Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine
Yıl: 2013 Cilt: 28 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 223 - 248 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine
Öz: Sadece Kırgızistandaki Saymalı Taşta değil, göçer Türk kültürü içinde kalmış bütün coğrafyalarda kaya resimlerine rastlanmaktadır. Bu kaya resimlerinin bazıları gündelik bir takım uğraşıları aktarırken, bazısı ritüel konuları aktarmakta, kimisi de bulunduğu coğrafyanın hangi boya ait olduğunu ifade eden damgalardan oluşmaktadır. Makalemiz Saymalı Taşta bulanan toy (şenlik) sahnelerini konu edinmiştir. Bu konuyu araştıran akademisyenlerin yorumları genel olarak ritüel dans oldukları üzerinedir. Ancak maalesef bu ritüelin ne ile ilgili olduğu yolunda detaylı bir açıklama yapmaktan kaçınırlar. Malzemenin maddi kültür verileri ile karşılaştırıldığında görece az olması, kaya resimlerini yapan toplumların bunları ne amaçla yapmış olduklarını yazmamış olmaları belki bizim de kesin bir sonuca ulaşmamızı engellemektedir. Makale bu sahnelerin ne için ve ne zaman yapılmış olabileceğini, yerleşik kültürlerin adetleri ile karşılaştırarak eski bir efsanenin yardımıyla açıklamaya çalışmaktadır.
Anahtar Kelime: Konular:
About festival scenes on saymali tash petroglyphs
Öz: Not only in Saymali Tash in Kyrgyzstan, but anywhere in Eurasian step belt, affected by Turkic culture, rock carvings (petroglyphs) can be found. In those glyphs anything can be subject: daily life acts, ritual performances or just a single inscription (tamga) which identify the area to specific tribe. Our research focused on festival scenes based on Saymali Tash. While the academicians prefer to use ritual dance to explain those glyphs yet it is not clear. So we want to put a new idea about why those people perform such as ritual. It is relatively rare if compared to archaeological artifacts and there is no sign left about their function from the people who carved them. That is why it is quite hard to reach definite conclusion. Article tries to explain, what may be the reason and what is the specific carving time of those glyphs, with the help of neighboring countries customs and with the interpretation of one of the oldest Turkish legend.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alimov 2004 Rysbek Alimov, Koçkordaki Türgeş yazıtları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, S.1, s.13-43.
- Alyılmaz 2003 Cengiz Alyılmaz, Bugut Yazıtı ve Anıt Mezar Külliyesi Üzerine, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.13, s.11-21.
- Belenitskiy vd. 1985 A.M. Belenitskiy, B.İ. İskandarov, B.G. Pugonin, B.A. Suslov, Drevnosti Tadjikistana, Duşanbe.
- Bonani vd. 2003 G. Bonani, I. Hajdas, U. Rouff, M. Seifert, V. Molodin, I. Sljusarenko, Dendrochronological and radiocarbon dating of the Scythen burial place in the Pazyryk valley in the Altai Mountains, South Siberia Scientific Report http://www.ipp.phys.ethz.ch/research/experiments/tandem/A nnual/2000/3.pdf Boyle 1971 John Andrew Boyle, Rashid al-Din: The First World Historian, IRAN, Vol. 9, s.19-26.
- Çağatay ve Tezcan 1976 Saadet Uluçay Semih Tezcan, Köktürk Tarihinin Çok Önemli Bir Belgesi: Sogutça Bugut Yazıtı, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 217, 1975-1976, s.245-252.
- Çetin 2008 Cengiz Çetin, Türk Düğün Gelenekleri ve Kutsal Evlilik Ritüeli, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, S.48, 2, s.111-126.
- Çoruhlu 1995 Yaşar Çoruhlu, Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, İstanbul. Devlet ve Devlet 2005 E.G. Devlet M.A. Devlet, Mifı v Kamne, Moskva. Diyarbekirli 1972 Nejat Diyarbekirli, Hun Sanatı, İstanbul, MEB Kültür Yayınları.
