Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım

Burçin TÜRKCAN (Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Eskişehir, Türkiye)
Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
31 0
Yıl: 2013 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 585 - 607 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım

Öz:
Birçok iletişim dilinin çözümlenmesinde kullanılan göstergebilim, incelediği alanın içerdiği alt sistemleri belirleyerek kendine özgü işleyiş kurallarının betimlenmesine yardımcı olur. Sanatın da bir iletişim dili olduğu düşünüldüğünde çocuğun sanat eğitimindeki ürünlerinin çözümlenmesinde bu yaklaşımdan yararlanılabilir. İlköğretim öğrencilerinin çizdikleri resimlerin göstergebilimsel yaklaşımla incelenmesini amaçlayan bu araştırma sanat temelli araştırma yöntemiyle desenlenmiş, göstergebilimsel yaklaşımla analiz edilmiştir. Araştırma, 2010-2011 öğretim yılı bahar döneminde Eskişehir il merkezindeki biri alt sosyo-ekonomik, diğeri üst sosyo-ekonomik olmak üzere iki ilköğretim okulunun 3. sınıfında, Görsel Sanatlar dersinde uygulanmıştır. Toplam 26 öğrenci üzerinde gerçekleştirilen araştırmada, öğrencilere verilen bir kavrama ilişkin resim çizmeleri istenmiştir. Araştırmanın verileri öğrencilerin yaptıkları resimler ile bu resimler üzerine yapılan klinik görüşmelerle toplanmıştır. Araştırmanın sonucunda, öğrencilerin resimlerine ilişkin yapılan göstergebilimsel analizin psikolojik betimlemelerin yanı sıra zihinsel gelişim süreçlerini de izleyebilecek bir yaklaşım olduğu; nesnelerin düz anlamları ile neden-sonuç ilişkisine dayalı anlamlarını daha çok alt sosyo-ekonomik düzeydeki okul öğrencilerinin kullandığı, sembolik anlamları ise daha çok üst sosyo-ekonomik düzeydeki okul öğrencilerinin tercih ettikleri görülmüştür. Bu bağlamda, göstergebilimsel yaklaşım, öğrencilerin resimlerini analiz ederken onların çevreye bakış açıları ile iç dünyalarını anlamlandırmada ve zihinsel süreçlerini izlemede hem eğitimcilerin hem de ailelerin kullandıkları tanı tekniklerini çeşitlendirmek için etkili bir yaklaşım olarak ele alınabilir.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Müzik Eğitim, Özel Sanat

Semiotic approach to the analysis of children s drawings

Öz:
Semiotics, which is used for the analysis of a number of communication languages, helps describe the specific operational rules by determining the sub-systems included in the field it examines. Considering that art is a communication language, this approach could be used in analyzing children s products in art education. The present study aiming at examining primary school students drawings with a semiotic approach was designed via the art-based research method, and the drawings were analyzed through the semiotic approach. The study was conducted in the primary school 3rd grade course of Visual Arts at two primary schools, one of which had students with lower socio-economic status, and the other had students with higher socio-economic status in the central town of Eskişehir in the spring term of 2010-2011 academic year. The study was carried out with a total of 26 students, and the participants were asked to draw a picture regarding a concept. The research data were collected via the students drawings and via the clinical interviews held with the students regarding their drawings. At the end of the study, it was found out that the semiotic analysis conducted regarding the students drawings was not only a tool that helped make psychological descriptions but also an approach that allowed following their mental development processes; that mostly the students attending the school from the lower socio-economic status used both the direct meanings of objects and their meanings based on reason-result relationships; and the symbolic meanings of objects were mostly favored by students attending the school from the higher socio-economic status. In this respect, the semiotic approach could be considered as an effective way to diversify the diagnostic techniques used both by educators and by parents to give meaning to students inner-worlds and their viewpoints about the environment and to monitor their mental processes while analyzing students drawings.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Müzik Eğitim, Özel Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Akalın, T. (2008). İlköğretim 2. sınıf öğrencilerinin yaptıkları resimlerde aile içi yaşantılarının resimlerine yansıması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Andrews, E. (2007). Second language teaching: A view from the right side of the brain by Marcel Danesi. Language, 83 (2), 430-431.
