Yıl: 2013 Cilt: 13 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1431 - 1446 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi

Öz:
Bu araştırmanın amacı, öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Araştırma; deney, kontrol ve plasebo gruplu ön test-son test modeline dayalı deneysel bir çalışmadır. Çalışmaya 9u deney, 9u kontrol ve 9u plasebo grubunda olmak üzere, 15i erkek 12si kız toplam 27 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Mantık Dışı İnançlar Ölçeği (Bireysel Düşünceler Ölçeği) ve Çocuklar için Yükleme Biçimi Ölçeği kullanılmıştır. Deney grubunda bulunan katılımcılarla, öğrenilmiş iyimserlik düzeylerini yükseltmek amacıyla araştırmacılar tarafından bilişsel-davranışçı terapi yaklaşımı dikkate alınarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Öğrenilmiş İyimserlik Psiko-eğitim uygulaması gerçekleştirilmiştir. Plasebo grubu ile ergenlik dönemi sorunları başlığı altında dört oturumluk bir grup rehberliği etkinliği uygulanırken, kontrol grubuna ise herhangi bir işlem uygulanmamıştır. Deneysel işlemin etkililiğini sınamak amacıyla, karışık desenler için iki faktörlü ANOVA (SPANOVA) tekniğinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda uygulanan Öğrenilmiş İyimserlik Programının öğrenilmiş çaresizlik puanlarını azaltmada anlamlı bir etkisinin olmadığı, akılcı olmayan inançları azaltmada ise anlamlı bir etkisi olduğu bulunmuştur. Elde edilen bulgular mevcut alan yazındaki diğer araştırmalar çerçevesinde tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji

-

Öz:
The purpose of this study was to examine the effect of a psycho-education program aimed at reducing learned helplessness and irrational beliefs of eight grade elementary students. The study was an experimental study based on the pre-test-post-test model with control and placebo group. A total of 27 participants, 9 group members in each group, participated in the study. Irrational Beliefs Scale and Attribution Style Questionnaire for Children were used to gather data. The psycho-education program based on cognitive behavioral therapy developed by researchers had been carried out with the experimental group for ten weeks, while a group guidance program focusing on problems in adolescence was run with the placebo group for four weeks. No procedure was applied to the control group. Group comparisons were investigated by two-way ANOVA for repeated measures. According to the results of analysis, there were no significant differences among three groups regarding learned helplessness and irrational beliefs scores, while there was a significant difference between pre-test and post-test scores of the experimental group with regard to irrational scores. The results of the study exhibited that the psycho-education program was effective in decreasing irrational beliefs, but not effective in decreasing learned helplessness of the participants.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Avcı, D. (2009). Öğrenilmiş iyimserlik eğitim programının 9. ve 10. sınıf öğrencileri iyimserlik düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
  • Aydemir, Ö. (2007). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin İngilizce dersinde kullandıkları öğrenme stratejileri ve başarı başarısızlık yüklemeleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
  • Aydın, A. G. (1985). Sosyal başarı eğitimi ile sosyal beceri eğitiminin çocuklarda öğrenilmiş çaresizlik davranışının ortadan kaldırılmasına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
  • Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (6. bs). Ankara: PegemA Yayıncılık.
  • Bar-Tal, D. (1978). Attributional analysis of achievementrelated behavior. Review of Educational Research, 48(2), 259-271.
  • Beck, J. S. (1995). Cognitive therapy: Basics and beyond. New York: Guilford Press
  • Brown, N. (1994). Group counseling for elementary and middle school children. Westport, CT: Praeger
  • Canino, F. J. (1981). Learned-helplessness theory: Implications for research in learning disabilities. The Journal of Special Education, 15, 471-484.
  • Clanton Harpine, E. (2008). Group interventions in schools: promoting mental health for at-risk children and youth. New York: Springer.
  • Çivitci, A. (2006). Ergenler için mantıkdışı inançlar ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 69-81.
  • Çivitçi, A. (2005). Akılcı duygusal eğitimin ilköğretim öğrencilerinin mantıkdışı inanç, sürekli kaygı ve mantıklı karar verme düzeylerine etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 6, 59-80.
