Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli

OKUMUŞ, Hülya; ÖZKAN ARSLAN, İlkay

Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli

İlkay ÖZKAN ARSLAN, (Akdeniz Üniversitesi, Antalya Sağlık Yüksekokulu, Antalya, Türkiye)

Hülya OKUMUŞ (Dokuz Eylül Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, İzmir, Türkiye)

Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi

110 26

Yıl: 2012 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 61 - 72 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli

Öz:

Hemşirelik modelleri hemşirelik uygulamalarını sistematize etmek için bir çerçeve oluşturmaktadır. Uluslararası alanda hemşireler giderek daha fazla hemşirelik modelleri ile çalışmayı, hemşireliği tıptan ayırmanın ve meslek olmanın temel koşulu olarak görmeye başlamıştır. Bu makalenin amacı, Watson’ın “insan bakım modeli”nin ülkemiz hemşireleri tarafından da anlaşılmasını sağlamaktır. Bu makale, insan bakım modelinin hangi düşünce sisteminden kaynaklandığına ve temel yapısını hangi kavramların oluşturduğuna ilişkin soruların cevaplarını içermektedir. Watson’ın insan bakım modelinin hemşirelikte uygulama, eğitim, araştırma ve yönetim olmak üzere her durumda kullanılabilir olduğu görülmüştür. Ülkemizde de hemşireler hemşirelik uygulamalarını tıbbi modelden ayırarak hemşirelik modellerine dayandırmalıdır. Watson’ın insan bakım modeli, ülkemizde hemşirelik bakımının kuramsal çerçevesinin oluşturulmasında bir rehber olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Hemşirelik

A model where caring and healing meets: Watson’s theory of human caring

Öz:

