Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler

YÖRÜKOĞLU, Gülden; ÖZGÜR, Gönül; BAYSAN ARABACI, Leyla

Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler

Gönül ÖZGÜR, (Ege Üniversitesi, Hemşirelik Yüksek Okulu, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Gülden YÖRÜKOĞLU, (Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul, Türkiye)

Leyla BAYSAN ARABACI (İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, İzmir, Türkiye)

Psikiyatri Hemşireliği Dergisi

21 2

Yıl: 2011 Cilt: 2 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 53 - 60 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler

Öz:

Amaç: Ülkemizde şiddet olayları okullarda giderek artmakta ve alınan önlemler disiplin kurallarının dışına çıkmamaktadır. Geçmişten bugüne ilköğretim ve lise yıllarında pek çok kez kavga eden, okul eşyalarına zarar veren öğrencilere rastlanmıştır. Ancak son yıllarda farklı düzeylerde ve türdeki şiddet, anne babalar ve eğitimcilerin yanısıra toplumun genelini kaygılandıracak boyuta ulaşmıştır. Okullarda yaşanan şiddetin, öğrencinin yaşam kalitesini ve başarı düzeyini etkilediği gerçeği göz ardı edilemeyecek kadar önemlidir. Bu gerekçelerden hareketle, bu araştırma lise öğrencilerinin şiddetle karşılaşma ve şiddeti algılama durumlarını, şiddet eğilim düzeylerini ve bunu etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırma, gerekli izinler alındıktan sonra, Aydın iline bağlı Kuşadası ilçesinde bir lisede okuyan öğrencilerle (n=460) yürütüldü. Örneklem seçimine gidilmemiştir. Evrenin %78.26sına (360 öğrenci) ulaşıldı. Araştırmada Öğrenci Tanıtım Formu ve Şiddet Eğilim Ölçeği (ŞEÖ) kullanıldı. Verilerin değerlendirilmesi sayı-yüzde dağılımı, Mann Whitney-U testi ve Kruskal Wallis test analizleriyle yapıldı. Bulgular: Öğrencilerin %10.3ünün şiddete maruz kaldığı ve bu öğrencilerin yarısından fazlasının (%51.4) bu şiddeti arkadaşları tarafından okulda yaşadığı saptandı. En yüksek oranda şiddet türü fiziksel şiddet , algılanan şiddet kaynağı dayak olarak belirtilmiştir. Öğrencilerin ŞEÖ puan ortalaması 44.08±12.48 idi. Şiddet eğiliminde etkili faktörlerin ise öğrencilerin cinsiyeti, bulundukları sınıf, ailenin gelir düzeyi ve babanın çalışma durumu olduğu saptandı. Sonuç: Öğrencilerin şiddet deneyimlerinin az olmasına karşın, şiddet eğilimlerinin orta düzeyde olduğu, şiddet yaşama konusunda risk grubu oluşturduğu, cinsiyetin, sınıfın, babanın işsiz olmasının yanı sıra ekonomik durumun şiddet eğiliminde etkili faktörler olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

High school student s perception of violence, level of tendency to violence and effective factors

Öz:

