Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil

CENGİZ, ÖZGE

Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil

Özge CENGİZ (Nevşehir Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İngiliz Dili Eğitimi Bölümü, Nevşehir, Türkiye)

Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi

9 2

Yıl: 2013 Cilt: 30 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 97 - 114 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil

Öz:

Kesitsel olarak planlanan hu çalışmada Türkçede anne dili girdisi, birlikte kitap okuma bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın veri tabanının oluşturulma sürecinde. 10'u yüksek, 10'u düşük eğitim ve gelir düzeylerinden gelen 20 ailenin evlerine gidilmiş ve anne ile çocukların birlikte kitap okuma bağlamındaki konuşmaları kaydedilmiştir. Ailenin eğitim ve gelir düzeyi, çocuğun her türden gelişiminde, özellikle de dilsel gelişiminde önemli rol oynadığından, ailenin eğitim ve gelir düzeyi ile anne dili arasındaki ilişkiyi betimlemeyi amaçlayan bu çalışmanın temelini, anneler ile okulöncesi çocuklarının arasındaki etkileşim oluşturmaktadır. Bloom'un Bilişsel Alan Taksonomisi (1956) çerçevesinde Türk anne dilinin etkileşimsel özelliklerinin ortaya konmaya çalışıldığı bu çalışmada, evdeki okuryazarlığın çocuğun gelişmekte olan okuryazarlığını ve çocuğun gelişmekte olan okuryazarlığının da akademik başarısını doğrudan etkilediği önvarsayılmış ve farklı eğitim ve gelir düzeylerinden gelen annelerin bir "konuşma olayı" olarak birlikte kitap okuma bağlamında 5 yaşlarındaki çocuklarına nasıl rehberlik ettikleri; diğer bir deyişle, annelerin sözel etkileşim biçemlerinin, eğitim ve gelir düzeylerine bağlı olarak ne ölçüde farklılaştığı ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu nedenle de annelerin çocuklarıyla iletişim kurarken kullandıkları dili, Bloom'un Bilişsel Alan Taksonomisinin hangi basamaklarında oluşturduklarının ve sordukları soruların daha çok açık uçlu mu yoksa kapalı uçlu mu olduğunun üzerinde durulmuştur. Ayrıca anne ve çocukların arasındaki iletişimin tek taraflı mı (monologic) yoksa karşılıklı mı (dialogic) gerçekleştiğinin saptanması için de anne ve çocuklarının sözce alışverişi yapısı, Sinclair ve Coulthard'ın (1975) soru-yanıt-dönüt üçlüsü temel alınarak incelenmiş; annelerin okullarda öğretmenlerin sıklıkla kullandığı bu soru-yanıt-dönüt yapısına ne ölçüde yaklaşabildikleri ve çocuklarını örgün eğitime bu açıdan ne ölçüde hazırlayabildikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmanın bulguları, Türk annelerin birlikle kitap okuma bağlamında sergiledikleri iletişim biçemlerinin, annelerin eğitim ve gelir düzeylerine göre önemli ölçüde farklılaştığın] ortaya koymuştur. Anneler tarafından en çok sözce üretilen basamak bilgi basamağı olurken, annelerin hiçbirinin, Bloom'un Bilişsel Alan Taksononıisinin çözümleme ve sentezleme basamaklarında sözce üretmedikleri; ancak anneler arasında öğrenmede önemli rol oynayan kavrama ve daha yüksek bilişsel düzey gerektirdiği kabul edilen değerlendirme basamaklarında farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Bu basamaklara hem soru sözcesi hem de düz sözceler açısından bakıldığında, yüksek eğitim ve gelir düzeylerinden gelen annelerin, düşük düzeylerden gelen annelere göre daha fazla sözce ürettikleri; soru sözceleri açısından bakıldığında da yüksek düzeylerden gelen annelerin açık uçlu somları daha sıklıkla yeğledikleri gözlenmiştir. Ayrıca karşılıklı konuşmalar, soru-yaıııt-dönüt üçlüsü temel alınarak incelendiğinde yine yüksek düzeylerden gelen annelerin çocuklarıyla daha karşılıklı etkileşim kurdukları gözlenmiştir.

