Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme

Yıl: 2013 Cilt: 12 Sayı: 99 Sayfa Aralığı: 101 - 112 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme

Öz:
Halk bilimi ile edebiyat ürünlerinin sıkı ilişkileri vardır. Halk biliminin içinde yer alan anlatılar, şiirler ve kalıp sözler edebiyatın da ilgi alanına girer. Yaratıcıları unutularak toplumun ortak malı olan bu ürünler “sözlü edebiyat” olarak da adlandırılmaktadır. Halkın ortak malı olduğu için genellikle “anonim edebiyat” olarak da adlandırılan bu ürünler dışında “halk bilimi” ve “edebiyat” ilişkileriyle şekillenen ferdî edebiyat ürünleri de vardır. “Âşık” adı etrafında birleşen sanatçıların oluşturduğu ede- biyat ürünleri ile “derviş” adı etrafında birleşen sanatçıların oluşturdukları edebiyat ürünleri de “halk bilimi” ve “edebiyat” disiplinlerinin ilgi alanına giren özellikler taşır. Yaratıcıları bilinen bu ürünler de geleneğe uygun olarak yaratılır ve gelenek içinde icra edilir. UNESCO tarafından kabul edilen Sözleş- meye göre, “Somut Olmayan Kültürel Miras” diye adlandırılan sözlü kültür mirası ürünleri -söyleyicisi bilinenler de dâhil olmak üzere- her icrada yeniden şekillenir. Bu sebeple, sözlü kültür ürünlerini top- lumun yeni sosyal ihtiyaçlarına göre uyarlamak da mümkündür. Bu makalede, halk biliminin ve edebi- yatın alanları belirlenerek, bu iki alanın kesiştiği alanda oluşan ve halk edebiyatı adı verilen edebiyat şubesinin özellikleri ve kadrosu hakkında bir değerlendirme yapılması amaçlanmaktadır. Türkiye’de 100 yıllık bir geçmişi olan bu disiplinle ilgili çalışmalar incelendiğinde, halk biliminin çalışma alanının genişlemeye devam ettiği ve bu süreç içinde bazı terim karışıklıklarının ve yeni terim ihtiyaçlarının da ortaya çıktığı görülmektedir. Bu terim karışıklıklarından bazılarına çözüm önerme ve yeni terim ihtiyaçlarından bazılarına karşılık arama arayışları da makalenin amaçları arasında yer almaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Kültürel Çalışmalar Antropoloji Edebiyat Sanat Edebi Teori ve Eleştiri

An evaluation on folklore and common fields of literature and folk- literture in the 100th century of folklore research

