Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri

ERGÜL, CEVRIYE; BAYDIK, BERRİN; Demir, Seyda

Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri

Cevriye ERGÜL, (Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Bölümü, Ankara, Türkiye)

Berrin BAYDIK, (Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Bölümü, Ankara, Türkiye)

Şeyda DEMİR (Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Bölümü, Ankara, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

131 0

Yıl: 2013 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 499 - 522 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri

Öz:

Bu araştırmada, özel eğitim öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının, özel eğitim öğretmenliği lisans programlarına, alan yeterliklerine ve kendi mesleki yeterliliklerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ayrıca katılımcıların özel eğitim öğretmenliği lisans programlarının geliştirilmesine yönelik önerileri ve kendi mesleki gelişimleri için gereksinim duydukları hizmetiçi eğitim konuları da belirlenmiştir. Tarama modelinde desenlenen çalışma, 107 özel eğitim öğretmeni ve 4 farklı üniversitenin özel eğitim lisans programlarına devam eden 160 dördüncü sınıf öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla bilgi formu ve araştırmacılar tarafından geliştirilen Özel Eğitim Öğretmenliği Alan Yeterlikleri Ölçeği kullanılmıştır. Sonuçlar, özel eğitim programı mezunu öğretmenlerin hem sertifikalı ve branş öğretmenlerine hem de öğretmen adaylarına göre eğitimlerini ve kendilerini daha yeterli algıladıklarını göstermiştir. Akademik becerilerin öğretimi, sınıf yönetimi, dil ve konuşma becerilerinin kazandırılması ve otizm konuları tüm gruplar tarafından en sık dile getirilen, kendilerini yetersiz buldukları ve hizmet içi eğitime gereksinim duydukları konular olmuştur. Öğretmenlik uygulamalarının sürelerinin uzatılması ve yaygınlaştırılması ile derslerin daha çok uygulamaya yönelik olması ise katılımcıların özel eğitim lisans programlarında yapılmasını en sık önerdikleri değişiklikler olmuştur. Çalışmanın bulguları temelinde öneriler tartışılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik Eğitim, Özel

Opinions of in-service and pre-service special education teachers on the competencies of the undergraduate special education programs

Öz:

The purpose of this study was to examine the opinions of in-service and pre-service special education teachers on the undergraduate special education programs, field competencies, and their own professional competence. Participants suggestions for improving undergraduate special education programs and in-service training programs including topics they need for their own professional development were also obtained. The study designed as a survey model included 107 special education teachers and 160 seniors in the undergraduate special education programs of 4 different universities. The data were gathered using an information form and the Special Education Teacher Program Field Competencies Scale which were developed by the researchers. Results showed that the teachers who graduated from an undergraduate special education program perceived themselves and their teaching education more sufficient than both subject matter teachers and teachers with a special education teaching certificate. Teaching academic skills, classroom management, teaching speech, and language skills and autism were the topics on which the majority of participants found themselves inadequate and requested in-service training. Extending the duration of the practicum, spreading it over the whole duration of the program, and making the courses more field-oriented were the most frequently suggested changes by the participants to be made in the undergraduate special education programs. Based on the results of the study, implications for practice were discussed.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik Eğitim, Özel

