Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi
Yıl: 2013 Cilt: 26 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 267 - 293 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi
Öz: Bu araştırma “görsel okuryazarlık” alanında Türkiye’de son on bir yılda (2001-2012) yapılan çalışmalara ilişkin bir içerik analizi gerçekleştirmek amacıyla yapılmıştır. Görsel okuryazarlığın ele alındığı çalışmalar belirlenen ölçütler doğrultusunda YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanı, Türkiye’de basılan hakemli dergilerin ve Eğitim Fakültelerinin dergilerinin web siteleri ve Google akademik arama motorunda taranmış ve çalışmanın amacına uygun toplam 40 çalışma belirlenmiştir. Bu çalışmaların çoğuna doğrudan erişim sağlanmış; bunun olanaklı olmadığı durumlarda, araştırmacıların kendilerinden ya da lisansüstü tezlerde danışmanlarından elde edilmiştir. Ulaşılan çalışmalar yayın türü, konu seçimi, yayın yılı, katılımcı türü, araştırma deseni, araştırma yöntemi, örneklem seçme yöntemi ve örneklem büyüklüğü, veri toplama araçları, veri analizi yöntemleri ve kaynakça açısından analiz edilerek görsel okuryazarlığın Türkiye’deki mevcut durumu ortaya konmuştur. Araştırmanın sonuçlarına göre Türkiye’de Görsel okuryazarlık alanında yapılan lisansüstü tezler çoğunlukla ilköğretim öğrencilerinin görsel algı becerilerini saptamaya ya da geliştirmeye yönelik çalışmalarla sınırlı kalmaktadır. Öğretmen eğitiminde neredeyse yok denecek kadar az yapılan çalışmalar yaşam boyu eğitimin unsurlarından biri olan yetişkin eğitiminde hiç gerçekleştirilmemiştir. Bu nedenle mevcut çalışmalar ülkemizin görsel okuryazarlık konusundaki düzeyini, yeterliklerini ya da yetersizliklerini ortaya koyacak düzeyde değildir.
Anahtar Kelime: Konular:
A content analysis on visual literacy
Öz: This study provides an evaluation of studies on visual literacy conducted in Turkey between 2001 and 2012. Along with the web sites of the educational journal published in Turkey, the online database of the Higher Education Council and Google Scholar were reviewed which led researchers to locate a total of 40 studies. Researchers directly accessed most of the studies. When this was not possible, the authors of the research articles and advisors of dissertations were asked for help. Studies were examined in terms of type of the study, the year of publication, selection of topic, target audience, research design, research type, sample design and sample size, data collection techniques, data analysis techniques and references. Findings revealed that especially quantity of visual literacy research done in Turkey is not qualified as the studies done in the world. Dissertations about visual literacy are mostly limited to studies determining or developing visual literacy skills of primary school students. There are almost no studies done in teacher education and there is no study in adult education which is the most important component of life- long learning. In sum, studies done about visual literacy are not qualified enough to determine the level and competencies/incompetencies of visual literacy skills in Turkey.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Avgerinou, M. D. 2003. A mad-tea party no-more: Revisiting the visual literacy definition problem. In R.E. Griffin, V.S. Williams, & L. Jung (Eds.) Turning Trees, (29-41), Loretto, PA: IVLA. Avgerinou, M. D. 2009. Re-viewing visual literacy in the ‘‘Bain d’Images” era, TechTrends, 53(2), 28–34.
- Avgerinou, M. 2011. Toward a cohesive theory of visual literacy, Journal of Visual Literacy, 30(2), 1-19.
- Bamford, A. 2001. The Grammar of Visual Literacy within the World of Interactive Media. Paper presented at the Education Research Network Conference on Learning, Spetses, Greece, and July 4-8. Benson, P. J. 1997. Problems in picturing text: A study of visual/verbal problem solving. Technical Communication Quarterly, 6(2), 141- 160.
- Bilgin, N. 2006. Sosyal bilimlerde içerik analizi -Teknikler ve örnek çalışmalar-. Ankara: Siyasal Kitapevi Bleed, R. 2005. Visual Literacy in Higher Education, ELI Explorations, Educause Learning Initiative, Web site: http://www.educause.edu/LibraryDetailPage/666?ID=ELI4001 17 Temmuz 2012 tarihinde edinilmiştir.
