Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi

Yıl: 2012 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 503 - 527 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi

Öz:
Doğal afetlerin incelenmesi hem devletlerin hem de afetin meydana geldiği kentin sosyo-ekonomik tarihi açısından önem arz etmektedir. Osmanlı coğrafyasında meydana gelen bu afetlerden birisi de onlarca insanın hayatını kaybetmesine, birçok köyün harap olmasına, binlerce evin yıkılmasına ve on binlerce afetzedenin evsiz kalmasına neden olan 15 Ekim 1883 Çeşme ve Urla depremidir. Çeşme kentinin tarihinde yaşadığı en büyük deprem olma özelliğine sahip bu depremin yaraları merkezi ve mahalli hükümet tarafından beraberce uyum içinde sarılmaya çalışılmıştır. Afetzedelerin iaşe ve iskânı, ihtiyaç maddelerinin tedariki ve dağıtımının organizasyonunu önemli meseleler olarak karşımıza çıkmıştır. Belli başlı şehirlerde kurulan yardım komisyonları afetzedeler yararına önemli miktarda para toplamayı başarmıştır. Kısaca bu makalede depremin yol açtığı kayıplar, Osmanlı Devleti’nde kriz yönetimi, Osmanlı merkezi ve mahalli yönetimi ile Osmanlı toplumunun deprem karşısındaki tutumları sorgulanmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Sanat

An example of disaster management in Ottoman state: 1883 Çesme and Urla earthquake

Öz:
Analysis of natural disasters took place in surely gives important clues for the socio-economic history of both states and the towns in which such events took place. One of these natural disasters in Ottoman geography was the earthquake took place on 15 October 1883 in the region of Çeşme and Urla. While dozens of people lost their lives, thousands lost their homes and livestock due to this catastrophic quake. Although it was the biggest recorded earthquake in the history of Çeşme province, after the earthquake, central government and local authorities worked together in harmony to restore the devastated lives. During this process of conciliation, finding shelters for the victims, feeding them and distribution of the supplies to the sufferers were the main concerns. Help foundations established in some certain cities had successfully raised considerable sums for the benefit of the earthquake victims. In short, this paper focuses on the losses caused by the quake, the crisis management of Ottoman State, the behaviors of the central government, local authorities and Ottoman society.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • A-Arşiv Belgeleri
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
  • Dâhiliye Nezâreti Mektûbî Kalemi Evrâkı (DH.MKT.), 1333/43,29 Z 1297/2 Aralık 1880; 1343/12, 1 Ra 1301/1 Aralık 1883; 1347/100, 22 L 1302/4 Ağustos 1885.
  • Hâriciye Nezâreti Tercüme Odası Evrâkı (HR.TO.); 527/45, 18 Ekim 1882; 527/46, 24 Ekim 1883.
  • İrade, Dâhiliye (İ.DH.), 897/71324, 22 Z 1300/24 Eylül 1883; 897/71333, 21 Z 1300/23 Ekim 1883; 900/71543, 4 M 1301/5 Kasım 1883; 906/72024, 17 Ra 1301/16 Ocak 1884; 935/74061, 5 S 1302/24 Kasım 1884; 947/74927, 22 C 1302/8 Nisan 1885.
  • Yıldız Sadâret Husûsi Maruzât Evrâkı (Y.A.HUS.), 175/10, 9 M 1301/10 Kasım 1883; 175/13, 11 M 1301/12 Kasım 1883; 175/34, 19 M 1301/20 Kasım 1883; 180/54, 21 S 1302/10 Aralık 1884; 197/4, 1 Ra 1304/28 Kasım 1886; 230/6, 2 Ra 1307/27 Ekim 1889.
  • Yıldız Mütenevvi Maruzât Evrâkı (Y.MTV), 97/13, 12 Ra 1301/11 Ocak 1884.
  • Yıldız Perâkende Evrâkı Arzuhal ve Jurnalleri (Y.PRK.AZJ.), 12/9, 1304/30 Eylül 1886-18 Eylül 1887.
  • Yıldız Perâkende Evrâkı Başkitabet Dairesi Maruzâtı (Y.PRK.BŞK.), 8/48, 10 Ca 1301/8 Mart 1884.
  • Yıldız Perâkende Evrâkı Posta Telgraf Nezâreti Maruzâtı (Y.PRK.PT.), 1/33, 30 Z 1297/3 Aralık 1880; 1/76, 1298/4 Aralık 1880-22 Kasım1881.
  • The National Archives (TNA-İngiliz Ulusal Arşivi) Foreign Office (F.O.), 78/3539; 195/1453, No 43, 5 Kasım 1883; 78/3539; 195/1453, No 44, 26 Kasım 1883.
  • B-Gazeteler
  • The Eastern Express
  • The Constantinopole Messenger
  • Tercüman-ı Hakikat
  • Hizmet
  • Ahenk
  • C-Tetkik Eserler
  • Aktepe, Münir, “Çeşme”, DİA, c. VIII, TDVY, s. 287-288.
  • Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi.
  • Ayhan, Esra-Esen Alsan-Nusret Sancaklı- Balamir Üçer, Türkiye ve Dolayları Deprem Katoloğu, 1881-1980, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1988.
  • Câvid, İbrahim, Aydın Vilâyet Sâlnâmesi (Hicri 1308), Haz. Murat Babuçoğlu, Cengiz Eroğlu, Abdülkerim Şahin, TTK Yayınları, Ankara 2010.
  • Deringil, Selim, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji, Çev. Gül Çağalı Güven, YKY, İstanbul 2007.
  • Gezgin, İsmail, Tarih Boyunca Çeşme, Şenocak Yayınları, İzmir 2009.
  • Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler, Ed. Elizabeth Zachariadou, Çev. Gül Çağalı Güven-Saadet Öztürk, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2001.
  • Pınar Nuriye-Ervin Lahn, Türkiye Depremleri İzahlı Katalogu, Bayındırlık Bakanlığı Yapı ve İmar İşleri Reisliği Yayınları, Ankara 1952.
  • Soysal, H-Kolçak Sipahioğlu-D.Altınok, Türkiye ve Çevresinin Tarihsel Deprem Katalogu (MÖ.2100-MS. 1900), TÜBİTAK Yayınları, Ankara 1983.
  • Tekindağ, M.C. Şehabettin “Çeşme”, İA, c. III, s. 386-389.
APA Satılmış S (2012). Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. , 503 - 527.
Chicago Satılmış Selahattin Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. (2012): 503 - 527.
MLA Satılmış Selahattin Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. , 2012, ss.503 - 527.
AMA Satılmış S Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. . 2012; 503 - 527.
Vancouver Satılmış S Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. . 2012; 503 - 527.
IEEE Satılmış S "Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi." , ss.503 - 527, 2012.
ISNAD Satılmış, Selahattin. "Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi". (2012), 503-527.
APA Satılmış S (2012). Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. History Studies, 4(1), 503 - 527.
Chicago Satılmış Selahattin Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. History Studies 4, no.1 (2012): 503 - 527.
MLA Satılmış Selahattin Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. History Studies, vol.4, no.1, 2012, ss.503 - 527.
AMA Satılmış S Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. History Studies. 2012; 4(1): 503 - 527.
Vancouver Satılmış S Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi. History Studies. 2012; 4(1): 503 - 527.
IEEE Satılmış S "Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi." History Studies, 4, ss.503 - 527, 2012.
ISNAD Satılmış, Selahattin. "Osmanlı'da bir afet yönetimi örneği: 1883 Çeşme ve Urla depremi". History Studies 4/1 (2012), 503-527.