Nursing models form a framework for systematizing nursing practices. Internationally, nurses have started to view working with nursing models as a pre-requisite for distinguishing nursing from medicine and becoming a profession. This article aims to help Turkish nurses understand Watson’s “theory of human caring”. It also addresses the theory, assumptions and the basic concepts underlying Watson’s theory of human caring. It is considered that Watson’s theory of human caring can be used in any area of nursing and for practice, educational, research and administrative purposes. Nurses in Turkey should distinguish nursing practices from the medical model and base it on nursing models. Watson’s theory of human caring can be used as a guide to form the framework for the theoretical aspects of nursing in Turkey.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Hemşirelik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1. Risjord M. Nursing knowledge: Science, practice, and philosophy. UK: A John Wiley & Sons Ltd Publication, 2010, 98-105.
2. Fawcett J. Watson’s theory of human care. In J. Fawcett (Ed). Contemporary nursing knowledge an analysis and evaluation of nursing models and theories. Philadelphia: F.A. Davis Company, 2005, 553-599.
3. Meleis AI. Theoretical nursing: Development and progress. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 4nd ed., 2007, 35-45.
4. Tomey AM, Alligood MR. Nursing theorist and their work. St. Louis: Mosby, Inc., 6nd ed., 2005.
5. Gigliotti E. The value of nursing models in practice. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu E-dergisi 2008;1(1): 42-50.
6. Watson J, Foster R. The attending nurse caring model: Integrating theory, evidence and advanced caring-healing therapeutics for transforming professional practice. Journal of Clinical Nursing 2003; 12: 360-365.
7. Theofanidis D, Fountouki A. Nursing theory: A discussion on an ambiguous concept. International Journal of Caring Sciences 2008;1(1): 15-20.
8. Watson J. Caring science as sacred science. Philadelphia: F.A. Davis Company, 1nd ed., 2005a.
9. Cara C. A pragmatic view of Jean Watson’s Caring Theory. International Association for Human Caring 2003; 7(3): 51-61.
10. Watson J. Nursing: Human science and human care. New York: Jones & Bartlett Learning, 1nd Revised edition, 2008.
11. Bash A. Spirituality: The emperor’s new clothes?. Journal of Clinical Nursing 2004;13(1): 11-16.
12. Ross L. Spiritual care in nursing: An overview of the research to date. Journal of Clinical Nursing 2006;15(7): 852-862.
13. van Leeuwen R, Cusveller B. Nursing competencies for spiritual care. Journal of Advanced Nursing 2004; 48 (3): 234-246.
14. Molzahn AE, Sheilds L. Why is it so hard to talk about spirituality? The Canadian Nurse 2008; 104(1): 25-9.
15. Kostak MA, Çelikkalp Ü, Demir M. Hemşire ve ebelerin maneviyat ve manevi bakıma ilişkin düşünceleri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi (Sempozyum Özel Sayısı), 2010; 218-225.
16. Yılmaz M, Okyay N. Hemşirelerin maneviyat ve manevi bakıma ilişkin düşünceleri. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2009; 3: 42-52.
17. Watson J. Postmodern nursing and beyond. Philadelphia: Churchill Livingstone, 1999.
18. Carvalho NV, Neta DSR, da Silva GRF, de Araújo TME. The process in Clinical Care Caritas’ Jean Watson in brazilian of nursing: A systematic review. Cuatrimestre 2011; 29: 82-88.
19. Clarke PN, Watson J, Brewer BB. From theory to practice, caring science according to Watson and Brewer. Nursing Science Quarterly 2009; 22(4): 339-345.
20. Favero L, Meier MJ, Lacerda MR, Mazza VA, Kalinowski LC. Jean Watson’s Theory of Human Caring: A decade of Brazilian publications. Acta Paulista de Enfermagem 2009; 22(2): 213-218.
21. Noel DL. Occupational health nursing practice through the human caring lens. American Association of Occupational Health Nurses Journal 2010; 58(1): 17-24.
22. Smith M. Review of research related to Watson’s Theory of Caring. Nursing Science Quarterly 2004;17(1): 13-25. İlkay Arslan - Özkan & Hülya Okumuş 70 Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2012 -2
23. Watson J. Caring science and human caring theory: Transforming personal and professional practices of nursing and health care. Journal of Health and Human Services Administration 2009; 31(4): 466-482.
24. Jesse E. Watson’s philosophy in nursing practice. In. M.R., Alligood, & A.M., Tomey, (Eds.), Nursing theory utilization and application, 3nd ed., St. Louis: Mosby, 2006, 103-129.
25. Rexroth R, Davidhizar R. Caring: Utilizing the Watson theory to transcend culture. Health Care Manager 2003; 22: 295-304.
26. Finfgeld-Connett D. Meta-synthesis of caring in nursing. Journal of Clinical Nursing 2008; 17: 196-204.
27. Caruso EM, Cisar N, Pipe T. Creating a healing environment an innovative educational approach for adopting Jean Watson’s Theory of Human Caring. Nursing Administration Quarterly 2008; 32(2): 126-132.
28. Sitzman K, Eichlberger LW. Jean Watson’s Theory of Human/transpersonal caring. Understanding the work of nurse theorists: A creative beginning. 2nd ed., Canada: Jones & Bartlett Publishers, 2011, 49-57.
29. Watson J. Jean Watson: Theory of human caring. In: Parker, M.E. (Ed), Nursing Theories and Nursing Practice. 2nd ed., Philadelphia: FA Davis Company, 2005b, 295-305.
30. Watson J. Transpersonal caring and the caring moment defined. 2006. (Online) Avaible from: http://www2.uchsc.edu/son/caring/content/transpersonal. asp, (Accessed date: 2011 04 April)
31. Watson J. Watson’s theory of human caring and subjective living experiences: Carative factors/ caritas processes as a disciplinary guide to the professional nursing practice. Texto Contexto Enferm Florianópolis 2007;16(1): 129-35.
32. Matsuoka R. Examining caring theories in nursing from non-nursing viewpoints. Journal of Nursing Studies, National Collage of Nursing Japan, 2007; 6(1): 43-51.
33. Parse RR. Research findings evince benefits of nursing theory-guided practice. Nurs Nursing Science Quarterly 2006; 19(2): 87.
34. Nelson-Marten P, Hecomovich K, Pangle M. Caring theory: Aframework for advanced practice nursing. Advanced Practice Nursing Quarterly 1998; 4(1): 70-77.
35. Swanson KM, Wojnar DM. Optimal healing environments in nursing. Journal of Alternative Complementary Medicine 2004;10 Suppl 1:S43- 8.
36. Drenkard KN. Integrating human caring science into a professional nursing practice. Critical Care Nursing Clinics of North America 2008; 20: 403- 414.
37. Nyman CS, Lutzen K. Caring needs of patients with rheumatoid arthritis. Nursing Science Quarterly 1999; 12(2): 164-169.
38. Bernick L. Caring for older adults: Practice guided by Watson’s Caring-Healing Model. Nursing Science Quarterly 2004; 17(2): 128-134.
39. Gallagher-Lepak S, Kubsch S. Transpersonal caring a nursing practice guideline. Holistic Nursing Practice 2009; 23(3): 171-182.
40. Lukose A. Developing a practice model for Watson’s Theory of Caring. Nursing Science Quarterly 2011; 24(1): 27-30.
41. Rosenberg S. Utilizing the language of Jean Watson’s Caring Theory within a computerized clinical documentation system. CIN: Computers, Informatics, Nursing 2006; 24(1): 53-56.
42. Herbst AM, Swengros DI, Kinney G. How to teach human caring: Nurse educator role in transformational learning for a large healthcare system. Journal for Nurses in Staff Development 2010; 26(4): 6-11.
43. Carson EM. Do performance appraisals of registered nurses reflect a relationship between hospital size and caring? Nursing Forum 2004; 39(1): 5-13.
44. Pipe TB, Mishark K, Hansen RP, Hentz JG, Hartsell Z. Rediscovering the art of healing connec- Bakım ve İyileşmenin Kesiştiği Bir Model: Watson’ın İnsan Bakım Modeli Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2012 -2 71 tion by creating the Tree of Life poster. Journal of Gerontology Nursing 2010; 36(6): 47-55. doi: 10.3928/00989134-20100330-04.
45. McCutcheon T, Knepp T, Richards N, Sparks M. Comparison of quality of life of persons who have experienced amputations and persons who have had bowel resections. Gastroenterology Nursing 2005; 28(3): 221-226.
46. Clark JS. An aging population with chronic disease compels new delivery systems focused on new structures and practices. Nursing Administration Quarterly 2004; 28(2): 105-115.
47. Childs A. The complex gastrointestinal patient and Jean Watson’s Theory of Caring in nutrition support. Gastroenterology Nursing 2006; 4: 283- 288.
48. Hemsley MS, Glass N, Watson J. Taking the eagle’s view using Watson’s conceptual model to investigate the extraordinary and transformative experiences of nurse healers. Holistic Nursing Practice 2006; 20(2): 85-94.
49. Erci B, Sayan A, Tortumluoğlu G, Kiliç D, Sahin O, Güngörmüş Z. The effectiveness of Watson’s Caring Model on the quality of life and blood pressure of patients with hypertension. Journal of Advanced Nursing 2003; 41(2): 130-139.
50. Mahler A. The clinical nurse specialist role in developing a geropalliative model of care. Clinical Nurse Specialist 2010; 24(1): 18-23.
51. Lukas LK. Orthopedic outpatients’ perception of perioperative music listening as therapy. Journal of Theory Construction & Testing 2004; 8(1): 7- 12.
52. Perry RN. Role modeling excellence in clinical nursing practice. Nurse Education in Practice 2009; 9(1): 36-44.
53. Hernandez G.The heART of self-C.A.R.I.N.G.: A journey to becoming an optimal healing presence to ourselves and our patients. Creative Nursing 2009; 15(3): 129-33.
54. Vitale A. Nurses’ lived experience of reiki for selfcare. Holistic Nursing Practice 2009; 23(3): 129- 145.
55. Sessanna L. Teaching holistic child health promotion using Watson’s Theory of Human Science and Human Care. Journal of Pediatric Nursing 2003;18(1): 64-68.
56. Wu LM, Chin CC, Chen CH. Evaluation of a caring education program for Taiwanese nursing students: A quasi-experiment with before and after comparison. Nurse Education Today 2009; 29(8): 873-8.
57. Zapp L. Use of multiple teaching strategies in the staff development setting. Journal For Nurses In Staff Development 2001;17(4): 206–212.
58. Minnesota Baccalaureate Psychomotor Skills Faculty Group. Nursing student caring behaviors during blood pressure measurement. Journal of Nursing Education 2008; 47(3): 98-104.
59. Sitzman KL. Teaching-learning professional caring based on Jean Watson’s Theory of Human Caring. International Journal for Human Caring 2010;11(4): 8-16.
60. Watson J. Assessing and measuring caring in nursing and health science. 2nd. ed., New York: Springer Publish, 2002.