- Gökyay 1976 Orhan Şaik Gökyay, Dede Korkut Hikâyeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları 252, Halk Kitapları:1, İstanbul. Gömeç 1997 Sadettin Gömeç, Kök Türk Tarihi, Ankara.
- Güngör 2004 Harun Güngör, Dinler ve İnançlarda Nevruz, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, Ed. M.
- Öcal Oğuz, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara, s.43-48. İmirgi 2005 Aysun İmirgi, Festival Kavramı Üzerine Düşünceler, Milli Folklor, C. 9, Yıl 17, S.65, s.29-36. İnan 1995 Abdülkadir İnan, Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara, Türk tarih Kurumu Yayınları.
- Koca 2004 Salim Koca, Eski Türklerde Bayram ve Festivaller, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, Ed. M. Öcal Oğuz, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara, s.25-34.
- Kramer 1963 Samuel Noah Kramer, Cuneiform studies and the history of literature: The Sumerian sacred marriage texts, Proceeding of the American Philosophical Society, Vol. 107, No. 6, Cuneiform Studies and the History of Civilization (Dec. 20, 1963), s.485-527.
- Piotrovskıy 2003 Redaktor: M.B. Piotrovskıy, Stepi Evrazii v Drevnosti i Srednevekovye - II, Sankt Petersburg.
- Smith 1972 Robert Jerome Smith, Festivals and Celebrations, Folklore and Folklife, Chicago University Pres, Chicago, s.159-172.
- Somuncuoğlu 2011 Servet Somuncuoğlu, Saymalı Taş, İstanbul.
- Tashbayeva vd. 2001 K. Tashbayeva - M. Khujanazarov - V. Ranov - Z. Samashev, Petroglyphs of Central Asia, Bishkek 2001.
- Taşağıl 1995 Ahmet Taşağıl, Gök-Türkler, Ankara.
- Tekin 1988 Talat Tekin, Orhon Yazıtları, Ankara.
- Yıldırım 2000 Dursun Yıldırım, [Ergene Kon] = [Erkin Kün] mü?, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, (1997), s.61-149.
- Yıldız 2004 Naciye Yıldız, Nevruz Adlandırmaları, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, Ed. M. Öcal Oğuz, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara, s.37-42.
- Yılmaz 2009 Anıl Yılmaz, Gök Türk Heykelciliğinde Umay Ana Figürleri, XI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu 17-19 Ekim 2007, İzmir, s.457-468.
- Yılmaz ve Daşman 2010 Anıl Yılmaz - Ali Daşman, Saymalı Taşın Bronz Dönemi Petroglifleri, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.5, s.143-159.
| APA | YILMAZ A (2013). Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. , 223 - 248. |
| Chicago | YILMAZ ANIL Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. (2013): 223 - 248. |
| MLA | YILMAZ ANIL Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. , 2013, ss.223 - 248. |
| AMA | YILMAZ A Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. . 2013; 223 - 248. |
| Vancouver | YILMAZ A Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. . 2013; 223 - 248. |
| IEEE | YILMAZ A "Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine." , ss.223 - 248, 2013. |
| ISNAD | YILMAZ, ANIL. "Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine". (2013), 223-248. |
| APA | YILMAZ A (2013). Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. Tarih İncelemeleri Dergisi, 28(1), 223 - 248. |
| Chicago | YILMAZ ANIL Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. Tarih İncelemeleri Dergisi 28, no.1 (2013): 223 - 248. |
| MLA | YILMAZ ANIL Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. Tarih İncelemeleri Dergisi, vol.28, no.1, 2013, ss.223 - 248. |
| AMA | YILMAZ A Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. Tarih İncelemeleri Dergisi. 2013; 28(1): 223 - 248. |
| Vancouver | YILMAZ A Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine. Tarih İncelemeleri Dergisi. 2013; 28(1): 223 - 248. |
| IEEE | YILMAZ A "Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine." Tarih İncelemeleri Dergisi, 28, ss.223 - 248, 2013. |
| ISNAD | YILMAZ, ANIL. "Saymalı taş petrogliflerindeki toy (şenlik) sahneleri üzerine". Tarih İncelemeleri Dergisi 28/1 (2013), 223-248. |