Anahtar Kelime:

The language use of Turkish mothers in the context of shared book reading

Öz:

This cross-sectional study investigates the nature of Turkish maternal input in the context of shared book reading. Mothers differing in socioeconomic status (SES), particularly in education and income, read story books to their 5-year-old children. Twenty mother-child dyads, ten coming from high-SES and the other ten from low-SES. are recorded in shared book reading setting in their homes. Since it is well established that family SES is a powerful predictor of many aspects of child development and particularly of children's linguistic development, transcripts of these parent-preschooler interactions provide the basis of our research for uncovering the relation between family SES and motherese. Within the framework of Bloom's Taxonomy of Cognitive Domain (1956), this study is an attempt to explore the interactional properties of Turkish maternal speech, which is an almost untouched phenomenon in this respect. To this end. having presupposed dial home literacy affects emergent literacy, and likewise, emergent literacy affects the child's academic achievement, we try to lind out how Turkish mothers coming from different SES guide their 5-year-old infants in the context of shared book reading as a speech event, i.e. we try to explore to what extent the types of maternal verbal interactions differentiate depending on their SES. Therefore we focus on how and on which levels of Bloom's taxonomy of cognitive domain mothers form their language, and whether the questions of mothers are open-ended or closed-ended. Besides, in order to find out whether the exchange structure of the conversation between mothers and their children is monologic or dialogic, we examine the dyads in terms of Sinclair and Coulthard's (1975) initiation-rcsponse-feedback model and explore whether mothers use this model which is often used by teachers at school. In the context of shared book reading. the findings reveal that the types of maternal verbal interactions differ substantially depending on their SES. The knowledge level is where most of the utterances are produced. And none of the mothers produce any utterance on the levels of analysis and synthesis. But there are differences on the levels of comprehension and evaluation. Mothers coming from high-SES produce more utterances on these levels and they ask more open-ended questions compared to low-SES mothers. The findings also reveal that, in terms of initiation-response-feedback model, mothers coming from high-SES are more dialogical than the ones coming from low-SES.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Arriaga, R. J., Fenson, L., Cronaıı. T. ve Pethick. S. J. (1998). Scores on the MacArthur communicative development inventory of children from low- and middle-income families. Applied Psycholinguistics, 19, 209-223. Atkinson, J. M. ve Drew, P. (1979). Order in court: The organization of verbal interaction
in judicial settings. London: Macmillan. Atkinson, J. M. (1990). A comparative analysis of formal and informal courtroom interaction. Cambridge: Cambridge University Press.
Beyer, B. K. (1984). Improving thinking skills: Practical approaches. Phi Delta Kapan, 65, 556-560.
Bloom, B. (1956). (Yay. Haz.) Taxonomy of educational objectives. Book I: Cognitive domain. New York: David McKay
Bretherton, I. (1985). Attachment theory: Retrospect and prospect. (I. Bıetherton ve E. Waters, Yay. Haz.) Monographs of the society for research in child development, 50, 3-37.
Cameron, D. (2001). Working with spoken discourse. London: SAGE Publications Ltd.
Clayman, S. E. (1988). Displaying neutrality in television news interviews. Social
Problems, 35,474-492. Coulthard, M. ve Brazil, D. (1992). Advances in spoken discourse analysis. Routledge.
De Ruiter. C. ve van IJzendoorn, M. H. (1993). Attachment and cognition: A review of literature. International Journal of Educational Research, 19, 5-20.
Earley, P. C., Northcraft, G. B„ Lee, C. ve Lituchy. T. R. (1990). Impact of process and outcome feedback on the relation of goal setting to task performance. Academy of Management Journal, 33, 87-105.
Ennis. R. H. (1985). Critical thinking and the curriculum. National Forum, 45, 28-31.
Fivush, R. ve Fromhoff, F.A. (1988). Style and structure in mother-child conversations about the past. Discourse Processes, //, 337-355.
Geister, S., Konıadt, U. ve Hertel, G. (2006). Effects of process feedback on motivation, satisfaction and performance in virtual teams. Small Group Research, 37, 459-489.
Greatbatch. D. (1988). A turn taking system for British news interviews. Language in Society, 17, 401-430.
Haden. C. A.. Reese, E., ve Fivush, R. (1996). Mothers' extratextual comments during storybook reading: stylistic differences over time and across texts. Discourse Processes, 21, 135-169.
Haller. E. P., Child, D. A. ve Walberg. H. J. (1988). Can comprehension be taught? A quantitative synthesis of 'metacognitive' studies. Educational Researher, 17. 5-8.
Handy, S. A., College, L. ve Basile, A. (2005). Improving accounting education using Bloom's taxonomy of educational objectives. Journal of Applied Research for Business Instruction, 3, 1 -6.