  • Ashwin, C. (1984). Drawing, design and semiotics. Design Issues, 1 (2), 42-52.
  • Atalay, M. C. (2008). Sosyo-ekonominin sanat eğitiminde yaratıcılığa olan etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Atan, N. (2008). Tilki ile Yılan metninin göstergebilimsel çözümlemesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (2), 221-245.
  • Bakker, A., & Hoffmann, M, H, G. (2005). Diagrammatic reasoning as the basis for developing concepts: A semiotic analysis of students’ learning about statistical distribution. Educational Studies in Mathematics, 60 (3), 333-358.
  • Bayav, D. (2006). Resimde göstergebilim, çocuk resimlerinin göstergebilimsel çözümlenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Baydar, P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan soruların değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Brigham, L. C. (1994). The postmodern semiotics of prometheus unbound. Studies in Romanticism, 33 (1), 31-56.
  • Burunsuz, M. (2007). Semiyolojik açıdan soyut resimde imge. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Bussi, M. G. B., & Boni, M. (2003). Instruments for semiotic mediation in primary school classrooms. For the Learning of Mathematics, 23 (2), 15-22.
  • Clement, J. (1999). Analysis of clinical interviews: Foundations and model viability. In A. E. Kelly & R. A. Lesh (Eds.), Handbook of research design in mathematics and sience educations (pp. 547-590). London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
  • Cowan, K., & Albers, P. (2006). Semiotic representations: Building complex literacy practices through the arts. The Reading Theacher, 60 (2), 124-137.
  • Demir, M. (2007). Türkçe derslerinde metin çözümlemesine üslûp-bilim açısından yaklaşım-üslûp çözümlemesinin okumaanlamaya katkısı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Demir, S. (2008). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıflar Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin metin dilbilimsel yöntemlerle incelenmesi ve bu metinlerin öğrencilerin anlama düzeylerine etkisi (Malatya ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
  • Doel, M. A. (1996). Postmodern semiotics: Material Culture and the Forms of Postmodern Life by M. Gottdiener. Transactions of the Institute of British Geographers, 21 (1), 310-312.
  • Dotson, M. L. (2007). Educational criticism, a form of arts‑based educational research for studying teachers. Journal of Ethnographic and Qualitative Research, 1, 11‑20.
  • Duman, G. Ç. (2006). Çocuğun zihinsel gelişimi ile sanatsal gelişimi arasındaki ilgi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Dunbar-Hall, P. (1991). Semiotics as a method for the study of popular music. International Review of the Aesthetics and Sociology of Music, 22 (2), 127-132.
  • Dülger, N. (2008). 06-11 yaş öğrencilerin ailesel ve bireysel özelliklerinin resimlere yansıması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Eisner, E. W. (2002). From episteme to phronesis to artistry in the study and improvement of teaching. Teaching and Teacher Education, 18 (4), 375-385.
  • Ekinci, B. (2008). Göçe maruz kalmış 9-11 yaş çocukların kendilerini dışa vurma açısından resimlerin yorumlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
  • Ernest, P. (2006). A semiotic perspective of mathematical activity: The case of number. Educational Studies in Mathematics, 61 (1-2), 67-101.
  • Font, V., Godino, J. D., & D’Amore, B. (2007). An onto-semiotic approach to representations in mathematics education. For the Learning of Mathematics, 27 (2), 2-14.
  • Freitas, N. (2007). Activating a research context in art and design practice. International Journal for the Scholarship of Teaching and Learning, 1 (2), 1-15.
  • Gardner, H. (1990). Art education and human development (Occasional Paper 3). Los Angeles: Tha Getty Education Institute for Arts.
  • Ginsburg, H. P. (1981). The clinical interview in psychological research on mathematical thinking: Aims, rationales, techniques. For The Learning of Mathematics, 1 (3), 4-11.
  • Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş (çev. ed. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Göçmen, P. (2006). Sanat eseri kullanılan reklamların göstergebilimsel açıdan incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Gök, B. ve Şahin, A. E. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin değerlendirme araçlarını çoklu kullanımı ve yeterlik düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 34 (153), 127-143.
  • Grant, M. J. (2003). Experimental music semiotics. International Review of the Aesthetics and Sociology of Music, 34 (2), 173-191.
  • Guiraud, P. (1994). Göstegebilim. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Guyas, A. S., & Keys, K. (2009). Art based educational research as a site for emerging pedagogy and developing mentorship. Visual Arts Research, 35 (2), 24-33.
  • Hancı, H. (2008). Göstergebilimin grafik tasarım dersi alan öğrenciler üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Herrmenn, R. (2005). The disconnect between theory and practice in a visual culture approach to art education. Art Education, 7 (4), 41-46.
  • Hunting, R. P. (1997). Clinical interview methods in mathematics education research and practice. Journal of Mathematical Behavior, 16 (2), 145-165.
  • Huss, E., & Cwikel, J. (2005). Researching creations: Applying arts‑based research to Bedouin women’s drawings. International Journal of Qualitative Methods, 4 (4), 1-16.
  • İmançer, D. ve Özel, Z. (1999). Göstergebilimsel çözümleme ve Pirelli örneği. Sinemasal Dergisi, 2, 7-20.
  • Karadağ, Ç. (2004). Görme kültürü (Görüntüler evreni). Ankara: Doruk Yayınları.
  • Karahan, Ç. (2004). Dil dışı gösterge olarak sanat/resim. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1), 75-83.
  • Keifer-Boyd, K., Amburgy, P., & Knight, W. (2003). Three approaches to teaching visual culture in K-12 school contexts. Art Education, 37 (2), 44-51.
  • Kıran, Z. ve Kıran, A. (1996). Dilbilime giriş. İstanbul: Seçkin Yayınları.
  • Kırışoğlu, O. (2002). Sanatta eğitim -görmek, öğrenmek, yaratmak-. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Kurul Tural, N. (2003). Öğrenci başarısında etkili okul değişkenleri ve eğitimde verimlilik. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35 (1-2),40-54.
  • Lakoff, G., & Johnson, M. (2005). Metaforlar/hayat, anlam ve dil (çev. G. Yavuz). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
  • Leppert, R. (2002). Sanatta anlamın görüntüsü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Lyotard, J. F. (1990). Postmodern toplum (çev. A. Çiğdem). İstanbul: Ara Yayıncılık.
  • Malchiodi, C. A. (2005). Çocukların resimlerini anlamak (çev. T. Yurtbay). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
  • McNiff, S. (1998). Art based research. In G. Knowles & A. Cole (Eds.), Handbook of the arts in qualitative research (pp.29-43). New York: Sage.
  • McRobbie, A. (1999). Postmodernizm ve popüler kültür (çev. A. Özdek). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
  • Miles, M. B., & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. CA: Sage.
  • Mirzoeff, N. (1998). What is the visual culture? In N. Mirzoeff (Ed.). Visaul culture reader (pp. 3-14). London and New York: Routledge.
  • Mitchell, W. J. T. (1995). What is visual culture? In I. Lavin (Ed.), Meaning in the visual arts: Views from the outside (pp. 207-217). Princeton: Institute for Advanced Study.
  • Moore, J. N. (1998). Street signs: Semiotics, ‘Romeo and Juliet’, and young adult literature. Theory into Practice, 37 (3), 211- 219.
  • Özcan, E. (2007). Göstergebilimsel açıdan reklam dilinin tüketim toplumuna etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Özgür, A. (2006). Göstergebilim. www.ahmetozgur.com/akademik/ gostergebilim_2006.pdf adresinden 23.10. 2011 tarihinde indirilmiştir.
