREY Z,karatekin k,KUŞ Z İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. . 2012; 795 - 821. |
| IEEE | MEREY Z,karatekin k,KUŞ Z "İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma." , ss.795 - 821, 2012. |
| ISNAD | MEREY, Zihni vd. "İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma". (2012), 795-821. |
| APA | MEREY Z, karatekin k, KUŞ Z (2012). İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 795 - 821. |
| Chicago | MEREY Zihni,karatekin kadir,KUŞ Zafer İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 32, no.3 (2012): 795 - 821. |
| MLA | MEREY Zihni,karatekin kadir,KUŞ Zafer İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.32, no.3, 2012, ss.795 - 821. |
| AMA | MEREY Z,karatekin k,KUŞ Z İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2012; 32(3): 795 - 821. |
| Vancouver | MEREY Z,karatekin k,KUŞ Z İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2012; 32(3): 795 - 821. |
| IEEE | MEREY Z,karatekin k,KUŞ Z "İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma." Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, ss.795 - 821, 2012. |
| ISNAD | MEREY, Zihni vd. "İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma". Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 32/3 (2012), 795-821. |