  • Düzgün, Ş. ve Hayalioğlu, H. (2006). Öğrencilerde öğrenilmiş çaresizlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 404-413.
  • Ellis, A. (2000). Rational emotive behavior therapy. In F. Dumont & R. J. Corsini (Eds.), Six therapists and one client (pp. 85-143). New York: Springer.
  • Ellis, A. (2005). Rational emotive behavior therapy. In R. J. Corsini & D. Wedding (Eds.), Current psychotherapies (7th ed.), pp. 166-201). Canada: Thomson Brooks/Cole.
  • Fincham, F. D., Hokoda, A., & Sanders, R. Jr. (1989). Learned helplessness, test anxiety and academic achievement: A longitudinal analysis. Child Development, 60,138-145.
  • Gillham, J. E., Shatte, A. J., Reivich, K. J., & Seligman, M. E. (2001). Optimism, pessimism and explanatory style. In E. C. Chang (Ed.), Optimism & pessimism, implications for theory, research and practice (pp. 53-75). Washington, DC: American Psychological Association.
  • Göller, L. (2010). Ergenlerin akılcı olmayan inançları ile depresyon-umutsuzluk düzeyleri ve algıladıkları akademik başarıları arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
  • Güçray, S. S., Çekici, F. ve Çolakkadıoğlu, O. (2009). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 134-153.
  • Güloğlu, B. (2006). The effect of a cognitive behavioral group counseling program on the learned resourcefulness level and automatic thought patterns of elementary school students. Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
  • Güloğlu, B. ve Aydın, G. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin öğrenilmiş güçlülük ve otomatik düşünce biçimi arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 157-168.
  • Houlihan, M. W. (1981). Treatment of learned helplessness and depression with assertiveness training. Unpublished doctoral dissertation, Fordham University, New York. Retrieved 10.23.2011 from http://search.proquest.com/ pqdtft/docview/303118633/fulltextPDF.
  • Ivey, A. E., Pedersen, P. B., & Ivey, M. B. (2001). Intentional group counseling: A micro-skills approach. Pacific Grove: Brooks Cole.
  • Johnson, D. A. (1994). Cognitive behavior therapy with fibrositis patients. Unpublished doctoral dissertation. University of California, Los Angeles, USA. Retrieved 10.23.2011 from http://search.proquest.com/pqdtft/ docview/304084293/fulltextPDF.
  • Kaya, S. (2005). Öğrenilmiş çaresizlik düzeyleri düşük ve yüksek olan ilköğretim öğrencilerinin öğretme- öğrenme sürecine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Kezele, G. L. (1985). Psycho-educational intervention with learned helplessness: An analysis of attributional factors of learning disabled adolescents in conjunction with composing written language tasks in the academic setting. Unpublished doctoral dissertation, Marquette University, Milwaukee, USA. Retrieved 10.23.2011 from http://search.proquest. com/pqdtft/docview/303360009/fulltextPDF.
  • Kök, M. (1992). Psikolojik danışmanın dezavantajlı çocukların öğrenilmiş çaresizlik, benlik tasarımı ve genel kaygı düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Leunes, A. D., Nation, J. R., & Turley, N. M. (1980). Malefemale performance in learned helplessness. The Journal of Psychology, 104, 255-258.
  • Morganett, R. S. (2005). Yaşam becerileri: Ergenler için grupla psikolojik danışma uygulamaları (çev. S. Güçray, A. Kaya ve M. Saçkes). Ankara: PegemA Yayıncılık.
  • Nolen-Hoeksema, S., Seligman, M. E., & Girgus, J. S. (1986). Learned helplessness in children: A longitudinal study of depression, achievement and explanatory style. Journal of Personality and Social Psychology, 51(2), 435-442.
  • O’Donohue, W., & Krasner, L. (1995). Psychological skills training. In W. O’Donohueve & L. Krasner (Eds.), Handbook of psychological skills training: Clinical techniques and applications (pp. 1-19), Massachusetts: Allyn and Bacon.