Hart, B. ve Risley, T. (1995). Meaningful differences in the everyday experience of young American children. Baltimore: Brookes.
Heritage, J. ve Greatbatch, D. (1986). Generating applause: a study of rhetoric and response at party political conferences. American Journal of Sociology 92, 110-157.
Hoff-Ginsberg, E. (1991). Mother-child conversation in different social classes and communicative settings. Child Development, 62, 782-796.
Jones. B. F. (1986). Quality and equality through cognitive instruction. Eilucatiottal Leadership, 43, 4-11.
Kluger, A. N. ve DeNisi, A. (1996). The effects of feedback interventions of performance: A historical review, a meta-analysis and a preliminary feedback intervention theory. Psychological Bulletin, 119, 254-284.
Lawrence, V. ve Shipley, E. F. (1996). Parental speech to middle and working class children from two racial groups in three settings. Applied Psycholinguistics 17, 233-256.
McCarthy, M. (1991). Discourse analysis for language teachers. Cambridge University Press.
McPeck, J. E. (1981). Critical thinking and education. New York: St. Martin's Press.
Morais. A. ve Neves, I. (2001). Pedagogic social contexts: Studies for a sociology of learning. Towards a sociology of pedagogy: The contribution of Basil Bernstein to research. (A. Morais, I. Neves, B. Davies ve H. Daniels, Yay. Haz.). New York: Peter Lang.
Nelson, I. (Spring 19%). A Tetrahedral view of accounting education: How can we improve the quality of our graduates?. Journal of Accounting Education, 227-236.
Neves, I. P. ve Morais, A. (2(X)5). Pedagogic practices in the family socializing context and children's school achievement. British Journal of Sociology of Education. 26, 121-137.
Nickerson, R. (1985). Understanding understanding. American Journal of Education, 93, 201-239.
Ninio. A. (1980). Picture-book reading in mother-infant dyads belonging to two subgroups in Israel. Child Development 51, 587-590.
Orlich. D. C., Harder, R. J., Callahan. R. C.. Kauchak, D. P.. Pendergrass, R. A., Keogh, A. J. ve diğerleri (1990). Teaching strategies: A guide to better instruction. Toronto: D. C. Heath and company.
Paul, R. W. (1985). Bloom's taxonomy and critical thinking instruction. Educational Leadership,42, 36-39.
Reese, E.. Haden, C. A. ve Fivush, R. (1993). Mothers, fathers, daughters, sons: Gender differences in autobiographical reminiscing. Researh on Language and Social Interaction, 29, 27-56.
Rowe, M. L. (2008). Child-directed speech: Relation to socioeconomic status, knowledge of child development and child vocabulary skill. Child Language 35, 185-205.
Savaş. B. (2006). Okuma eğitimi ve çocuklarda dil gelişimi. İstanbul: Alfa Bas. Yay.
Schegloff, E. A. ve Sacks. H. (1973). Opening up closings. Semiotica, 8, 289-327.
Schiffrin, D. (1994). Approaches to discourse. Oxford: Blackwell.
Sinclair, J. McH., Coulthard, R. M., Forsyth. I. J. ve Ashby. M. C. (1972). The English used by teachers and pupils. University of Birmingham.
Sinclair, J. McH. ve Coulthard, R. M. (1975). Towards an analysis of discourse. Oxford: Oxford University Press.
Snow. C., Burns, M. S. ve Griffin, P. (1998). Preventing reading difficulties in young children. Washington DC: National Academy Press.
Stenström, A. B. (1994). An introduction to spoken interaction. London: Longman.
van IJzendoorn. M. H., Dijkstra, J. ve Bus, A. G. (1995). Attachment, intelligence and language: A meta-analysis. Social Development, 4, 115-128.
Veldkamp, T. ve Boer, K. (2004). Tim op de tegels (Can kaldırım taşlarının üzerinde).
Wells, G. (1995). Language development in the preschool years. New York: CUP.
Whimbey, A. (1984). The key to higher order thinking is precise processing. Educational Leadership. 42.66-70.
Whitehurst, G. J. ve Lonigan, C. J. (2002). Emergent literacy: Development from prereaders to readers. Handbook of Early Literacy Research, 11-29.

APA	CENGİZ Ö (2013). Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. , 97 - 114.
Chicago	CENGİZ ÖZGE Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. (2013): 97 - 114.
MLA	CENGİZ ÖZGE Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. , 2013, ss.97 - 114.
AMA	CENGİZ Ö Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. . 2013; 97 - 114.
Vancouver	CENGİZ Ö Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. . 2013; 97 - 114.
IEEE	CENGİZ Ö "Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil." , ss.97 - 114, 2013.
ISNAD	CENGİZ, ÖZGE. "Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil". (2013), 97-114.

APA	CENGİZ Ö (2013). Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30(1), 97 - 114.
Chicago	CENGİZ ÖZGE Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 30, no.1 (2013): 97 - 114.
MLA	CENGİZ ÖZGE Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.30, no.1, 2013, ss.97 - 114.
AMA	CENGİZ Ö Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2013; 30(1): 97 - 114.
Vancouver	CENGİZ Ö Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2013; 30(1): 97 - 114.
IEEE	CENGİZ Ö "Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil." Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30, ss.97 - 114, 2013.
ISNAD	CENGİZ, ÖZGE. "Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil". Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 30/1 (2013), 97-114.