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Balcı, A. (2005). Açıklamalı eğitim yönetim terimleri sözlüğü. Ankara: Tek Ağaç Basım Yayım Dağıtım.
Bettencourt, L. U., & Howard, L. (2004). Alternatively licensing career changers to be teachers in the field of special education: Their first-year reflections. Exceptionality, 12 (4), 225-238.
Brownell, M. T., Ross, D. D., Colon, E. P., & McCallum, C. L. (2005). Critical features of special education teacher preparation: A comparison with general teacher education. The Journal of Special Education, 38 (4), 242-252.
Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum (6. bs.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2), 207-237.
Dedeoğlu, S., Durali, S. ve Tanrıverdi Kış, A. (2004). Özel eğitim bölümü zihin engelliler öğretmenliği anabilim dalı 3., 4. Sınıf öğrencileri ve mezunlarının kendi bölüm programları, öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri ile ilgili düşünce ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (1), 47-55.
Girli, A. ve Atasoy, S. (2010). Otizm tanılı kaynaştırma öğrencilerine uygulanan bilişsel süreç yaklaşımına dayalı sosyal beceri programının etkililiğinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9 (3), 990-1006.
Goldhaber, D. D., & Brewer, D. J. (2000). Does teacher certification matter? High school teacher certification status and student achievement. Educational Evaluation and Policy Analysis, 22 (2), 129-145.
Gökçe, E. (2003). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin yeterlilikleri. Çağdaş Eğitim, 299, 36-48.
Greenwood, C. R. (2001). Bridging the gap between research and practice in special education: Issues and implications for teacher preparation. Teacher Education and Special Education, 24 (4), 273-275.
Güney, N., Aytan, T. ve Gün, M. (2010). Türkçe öğretmeni özel alan yeterlikleri ile ilköğretim ikinci kademe Türkçe öğretim programı ilişkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (10), 286-315.
Hair, J. F., Anderson, R. E., Tahtam, R. L., & Black, C. W. (1998). Multivariate data analysis (5th ed.). New Jersey: Prentice Hall.
Henderson, K., Klein, S., Gonzalez, P., & Bradley, R. (2005). Teachers of children with emotional disturbance: A national look at preparation, teaching conditions, and practices. Behavioral Disorders, 31 (1), 6-17.
İzci, E. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının özel eğitim konusundaki yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (14), 106-114.
Kahyaoğlu, M. ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz-yeterliliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 73-84.
Karadüz, A., Eser, Y., Şahin, C. ve İlbay, A. B. (2009). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin görüşlerine göre öğretmenlik uygulaması dersinin etkililik düzeyi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1), 442-455.
Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London: Routledge.
Kline, P. (2000). The handbook of psychological testing (2nd ed.). London: Routledge.
Marsh, H. W., Balla, J. R., & McDonald, R. P. (1988). Goodness- of-fit indices in confirmatory factor analysis: The effect of sample size. Psychological Bulletin, 102, 391-410.
Miller, J. W., McKenna, M. C., & McKenna, B. A. (1998). A comparison of alternatively and traditionally prepared teachers. Journal of Teacher Education, 49 (3), 165-176.
Nartgün, Ş. S. (2005). Farklı eğitim bilimleri alanlarından mezun olup zihinsel engelliler öğretmeni olarak atanan eğitmenlerin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. 14. Ulusal Özel Eğitim Kongresi bildirileri: Özel eğitimden yansımalar içinde (s. 197-203.). Ankara: Kök Yayıncılık.
Nartgün, Ş. S. (2010). Perceptions of special education academic staff: Who should be employed as special education teachers? International Journal of Human Sciences, 7 (1), 1082-1113.
Nougaret, A. A., Scruggs, T. E., & Mastropieri, M. A. (2005). Does teacher education produce better special education teachers? Exceptional Children, 71 (3), 217-229.
Oral, B. (2003). Öğretmenin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 1-9.
Özdemir Özden, D. ve Özden, M. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi yeterliklerini kazanma düzeylerinin belirlenmesi: Dumlupınar üniversitesi örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22), 175-186.
Özen, A., Ergenekon, Y. ve Batu, E. S. (2008). Zihin engelliler öğretmenliği adaylarının öğretmenlik uygulamasına ilişkin görüş ve önerilerinin değerlendirilmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8, 857-891.
Özer, B. ve Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (9), 39-55.
Özyürek, M. (2008). Nitelikli öğretmen yetiştirmede sorunlar ve çözümler: Özel eğitim örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (2), 189-226.
Pavri, S. (2004). General and special education teachers preparation needs in providing social support: A needs assessment. Teacher Education and Special Education, 27 (4), 433-443.
Sağlam, M., Anagün, S. S. ve Dal, S. (2005). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programının öğretmen yeterliklerini kazandırma düzeyi. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi içinde (s. 762-768.). Denizli.
Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 58, 63-72.
Sindelar, P. T., Daunic, A., & Rennells, M. S. (2004). Comparisons of traditionally and alternatively trained teachers. Exceptionality, 12 (4), 209-223.
Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-74.
Şahin, A. E. (2004). Öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 58, 58-62.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinox.
Şişman, M. (2003). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem Yayınları.
Tüfekçi, S. (1998). Öğretmenlik uygulamasının değerlendirilmesi: Gazi Eğitim Fakültesinde bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yeşil, R. (2009). Sosyal bilgiler aday öğretmenlerinin sınıf içi öğretim yeterlikleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 327- 352.
Zengin, R. ve Akgün, Ö. (2010). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin yeterlilikleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 5 (1), 248-258.
Zwick, W. R., & Velicer, W. F. (1986). Comparison of five rules for determining the number of components to retain. Psychological Bulletin, 99 (3), 432-442.

APA	ERGÜL C, BAYDIK B, Demir S (2013). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. , 499 - 522.
Chicago	ERGÜL CEVRIYE,BAYDIK BERRİN,Demir Seyda Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. (2013): 499 - 522.
MLA	ERGÜL CEVRIYE,BAYDIK BERRİN,Demir Seyda Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. , 2013, ss.499 - 522.
AMA	ERGÜL C,BAYDIK B,Demir S Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. . 2013; 499 - 522.
Vancouver	ERGÜL C,BAYDIK B,Demir S Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. . 2013; 499 - 522.
IEEE	ERGÜL C,BAYDIK B,Demir S "Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri." , ss.499 - 522, 2013.
ISNAD	ERGÜL, CEVRIYE vd. "Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri". (2013), 499-522.

APA	ERGÜL C, BAYDIK B, Demir S (2013). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 499 - 522.
Chicago	ERGÜL CEVRIYE,BAYDIK BERRİN,Demir Seyda Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13, no.1 (2013): 499 - 522.
MLA	ERGÜL CEVRIYE,BAYDIK BERRİN,Demir Seyda Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.13, no.1, 2013, ss.499 - 522.
AMA	ERGÜL C,BAYDIK B,Demir S Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(1): 499 - 522.
Vancouver	ERGÜL C,BAYDIK B,Demir S Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(1): 499 - 522.
IEEE	ERGÜL C,BAYDIK B,Demir S "Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13, ss.499 - 522, 2013.
ISNAD	ERGÜL, CEVRIYE vd. "Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13/1 (2013), 499-522.