- Braden, R. A. 1996. Visual literacy. In D. H. Jonassen (Ed.), Handbook of research for educational communications and technology, (491- 520), Cliffs, NJ: Educational Technology Publications.
- Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. 2007. Research methods in education (6th ed.). New York, NY: Routledge. Debes, J. L. 1969. The loom of visual literacy. Audiovisual Instruction, 14(8), 25-27.
- Feinstein, H. & Hagerty, R. 1994. Visual literacy in general education at the University of Cincinnati. In Visual literacy in the digital age: Selected readings from the [25th] Annual Conference of the International Visual Literacy Association. Rochester, New York, October 13-17, 1993; (ERIC Document No. ED 370602 ). Felten, P. 2008. Visual literacy. Change: The Magazine of Higher Learning, 40(6), 60-64.
- Gee, J. P. 2007. What video games have to teach us about learning and literacy. (2nd ed.) NewYork, NY: Palgrave Macmillan. Giorgis, C., Johnson, N.J., Bonomo, A. ve Colbert, C. al. e. 1999. Visual literacy, Reading Teacher, 53(2), 146-153.
- Gülbahar, Y. ve Alper, A. 2009. A content analysis of the studies in ınstructional technologies area, Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences,42(2), 93-11.
- Heinich, R., Molenda, M., Russell, J. D.ve Smaldino, S. E. 1999. Instructional media and technologies for learning (6th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall. Jean, G. 2012. Yazı, İnsanlığın Belleği, Yapı Kredi Yayınları: İstanbul. Kellner, D. 1998. Multiple literacies and critical pedagogy in a multicultural society, Educational Theory, 48(1), 103-122.
- Kress, G. 2003. Literacy in the new media age. New York: Routledge. Özsevgeç, T., Akbulut, H. ve Özsevgeç L. 2010, Determination of Visual Literacy of Preservice Teachers, Journal of Turkish Science Education, 7(3). Pettersson, R. 1993. Visual information (2nd ed.). Englewood Cliffs, NJ:Educational Technology Publications. Pettersson, R. 2001. Visual literacy in message design. in R. E. Griffin, J. Lee, & V. S. Williams (Eds.), Visual literacy in message design. IVLA book of selected readings (pp. 11-26). Roblyer, M.D. October 1998. Visual Literacy: Seeing a New Rationale for Teaching with Technology, Learning& Leading With Technology, 26(2), 51 - 54.
- Saban, A. 2009. Content analysis of turkish studies about the multiple ıntelligences theory, Educational Sciences: Theory & Practice, 9(2).
- Schiller, H. A. 1987. Visual literacy in ancient and modern man. in R. A.Braden, D. G. Beauchamp, & L. W. Miller (Eds.), Visible & viable: The role of images in instruction and communication. IVLA book of selected readings 263-284.
- Sert, G., Kurtoğlu, M., Akıncı, A. ve Seferoğlu, S.S. 2012. Öğretmenlerin teknoloji kullanma durumlarını inceleyen araştırmalara bir bakış: bir içerik analizi çalışması, Akademik Bilişim 2012, Uşak Üniversitesi, 1-3 Şubat 2012, Uşak. Tavşancıl, E. ve Aslan, E. 2001. İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları, İstanbul.
- Tüzel, M. S. 2010. Görsel okuryazarlık, Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), Sayı 27, 2010-Bahar. Walsh, M. 2003. “Reading” pictures: What do they reveal? Young children’s reading of visual texts, Reading, 37(3), 123-130.
- Watkins, J. K., Miller, E. ve Brubaker, D. 2004. The role of the visual image: What are students really learning from pictorial representations, Journal of Visual Literacy, 24(1), 23-40.
- Yeh, H-T. (2008). Visual Literacy: An Investigation of how pre-service teachers interpret and analyze instructional visual materials. Unpublished doctoral dissertation, University of Northern Colorado.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. 2011. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8th ed.) (Qualitative Research Methods in Social Sciences). Seçkin Yayınevi, Ankara. İncelenen araştırmalar Akaroğlu, E. G. ve Dereli, E. 2012. Okul öncesi çocukların görsel algı eğitimlerine yönelik geliştirilmiş eğitici oyuncakların çocukların görsel algılarına etkisi, Journal of World of Turks, 4(1): 201-222. Akçam, H .K. 2006. Görsel okumanın ilköğretim 5. sınıf bilgi verici metinlerde anlam kurmaya etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Akdemir, B. 2006. 6-12 yaş arası zihinsel engelli çocuklarda görsel algı becerilerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Akı, E. ve Kayıhan, H. 2003. Az gören çocuklarda görsel algılama eğitiminin yazma, okuma ve günlük yaşam aktivitelerine etkisi, Fizyoterapi Rehabilitasyon,14(3):95-99. Akpınar, B. 2009. İlköğretim 1–5. Sınıflar Türkçe öğretim programları görsel okuma ve sunu öğrenme alanının değerlendirilmesi, Eğitim ve Bilim, 34(154): 26-36. Arıkök, İ. 2001. Beş-altı yaş çocuklarında görsel algı eğitiminin okuma olgunluğuna olan etkisinin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Balun, H. 2008. İlköğretim I. kademede uygulanan görsel okuma ve görsel sunu öğrenme alanının Türkçe öğretiminde kazanımlara ulaşmadaki etkililiği (Bingöl-Elazığ-Diyarbakır örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ. Cengiz, Ö. 2002. 5.6-6 yaş çocuklarının görsel algı gelişimini destekleyici eğitim programının etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Çam, B. 2006. İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma düzeyleri ile okuduğunu anlama, eleştirel okuma ve Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. Demirci, A. 2010. Görsel algı eğitiminin beş– altı yaş çocuklarının görsel algı gelişimlerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Duru, H. 2008. Gelişimsel görsel algı testi-2'nin 6 yaş çocukları için güvenirlik ve geçerlik ön çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Ekici, N. 2004. Grafik eğitiminde öğrencilerin görsel algı ve algılama farklılıklarının afiş tasarımları yoluyla saptanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Erben, S. 2006. Montessori materyallerinin zihin engelli ve işitme engelli çocukların alıcı dil gelişiminden görsel algı düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Erdem, M. 2006. Anaokuluna devam eden beş-altı yaş çocuklarının matematiksel becerileri ile görsel algı becerilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Göçer, A. ve Tabak, G. 2012. İlköğretim 5. Sınıf Türkçe öğrenci çalışma kitaplarının görsel okuma etkinlikleri bağlamında incelenmesi, İlköğretim Online, 11(3), 790-799. Gül, D. 2006. Somut işlem döneminde olan 8-9 yaş çocukları ile soyut işlem döneminde olan 12-13 yaş çocukların görsel bellek farklılıklarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul. Ercan- Gül Z. 2009. Anasınıfına devam eden altı yaş çocuklarına verilen görsel algı eğitiminin görsel-motor koordinasyon gelişimine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Harmankaya, Maraşlı, T. 2010. İlköğretim okulu birinci sınıf öğrencilerinin görsel algı düzeyleri ile yazım hatalarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak. Hasırcı Kaf, Ö. 2005. İlköğretim 3. Sınıf hayat bilgisi dersinde görsel öğrenme stiline göre düzenlenen öğretimin akademik başarı ve kalıcılığa etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Kadıoğlu, H. 2007 Projeye dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin görsel sunu uygulamalarına ve sosyal bilgiler dersine ilişkin tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Kaya, M. F. 2011. Öğrencilerde görsel okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesine yönelik coğrafya öğretmenlerinin görüş ve uygulamaları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 6(2), 631-644. Çalık Keskin, T. 2003. Epileptik olan ve olmayan dört-sekiz yaş arası çocuklarda görsel algılama davranışının incelenmesi., Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Kılıç, G. 2004. Ailesiyle birlikte yaşayan ve çocuk yuvasında kalan çocukların görsel algılama davranışı ile okul olgunluğu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Kıran, I. 2008. İlköğretim 5. sınıf öğretmen ve öğrencilerinin görsel okuryazarlıkları üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale. Kiper, A., Arslan S., Kıyıcı, M. ve Akgün Ö.E. 2012, Görsel Okuryazarlık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması, TOJNED, 2(2): 73. Koç, E. 2002. Görsel algı becerilerinin gelişimine yönelik örnek bir program modelinin