Objectives: Violence is gradually increasing in our country despite precautions taken and disciplinary rules. From past to present, fighting among students and damage to school property in the elementary and high school periods have been reported. Yet, in recent years, violence of different levels and type has reached a new dimension that should be a cause of concern to not only parents and educators but society in general. The reality that violence experienced at schools affects the student s life quality and level of success is important and should not be ignored. In this regard, this research was conducted in order to determine the high school student s experiences with violence and means of avoiding it, their level of tendency to violence and the effective factors. Methods: After obtaining the necessary permissions, this descriptive research was carried out with students (N=460) studying in a high school in Kuşadası, a subsidiary of the city of Aydın. No sampling choice was used. The participation rate was 78.3% (360 students). Student Identification Formand Violence Tendency Scale (VTS) were used in the research. Data were evaluated using number-percentage distribution, Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis test analysis. Results: It was determined that 10.3% of the students were exposed to violence and more than half of these students (51.4%) experienced this violence from friends at school. The most frequent type of violence was stated as physical and the perceived source as beating . The students VTS average score was 44.08±12.48. It was determined that the factors affecting tendency to violence were the students gender, their grade level, their family s level of income, and their father s employment status. Conclusion: Although the students reported little exposure to violence, their tendency to violence was at medium level, they comprise a group at risk of violence, and the student s economic situation in addition to gender, grade level and paternal unemployment were the effective factors in the tendency to violence.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. WHO. World report on violence and health. Geneva: 2002. p. 1-46.
2. Kepenkçi Y, Çinkir S. Bullying among Turkish high school students. Child Abuse & Neglect 2005;1717:1-12.
3. U.S. Department of Education. Crime, violence, discipline, and safety in U.S. public schools. Findings from the school survey on crime and safety: 2005-06. Retrieved September 27, 2007. from http://nces.ed.gov/pubsearch. ET: 28.11.2011.
4. Budak S. Psikoloji sözlüğü. 2. baskı. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları; 2003. s. 712.
5. Baltaş Z. Sağlık psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi; 2000. s. 238-56.
6. Köknel Ö. Bireysel ve toplumsal şiddet. Özcan Köknel Dizisi 9, Altın Kitaplar Yayın Evi; 1996.
7. Durmuş E, Gürkan U. Lise öğrencilerinde şiddet ve saldırganlık eğilimleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2005;3:12.
8. Özgür G, Baysan-Arabacı L, Aycan Z. 10-15 yaş grubundaki çocukların fiziksel ve duygusal istismar durumlarının incelenmesi. Hemşirelik Forumu Ocak-Şubat/Mart-Nisan 2007;(Birleştirilmiş İki Sayı):59-65.
9. Ögel K, Tarı I, Yılmazçetin-Eke C. Okullarda suç ve şiddeti önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları; No:17, 2006.
10. Erdil D. Şiddetin kültürel kökenleri. Bilim Teknik Dergisi 2001;Şubat:40-1.
11. Gelbal S. Okullarda şiddetin önlenmesi, mevcut uygulamalar ve sonuçları. Türk Eğitim Derneği Kitapçığı. Ankara: 2006. s. 28-31.
12. Kızmaz Z. Okullardaki şiddet davranışının kaynakları üzerine kuramsal bir yaklaşım. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 2006; 30:47-70.
13. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Aile içinde ve toplumsal alanda şiddet. Bilim Serisi: 113. Ankara: Başbakanlık Basımevi; 1998.
14. Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırması Komisyonu. Türkiyede ortaöğretime devam eden öğrencilerde ve ceza ve infaz kurumlarında bulunan tutuklu ve hükümlü çocuklarda şiddet ve bunu etkileyen etkenlerin saptanması. Araştırma Raporu. Ankara: 2007;(19-22):56-8.
15. Kocacık F. Şiddet olgusu üzerine. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 2:1,1-7. http://www.cumhuriyet.edu.tr/edergi/makale/88.pdf. (Erişim tarihi: 28.09.2007).
16. Braaren S. Youth violence and aggression why? or should we be asking why not? Preventing School Failure; 1999. p. 6-10.
17. Stevahn L, Johnson DW, Johnson RT, Schultz R. Effects of conflict resolution training integrated into a high school social studies curriculum. J Soc Psychol 2002;142:305-31.
18. Aksayan S, Emiroğlu ON, Adıgüzel N, Güler N ve ark. Lise öğrencilerinde öfke düzeyi öfke ifade tarzları ve ilgili değişkenler. 3. Sosyal Psikiyatri Sempozyumu Bildiri Kitabı. Çanakkale: 17-19 Nisan 1996.
19. Kavacıklı F, Evrukan M, Aytekin T, Kaplan M ve ark. Aile içi şiddetin sebep ve sonuçları (Aralık 1993-Aralık 1994). 2. basım. Ankara: Bizim Büro Basımevi; 2000. s. 18-195.
20. Ayan S. Aile içi şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007;8:206-14.
21. Kocacık F. Şiddet olgusu üzerine. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 2001;2:1-7. (http://www.cumhuriyet.edu.tr/edergi/makale/88.pdf). (Erişim tarihi: 28.09.2007).
22. Yell ML, Rozaski ME. Searching for safe school: Legal issues in the prevention of school violence. Journal of Emotional Behavioral Disorders 2000;8: 187-96.
23. Bahar Hİ. Çözüm karakolda değil. Radikal Gazetesi 12.03.2001.
24. Güney C. Şiddetin bahanesi olmaz. Tepe Yayınları - Arı Matbaası; İstanbul: 2008. s. 144-51.
25. Ustun A, Yilmaz M, Kırbas S. Gençleri şiddete yönelten nedenler. Solak A. (Ed.) Okullarda şiddet ve çocuk suçluluğu. Ankara: Hegem Yayınları; 2007. s. 109-30.
26. Bandura A. Social learning theory. Practice Hall- New Jersey: 1997. p. 22- 36.
27. Özdemir S. Ne oldu liselerde şiddet konusu. http:// www.sabah.com.tr. (Erişim tarihi: 15.09.2007).
28. Yavuz MF, Atan YK, Atamer TA, Gölge ZB. Lise öğrencilerinde fiziksel şiddetin değerlendirilmesi: okulda ve ailede karşılaşılan şiddet ve öğrencinin kendi uyguladığı şiddet. Adli Bilimler Dergisi 2003;2:35-44.
29. Özcebe H, Üner S, Çetik H. Adölesanlarda şiddet davranışları (Üç Lise, Ankara, 2004), Şiddet ve okul: Okul ve çevresinde çocuğa yönelik şiddet ve alınabilecek tedbirler. Uluslararası Katılımlı Sempozyum Bildiri Özetleri. İstanbul: Duman Ofset; 2006. s. 27.
30. Bulut S. Okullarda görülen öğrenciden öğrenciye yönelik şiddet olaylarının bazı değişkenler açısından arşiv araştırma yöntemiyle incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2008;8:23-38.
31. Resmi Gazete 19 Nisan 2011 tarihli Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. http://www.resmigazete.gov.tr/default. aspx#. (Erişim tarihi: 20.11.2011).
32. Baysan-Arabacı L, Karadağlı A. Hemşire ve ebelerin kadına yönelik şiddet belirtilerini tanımalarına ilişkin ölçek geliştirme. Sağlık ve Toplum Dergisi 2006;16:101-11.
33. Aksayan S, Bahar Z, Bayık A, Emiroğlu ON ve ark. Verilerin çözümlenmesinde istatistiksel yöntemler. hemşirelikte araştırma ilke, süreç ve yöntemleri. (Erefe İ, Editör) 8. Bölüm. 1. baskı. İstanbul: Odak Ofset; 2002. s. 211-49.
34. Kapcı EG. İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 2004;37:1-13.
35. Bahçecik N, Kavaklı A. Çocuk istismarı ve ihmali. Hemşirelik Bülteni 1993; VII:23-31.
36. Kozcu Ş. Çocuk istismarı ve ihmali. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Seminer Dergisi 1988/1989;6:63-73.
37. Zeytinoğlu S. Sağlık, sosyal hizmet, hukuk ve eğitim alanlarında çalışanların, Türkiyede çocuk istismarı ve ihmali sorunu ile ilgili görüşleri. V. Ulusal Psikoloji Kongresi. Psikoloji Seminer Dergisi Özel Sayısı 1990;8: 561-73.
38. Başbakkal Z, Baysan L. Çocuk istismarı ve ihmali konusuna ilişkin polislerin bilgi düzeylerinin ve düşüncelerinin incelenmesi. Çocuk Forumu Mayıs- Ağustos 2004:65-70.
39. Uysal A. Şiddet karşıtı programlı eğitimin öğrencilerin çatışma çözümleri, şiddet eğilimleri ve davranışları yansıması. [Doktora Tezi] İzmir: E.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2001.
40. Çelenk S. İlköğretim ve lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve akran zorbalığına maruz kalma. http://www.tavsiyeediyorum.com/ makale_5744.htm. (Erişim tarihi: 04.12.2011).
41. Rigby K, Cox I, Black G. Cooperativeness and bully/victim problems among Australian schoolchildren. J Soc Psychol 1997;137:357-68.
42. Salmon G, James A, Smith DM. Bullying in schools: self reported anxiety, depression, and self esteem in secondary school children. BMJ 1998;317:924-5.
43. Kocaman N. Fiziksel ve cinsel istismar. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1994;1:71-5.
44. Özdemir U. Çocuk ihmal ve istismarına hekimlerin bakışı ve önleme. Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı Dergisi 1992;2:10-3.
45. Muslu L. Kırsal bölgede eşleri tarafından fiziksel şiddet gören ve görmeyen kadınların benlik saygısı düzeylerinin belirlenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Denizli: 2001.

APA	ÖZGÜR G, YÖRÜKOĞLU G, BAYSAN ARABACI L (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. , 53 - 60.
Chicago	ÖZGÜR Gönül,YÖRÜKOĞLU Gülden,BAYSAN ARABACI Leyla Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. (2011): 53 - 60.
MLA	ÖZGÜR Gönül,YÖRÜKOĞLU Gülden,BAYSAN ARABACI Leyla Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. , 2011, ss.53 - 60.
AMA	ÖZGÜR G,YÖRÜKOĞLU G,BAYSAN ARABACI L Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. . 2011; 53 - 60.
Vancouver	ÖZGÜR G,YÖRÜKOĞLU G,BAYSAN ARABACI L Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. . 2011; 53 - 60.
IEEE	ÖZGÜR G,YÖRÜKOĞLU G,BAYSAN ARABACI L "Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler." , ss.53 - 60, 2011.
ISNAD	ÖZGÜR, Gönül vd. "Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler". (2011), 53-60.

APA	ÖZGÜR G, YÖRÜKOĞLU G, BAYSAN ARABACI L (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 53 - 60.
Chicago	ÖZGÜR Gönül,YÖRÜKOĞLU Gülden,BAYSAN ARABACI Leyla Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2, no.2 (2011): 53 - 60.
MLA	ÖZGÜR Gönül,YÖRÜKOĞLU Gülden,BAYSAN ARABACI Leyla Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, vol.2, no.2, 2011, ss.53 - 60.
AMA	ÖZGÜR G,YÖRÜKOĞLU G,BAYSAN ARABACI L Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011; 2(2): 53 - 60.
Vancouver	ÖZGÜR G,YÖRÜKOĞLU G,BAYSAN ARABACI L Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011; 2(2): 53 - 60.
IEEE	ÖZGÜR G,YÖRÜKOĞLU G,BAYSAN ARABACI L "Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler." Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2, ss.53 - 60, 2011.
ISNAD	ÖZGÜR, Gönül vd. "Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler". Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2/2 (2011), 53-60.