Öz:
There is a close relationship between folklore and the works of literature. Narratives, poems, and lyrics of mold in folklore are also among the concerns of literature. These works whose creators are no longer remembered and thus have become public property are called “oral literature”. Apart from these works that are called “anonyms literature” there are also individual works of literature that are moulded by the connection of “folklore” and literature. Works of literature produced by the artists who compromise on the “ashik” (minstrel) type and also the ones produced by the artists who compromise on the “dervish” type obtain features which are concerns of the disciplines of “folklore” and “literature”. These works whose creators are known are created in accordance with the traditions and performed within the traditions. The works of verbal cultural heritage called “Inconcrete Cultural Heritage” – including also the ones whose creators are known- are remoulded in every performance in congruence to the agreement with UNESCO. For this reason, it is be possible to make adjustments in the works of oral culture according to new social needs of society. In this article, while determining the fields of folklore and literature the aim is to make an evaluation about the features and staff of the literature branch, that we call “traditional literature”, which appears at the junction of these two fields, namely folklore and literature. When these studies, dating back a 100 years ago, are examined we see that the field of folklore studies has been expanding and that some confusions with terms and the needs for new terms arise. Solution suggestions to some of these confusions with terms and searching for equivalents to some needs of the new terms are among the goals of this article.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Kültürel Çalışmalar Antropoloji Edebiyat Sanat Edebi Teori ve Eleştiri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Artun, Erman. Türk Halkbilimi, İstanbul, 2005. Azadovski, Mark. Sibirya’dan Bir Masal Anası, (Çev. İlhan Başgöz), Ankara, 2002.
  • Boratav, Pertav Naili. Türk Halkbilimi I / 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, 4. Baskı, İstan- bul, 1982.
  • Boratav, Pertav Naili. Türk Halkbilimi II / 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar), 2. Baskı, İstanbul, 1984.
  • Çobanoğlu, Özkul. Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Anka- ra, 1999.
  • Dorson, Richard M. Günümüz Folklor Kuramla- rı, (Çev. Selcan Gürçayır, Yeliz Özay), Anka- ra, 2006.
  • Eker, Gülin, Metin Ekici, M. Öcal Oğuz, Nebi Özdemir. Dünya Halkbilimi Çalışmaları Ta- rihi, Ankara, 2003a.
  • Eker, Gülin, Metin Ekici, M. Öcal Oğuz, Nebi Özdemir. Halkbiliminde Kuramlar ve Yakla- şımlar, Ankara, 2003b.
  • Ekici, Metin, Halk Bilgisi (Folklor) / Derleme ve İnceleme Yöntemleri, Ankara, 2007. Günay, Umay. “Folklor Nedir?” Türk Folkloru Araştırmaları 1987, Ankara, 1987.
  • Gürçayır, Selcan, haz. Folklorun Sahtesi: Fakelo- re, Ankara, 2007. Krohn, Kaarle, John Krohn, Halk Bilimi Yön- temi, (Çev. Günseli İçöz, Yay. haz. Fikret Türkmen), Ankara, 1996. Oğuz, M. Öcal. Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları, Ankara, 2000.
  • Oğuz, M. Öcal, Selcan Gürçayır. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar II, Ankara, 2005.
  • Oğuz, M. Öcal. Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?, Ankara, 2009.
  • Oğuz, M. Öcal, Selcan Gürçayır, Sunay Çalış. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar III, Ankara, 2009.
  • Oğuz, M. Öcal. “Araştırmaların Tarihi”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, (haz. M. Öcal Oğuz, vd.), 9.baskı, Ankara, 2012.
  • Özdemir, Nebi. Medya Kültür ve Edebiyat, An- kara, 2008.
  • Örnek, Sedat Veyis. Türk Halkbilimi, Ankara, 1995.
  • Öztürkmen, Arzu. Türkiye’de Folklor ve Milliyet- çilik, İstanbul, 1998. Sakaoğlu, Saim. “Halk Edebiyatı Kavramı Üze- rine”, II Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Semineri (7-9 Mayıs 1985), Eskişehir, 1987.
  • Sokolov, Yuri M. Folklor: Tarih ve Kuram, (Çev. Yerke Özer), Ankara, 2009.
  • Tural, Sadık. Sorulara Cevaplarla Kültür, Ede- biyat, Dil, Ankara, 1992. Uçman, Abdullah. Rıza Tevfik’in Tekke ve Halk Edebiyatı İle İlgili Makaleleri, Ankara, 1982.
  • Uysal, Ahmet E. ve Umay Günay. “Bir Kültür Unsuru Olarak Folklor Konusunda Bazı Ge- nel Bilgiler”, Millî Kültür Unsurlarımız Üze- rinde Genel Görüşler, Ankara, 1990. Ülkütaşır, M. Şakir. Cumhuriyet Devrinde Folk- lor Hareketlerine Toplu Bir Bakış, Ankara, 1973.
  • Wellek, Rene ve Austin Warren, Edebiyat Bilimi- nin Temelleri, (Çev. A. Edip Uysal) Ankara, 1983.
  • Yıldırım, Dursun. Türk Bitiği- Araştırma / İnceleme Yazıları, Ankara, 1998.
APA DURBİLMEZ B (2013). Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. , 101 - 112.
Chicago DURBİLMEZ Bayram Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. (2013): 101 - 112.
MLA DURBİLMEZ Bayram Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. , 2013, ss.101 - 112.
AMA DURBİLMEZ B Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. . 2013; 101 - 112.
Vancouver DURBİLMEZ B Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. . 2013; 101 - 112.
IEEE DURBİLMEZ B "Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme." , ss.101 - 112, 2013.
ISNAD DURBİLMEZ, Bayram. "Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme". (2013), 101-112.
APA DURBİLMEZ B (2013). Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. Milli Folklor Dergisi, 12(99), 101 - 112.
Chicago DURBİLMEZ Bayram Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. Milli Folklor Dergisi 12, no.99 (2013): 101 - 112.
MLA DURBİLMEZ Bayram Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. Milli Folklor Dergisi, vol.12, no.99, 2013, ss.101 - 112.
AMA DURBİLMEZ B Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. Milli Folklor Dergisi. 2013; 12(99): 101 - 112.
Vancouver DURBİLMEZ B Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. Milli Folklor Dergisi. 2013; 12(99): 101 - 112.
IEEE DURBİLMEZ B "Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme." Milli Folklor Dergisi, 12, ss.101 - 112, 2013.
ISNAD DURBİLMEZ, Bayram. "Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “Halk Bilimi” ile “Edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme". Milli Folklor Dergisi 12/99 (2013), 101-112.