APA	ÖZKAN ARSLAN İ, OKUMUŞ H (2012). Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. , 61 - 72.
Chicago	ÖZKAN ARSLAN İlkay,OKUMUŞ Hülya Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. (2012): 61 - 72.
MLA	ÖZKAN ARSLAN İlkay,OKUMUŞ Hülya Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. , 2012, ss.61 - 72.
AMA	ÖZKAN ARSLAN İ,OKUMUŞ H Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. . 2012; 61 - 72.
Vancouver	ÖZKAN ARSLAN İ,OKUMUŞ H Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. . 2012; 61 - 72.
IEEE	ÖZKAN ARSLAN İ,OKUMUŞ H "Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli." , ss.61 - 72, 2012.
ISNAD	ÖZKAN ARSLAN, İlkay - OKUMUŞ, Hülya. "Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli". (2012), 61-72.

APA	ÖZKAN ARSLAN İ, OKUMUŞ H (2012). Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 14(2), 61 - 72.
Chicago	ÖZKAN ARSLAN İlkay,OKUMUŞ Hülya Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 14, no.2 (2012): 61 - 72.
MLA	ÖZKAN ARSLAN İlkay,OKUMUŞ Hülya Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, vol.14, no.2, 2012, ss.61 - 72.
AMA	ÖZKAN ARSLAN İ,OKUMUŞ H Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2012; 14(2): 61 - 72.
Vancouver	ÖZKAN ARSLAN İ,OKUMUŞ H Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2012; 14(2): 61 - 72.
IEEE	ÖZKAN ARSLAN İ,OKUMUŞ H "Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli." Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 14, ss.61 - 72, 2012.
ISNAD	ÖZKAN ARSLAN, İlkay - OKUMUŞ, Hülya. "Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın insan bakım modeli". Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 14/2 (2012), 61-72.