  • Özmutlu, A. (2009). Grafik tasarım atölye derslerinde afiş konusunun uygulama ve çözümleme süreçlerinde göstergebilimsel çözümleme yönteminin kullanımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
  • Rıfat, M. (1996). Göstergebilimcinin kitabı. İstanbul: Düzlem Yayınları.
  • Richardson, A. S. (1982). Arts means language. Art Education, 35 (5), 10-15.
  • Rogoff, I. (1998). Studying visual culture. In N. Mirzoeff (Ed.), Visaul culture reader (pp.14-26). London and New York: Routledge.
  • Rothfield, L. (1985). From semiotic to discursive intertextuality: The case of Madame Bovary. Novel: A Forum on Fiction, 19 (1), 57-81.
  • Salomon, J. (1988). The sign of our time. USA: St. Martin’s Press.
  • San, İ. (1985). Sanat ve eğitim. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
  • Saussure, F. (1998). Genel dilbilim dersleri (çev. B. Vardar). İstanbul: Multilingual Yayınları.
  • Sezen, E. (2007). Plastik sanatlarda imgeye öznel yaklaşımlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
  • Smith-Shank, D. L. (1995). Semiotic pedagogy and art education. Studies in Art Education, 36 (4), 233-241.
  • Sullivan, G. (2006). Research acts in art practice. Studies in Art Education, 48 (1),19-35.
  • Tay, B., Kurnaz, Ş. ve Taşdemir, M. (2010). Sosyal bilgiler öğretimi kapsamında ilköğretim öğrencilerinde nedensellik kavramının gelişimi. İlköğretim Online, 9 (1), 241-255.
  • Türkkan (Türkcan), B. (2004, Haziran-Temmuz). Okulöncesi dönem çocuklarının yaptıkları resimlerin aile yaşamlarına ilişkin ipuçları bakımından değerlendirilmesi. I. Uluslararası Okulöncesi Eğitim Kongresi’nde sunulan bildiri, Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, İstanbul.
  • Türkkan (Türkcan), B. (2008). İlköğretim görsel sanatlar dersi bağlamında görsel kültür çalışmaları: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
  • Vardar, B. (1998a). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul- Ankara-İzmir: Abc Kitabevi.
  • Vardar, B. (1998b). Dilbilimin temel kavram ve ilkeleri. İstanbul: Multiligual Yayınları.
  • Vygotsky, L. S. (1998). Düşünce ve dil (çev. S. Koray). İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
  • Walling, D. R. (2005). Rethinking visual arts education. Retrieved September 28, 2010 from htpp://ehostvgw10.epnet.com/ fulltext.asp?resultSetld.
  • Yavuzer, H. (1997). Resimleriyle çocuk “Resimleriyle çocuğu tanıma” (6. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Yazıcı, S. (2007). Göstergebilim ve bir uygulama: Kulenin anahtarı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Yıldırım ve Şimşek (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
APA TÜRKCAN B (2013). Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. , 585 - 607.
Chicago TÜRKCAN Burçin Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. (2013): 585 - 607.
MLA TÜRKCAN Burçin Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. , 2013, ss.585 - 607.
AMA TÜRKCAN B Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. . 2013; 585 - 607.
Vancouver TÜRKCAN B Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. . 2013; 585 - 607.
IEEE TÜRKCAN B "Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım." , ss.585 - 607, 2013.
ISNAD TÜRKCAN, Burçin. "Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım". (2013), 585-607.
APA TÜRKCAN B (2013). Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 585 - 607.
Chicago TÜRKCAN Burçin Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13, no.1 (2013): 585 - 607.
MLA TÜRKCAN Burçin Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.13, no.1, 2013, ss.585 - 607.
AMA TÜRKCAN B Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(1): 585 - 607.
Vancouver TÜRKCAN B Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(1): 585 - 607.
IEEE TÜRKCAN B "Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13, ss.585 - 607, 2013.
ISNAD TÜRKCAN, Burçin. "Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13/1 (2013), 585-607.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 19:3

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları