Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme

Yıl: 2012 Cilt: 21 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 339 - 356 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme

Öz:
Serbest Bölgeler, konuşlandığı ülkenin gümrük sınırları dışında tutulan, dış ticaretin kolaylaştırıldığı ve belirli ticari faaliyetlerin sürdürüldüğü özel bölgelerdir. Büyük ticaret yolları üzerinde kurulan ve dış ticaret işlemlerinde bir takım avantajlar sağlanan serbest ticaret bölgeleri bugünkü serbest bölgelerin temelini oluşturmuştur. Serbest Bölgeler, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde önemli ekonomik etkilere sahiptir. Gelişmiş ülkeler ucuz işgücü ararken gelişmekte olan ülkeler ise düzenli döviz girişi sağlayarak ekonomik kalkınmayı amaçlamaktadırlar. Ekonominin canlanması ve kalkınma sürecinin hızlanması için ihracatta devamlılığın sağlanması gerekmektedir. Bundan dolayı 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren serbest bölgeler ülkelerin ekonomik kalkınmasında bir dış ticaret politikası olarak uygulanmaktadır. Ülkemizde ilk serbest bölge uygulamaları Osmanlı İmparatorluğu dönemine dayanmaktadır. Cumhuriyet dönemi sonrasında da uygulamalara devam edilmiş ancak asıl dönüşüm 1980li yıllarda başlamıştır. İhracata yönelik ekonomik kalkınmanın uygulanmaya başlandığı bu dönemde serbest bölgeler ekonominin canlanmasında önemli bir katma değer sağlamıştır. 2000li yıllardan itibaren ise AB ile girdiğimiz Gümrük Birliği kapsamında dış ticaret işlemlerimizde bir takım uyumlaştırılmalar yapılmış ve serbest bölge uygulamalarında da düzenlemelere gidilmiştir. Bu çalışmamızda ilk olarak serbest bölgeler kavramı, tarihi özellikleri, türleri, sağlanan teşvik ve avantajlar açıklanmaya çalışılmıştır. Daha sonra Türkiyede serbest bölgelerin gelişimi, değişimi ve ekonomik katkıları açıklanmıştır.
Anahtar Kelime:

A review on the contributions of free trade zones and Turkish economy

Öz:
Free Zones are private areas which are excluded from the customs borders of the country in which they are located and in which foreign trade is facilitated and some particular commercial activities are carried out. Free Trade Zones which were established on the way of big trading routes and in which some advantages were given to foreign trade became the basis of today s free zones. Free Zones have important economical effects in developed and developing countries. While developed countries look for cheap labour, developing countries aim to develop their economies by providing regular inflow of foreign currency. The regularity should be procured in export so as to rally economy and accelerate the growth process. Therefore, free zones have been considered as foreign trade policies of countries since the first quarter of the 20th century. First free zone implementations were seen in the period of the Ottoman Empire in our country. These implementations were continued after the Republic had
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ADAM,Gy.,(1971) “New Trends in International Business- Worldwide Sourcing and Dedomiciling”, Acta Oeconomica, Vol. 7, No. 3/4, ss:349-367.
  • ALPAR, C.( 1980), “Çok Uluslu Sirketler ve Ekonomik Kalkınma”, Turhan Kitabevi, Ankara.
  • ALPAR, C.(1985), “Dünyada ve Türkiye’de Serbest Bölgeler”, Dost Kitapevi, Ankara..
  • CİVAN, N., (2006) “2004 Sonrası Ekonomik Kalkınma Modeli Olarak Serbest Bölge Olgusu”, Aşama Matbaacılık, İstanbul.
  • ÇİÇEK S., (2005) “Serbest Bölgelerde Vergilendirme: 5084 Sayılı Kanun Öncesi ve Sonrası Durum Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
  • DEMİREL, G., (2009) “Türkiye’de Serbest Bölgeler ve AB Uygulamaları”, İzmir Ticaret Odası, İzmir.
  • DPT,(2001), “Türkiye-Avrupa Topluluğu Ortaklık Konseyi Kararları”, DPT Yayın No: 2596, Ankara.
  • EBİRİ, R., (2006) “Serbest Bölgelerin Ekonomiye Etkileri ve Türkiye Uygulamasının Mali Yönden İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • EKİN, N.,(1999) “Küreselleşme ve Gümrük Birliği- Çalışma Yaşamında Dönüşüm: Çelişkiler ve Fırsatlar”, İTO Yayınları, İstanbul.
  • ERDOĞAN, E., ve ENER M., (2005) “Serbest Bölgeler Küresel Pazarların Ekonomik Üsleri”, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
  • FROBEL, F., Jürgen Heinrichs ve Otto Kreye, (1982) Uluslar arası Yeni iş Bölümü ve
  • GAGWELL, K. ve STAIGER R.,W. (1997)“Multilateral Tariff Cooperation during the Formation of Free Trade Areas”, International Economic Review, Vol.32, No. 2, May, ss:291-319.
  • KARADUMAN, N., ve YILDIZ Z., (2002) Serbest Bölge Uygulamalarının Dış Ticarete ve Yabancı Sermayeye Katkıları, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), ss: 133-152.
  • KRUGMAN, P.,(1991) "The Move Toward Free Trade Zones,", Economic Review, Federal Reserve Bank of Kansas City, Nov, ss: 5-25.
  • OĞULTARHAN, A., (2004) “Serbest Bölgeler, Nitelikli Sanayi Bölgeleri ve Teknoparklar”, Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı, Gümrük Uzmanlığı Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.
  • ORHAN, A.(2003) “Serbest Bölgelerin Sağladığı Avantajlar: KOSBAŞ Örneği”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 2003/1, ss: 117-131.
  • SEFİKHANOV, A.,(2005) “Serbest Bölgeler ve Vergi Rekabeti”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa. Serbest Bölgeler, (çev.: Yılmaz Öner), İstanbul: Belge Yayınları.
  • TUNCER, S.,(1982a) “Dünya ve Türkiye'de Serbest Bölgeler”, İstanbul Sanayi Odası Dergisi, S. 201, Kasım.
  • TUNCER, S.,(1982b), “Türkiye’de Serbest Bölge” , Dünya’da ve Türkiye’de Serbest Bölgeler Semineri, İstanbul, İktisadi Araştırmalar Vakfı Yayınları, İstanbul.
APA TÜMENBATUR A (2012). Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. , 339 - 356.
Chicago TÜMENBATUR ATİYE Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. (2012): 339 - 356.
MLA TÜMENBATUR ATİYE Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. , 2012, ss.339 - 356.
AMA TÜMENBATUR A Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. . 2012; 339 - 356.
Vancouver TÜMENBATUR A Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. . 2012; 339 - 356.
IEEE TÜMENBATUR A "Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme." , ss.339 - 356, 2012.
ISNAD TÜMENBATUR, ATİYE. "Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme". (2012), 339-356.
APA TÜMENBATUR A (2012). Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 339 - 356.
Chicago TÜMENBATUR ATİYE Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21, no.3 (2012): 339 - 356.
MLA TÜMENBATUR ATİYE Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.21, no.3, 2012, ss.339 - 356.
AMA TÜMENBATUR A Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2012; 21(3): 339 - 356.
Vancouver TÜMENBATUR A Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2012; 21(3): 339 - 356.
IEEE TÜMENBATUR A "Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme." Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, ss.339 - 356, 2012.
ISNAD TÜMENBATUR, ATİYE. "Serbest bölgeler ve Türkiye ekonomisine katkıları üzerine bir değerlendirme". Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21/3 (2012), 339-356.