hazırlanması ve anasınıfı çocuklarında görsel algı gelişimine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Kuru. A. 2008. İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersi öğretim programında yer alan görsel okuma ve görsel sunu becerilerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Kuvvetli, E. 2008. Görsel okumanın ortaöğretim öğrencilerinin fizik dersi başarılarına etkisinin araştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Memiş, A. D. ve Harmankaya, T. 2012, İlköğretim Okulu 1.Sınıf Öğrencilerinin Bitişik Eğik El Yazısı Hataları İle Görsel Algı Düzeylerinin İncelenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19: 136-150. Özhamam, E. 2007. Az gören öğrencilerin eğitiminde bilgisayar destekli eğitim programının görsel algı becerilerinin gelişimine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Özat-Erdem, N. 2010. Öğrenme Güçlüğü Yaşayan Çocuklarda Frostig Görsel Algı Eğitim Programının Etkisi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu. Senger, B. 2010. Görsel algı ve matematik ilişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. Özsevgeç, T.,Akbulut, H. ve Özsevgeç Celal, L. 2010, Öğretmen Adaylarının Görsel Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3: 29-41. Sökezoğlu, D. 2007. Öğretim elemanı ve öğrenci görüşüne göre görsel, işitsel ve dokunsal algı türlerinin piyano eğitimindeki kullanılma düzeyi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Şahin Arı, A. N. 2007. Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden beş-altı yaş çocuklarının görsel algılama davranışları ile öğretmen davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Şahin, Ç. ve Kıran, I. 2009. Öğretmen Adaylarının Algılarına Göre Görsel Okuryazarlık Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:23: 77-90. Şahin, Ç. ve Kıran, I. 2011. İlköğretim 5. Sınıf Öğretmen ve Öğrencilerinin Görsel Okuryazarlıkları Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 31, Sayfa 363-381. Tuğrul ,B., Aral, N., Erkan, S. ve Etikan, İ. 2002. Altı Yaşındaki Çocukların Görsel Algılama Düzeylerine Frostig Görsel Algı Eğitim Programının Etkisinin İncelenmesi, Journal Of Qafqaz University, 8(67): 67–84. Turan, D. E. 2006. Alt sosyo-ekonomik düzeyde anasınıfına devam eden ve etmeyen 60-71 ay çocuklarında görsel algılama davranışının incelenmesi (Konya ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Yıldırım, S., Akman, B ve Alabay, E. 2012. Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Sunulan Montesorri ve Mandala Eğitiminin Görsel Algılama Davranışlarına Etkisinin İncelenmesi, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 32, 92-103. Yüksel, Ö. 2009. Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda Frostig görsel algı eğitim programının etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Yüksel Yukay, M. ve Yurtsever Kılıçgün, M, 2012, Okul Öncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden 4-5 Yaş Grubu Çocukların Görsel Algı Gelişimlerine Frostig Gelişimsel Görsel Algı Eğitim Programının Etkisi, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı: 36: 193-211.
| APA | TANRIVERDİ F, APAK Ö (2013). Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. , 267 - 293. |
| Chicago | TANRIVERDİ FATMA BELGİN,APAK Özlem Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. (2013): 267 - 293. |
| MLA | TANRIVERDİ FATMA BELGİN,APAK Özlem Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. , 2013, ss.267 - 293. |
| AMA | TANRIVERDİ F,APAK Ö Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. . 2013; 267 - 293. |
| Vancouver | TANRIVERDİ F,APAK Ö Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. . 2013; 267 - 293. |
| IEEE | TANRIVERDİ F,APAK Ö "Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi." , ss.267 - 293, 2013. |
| ISNAD | TANRIVERDİ, FATMA BELGİN - APAK, Özlem. "Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi". (2013), 267-293. |
| APA | TANRIVERDİ F, APAK Ö (2013). Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 267 - 293. |
| Chicago | TANRIVERDİ FATMA BELGİN,APAK Özlem Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 26, no.1 (2013): 267 - 293. |
| MLA | TANRIVERDİ FATMA BELGİN,APAK Özlem Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.26, no.1, 2013, ss.267 - 293. |
| AMA | TANRIVERDİ F,APAK Ö Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013; 26(1): 267 - 293. |
| Vancouver | TANRIVERDİ F,APAK Ö Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013; 26(1): 267 - 293. |
| IEEE | TANRIVERDİ F,APAK Ö "Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi." Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, ss.267 - 293, 2013. |
| ISNAD | TANRIVERDİ, FATMA BELGİN - APAK, Özlem. "Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi". Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 26/1 (2013), 267-293. |