  • Ortakale, Y. (2008). Akılcı davranış eğitimi (Yayımlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
  • Palant, J. (2007). SPSS Survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for windows (3rd ed.). New York: McGraw-Hill Open University Press.
  • Paulson, T. L. (2010). The optimism advantage: 50 simple truths to transform your attitudes and actions into results. Hoboken, NJ: John Wiley &Sons.
  • Peale, N. V. (1989). The amazing results of positive thinking. New York: Fireside.
  • Rueger, S. Y., & Malecki, C. K. (2007). Group administration of the children’s attributional style interview. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 36(3), 476-482.
  • Saylor, C. F., Finch, A. J., Jr., Cassel, S. C., Saylor, C. B., & Penberthy, A. R. (1984). Learned helplessness: Effects of noncontingent reinforcement and response-cost with emotionally disturbed children. Journal of Psychology, 117, 189-196.
  • Schulman, P. (1999). Applying learned optimism to increase sales productivity. Journal of Personal Selling & Sales Management, 19(1), 31-37.
  • Seligman, M. E. P. (1972). Learned helplessness. Annual Review of Medicine, 23, 407-412.
  • Seligman, M. E. P. (2007). Öğrenilmiş iyimserlik (çev. S. Kunt Akbaş). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
  • Seligman, M. E. P., & Maier, S. F. (1967). Failure to escape traumatic shock. Journal of Experimental Psychology, 74(1), 1-9.
  • Seligman, M. E. P., Peterson, C. R., Kaslow, N. J., Tanenbaum, R. L., Alloy, L. B., & Abramson, L. Y. (1984). Attributional style and depressive symptoms among children. Journal of Abnormal Psychology, 93(2), 235-238.
  • Sutherland, S. K., & Singh, N. N. (2004). Learned helplessness and students with emotional or behavioral disorders: Deprivation in the classroom. Behavioral Disorders, 29(2), 169-181.
  • Weinstein, N. D. (1980). Unrealistic optimism about future life events. Journal of Personality and Social Psychology, 39, 806-820.s
  • Yalom, I. (2002). Grup psikoterapisinin teori ve pratiği (çev. A. Tangör ve Ö. Karaçam). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
APA ULUSOY DOĞMUŞ Y, Duy B (2013). Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. , 1431 - 1446.
Chicago ULUSOY DOĞMUŞ YAĞMUR,Duy Baki Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. (2013): 1431 - 1446.
MLA ULUSOY DOĞMUŞ YAĞMUR,Duy Baki Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. , 2013, ss.1431 - 1446.
AMA ULUSOY DOĞMUŞ Y,Duy B Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. . 2013; 1431 - 1446.
Vancouver ULUSOY DOĞMUŞ Y,Duy B Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. . 2013; 1431 - 1446.
IEEE ULUSOY DOĞMUŞ Y,Duy B "Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi." , ss.1431 - 1446, 2013.
ISNAD ULUSOY DOĞMUŞ, YAĞMUR - Duy, Baki. "Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi". (2013), 1431-1446.
APA ULUSOY DOĞMUŞ Y, Duy B (2013). Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1431 - 1446.
Chicago ULUSOY DOĞMUŞ YAĞMUR,Duy Baki Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13, no.3 (2013): 1431 - 1446.
MLA ULUSOY DOĞMUŞ YAĞMUR,Duy Baki Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.13, no.3, 2013, ss.1431 - 1446.
AMA ULUSOY DOĞMUŞ Y,Duy B Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(3): 1431 - 1446.
Vancouver ULUSOY DOĞMUŞ Y,Duy B Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(3): 1431 - 1446.
IEEE ULUSOY DOĞMUŞ Y,Duy B "Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13, ss.1431 - 1446, 2013.
ISNAD ULUSOY DOĞMUŞ, YAĞMUR - Duy, Baki. "Öğrenilmiş iyimserlik psiko-eğitim uygulamasının öğrenilmiş çaresizlik ve akılcı olmayan inançlar üzerindeki etkisi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13/3 (2013), 1431-1446.