Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi
Yıl: 2013 Cilt: 21 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 116 - 121 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi
Öz: Fraktal yapısıyla karakterize doğrusal olmayan (nonlineer), kompleks, dinamik sistemlerle ilgilenen kaos teorisi, geçen 20 yılda bilimin hemen tüm alanlarını etkilemiştir. Yaşam bilimleri, biyolojik sistemlerin kompleks yapıları nedeniyle, kaos teorisinin en iyi uygulanma alanlardan biridir. Bu yazıda, canlı ve cansız çevrenin doğrusal olmayan ve kompleks sistemlerine ait kısa tanımlamalardan sonra, teorinin temel özellikleri daha detaylı tartışılacaktır. Sağlıklı sistemlerin hayatları boyunca kompleks yapısını sürdürdüğü ve kaotik olduğu kabul edilmektedir. Kompleks yapının ya da kaotik özelliğin kaybı hastalığı karşımıza çıkarır. Kaos teorisinden sonra sağlık ve hastalık hakkındaki birçok klasik düşünce tartışılır hale gelmiştir. Kaos teorisini öğrenmek önemlidir, çünkü bu teori sağlık davranışı ve hastalıkların altında yatan gerçek mekanizmaları anlamamızda ve hastalara daha uygun tedavileri vermemizde yeni ufuklar açabilir.
Anahtar Kelime: Konular:
Chaos theory and Its impact on “health - disease concept”
Öz: The theory of chaos, which deals with nonlinear complex dynamic systems characterized by fractal-based structure, has affected almost every field of science in the last 20 years. Life sciences are one of the most applicable areas for chaos theory because of the complexity of biological systems. In this paper, after brief description of nonlinear and complex systems of living and non-living environment, the basic principles of the theory are discussed more detailed. It is widely accepted that healthy systems maintain complexity in lifetime and are chaotic. Loss of complexity or loss of chaos leads to disease. Many classical opinions about health and disease become arguable after chaos theory. Learning chaos theory is crucial, since it may open new horizons to understand the valid mechanism underlying health behavior and diseases, and deliver more appropriate therapy to the patients.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Babloyantz, A., Destexhe, A. (1986). Low dimensional chaos in an instance of epilepsy. Proceedings of the National Academy of Sciences, 83(10): 3513-3517.
- Demirsoy, N., Değirmen, N., Kırımlıoğlu, N. (2001). The place and importance of the concept of holism in health services: Review. Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 19(3): 164-74.
- Dossey, B. M., Keegan, L. (Eds.) (2009). Holistic Nursing: A Handbook for Practice. 5th ed., Jones & Bartlett Learning Publishers, Sudbury. Goldberger, A. L. (2006). Complex systems. Proceedings of the American Thoracic Society, 3(6): 467-471.
- Higgins, J. P. (2002). Nonlinear systems in medicine. Yale Journal of Biology and Medicine, 75(5-6): 247-260.
- Janecka, I. P. (2007). Cancer control through principles of system science, complexity, and chaos theory: A model. International Journal of Medical Science, 4(3): 164-173.
- Kido, S., Kuriyama, K., Higashiyama, M., Kasugai, T., Kuroda, C. (2003). Fractal analysis of internal and peripheral textures of small peripheral bronchogenic carcinomas in thin-section computed tomography: Comparison of bronchioloalveolar cell carcinomas with nonbronchioloalveolar cell carcinomas. Journal of Computer Assisted Tomography, 27(1): 56-61.
- Kyriazis, M. (2003). Practical applications of chaos theory to the modulation of human ageing: Nature prefers chaos to regularity. Biogerontology, 4(2): 75-90.
- Lipsitz, L., Goldberger, A. (1992). Loss of ‘complexity’ and aging: Potential applications of fractals and chaos theory to senescence. JAMA, 267(13): 1806-1809.
- Lundelin, K., Vigil, L., Bua, S., Gomez-Mestre, I., Honrubia, T., Varela, M. (2010). Differences in complexity of glycemic profile in survivors and nonsurvivors in an intensive care unit: A pilot study. Critical Care Medicine, 38(3): 849-854.
- Peng, C. K. ve ark. (2002). Quantifying fractal dynamics of human respiration: Age and gender effects. Annals of Biomedical Engineering, 30(5): 683-692.
- Resnicow, K., Vaughan, R. (2006). A chaotic view of behavior change:A quantum leap for health promotion. International Journal of Behavioral Nutrition anf Physical Activity, 3: 25.
- Varela, M., Ruiz-Esteban, R., De Juan, M. J. M. (2010). Chaos, fractals, and our concept of disease. Perspectives in Biology and Medicine, 53(4): 584-595.
| APA | TUNA ORAN N (2013). Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. , 116 - 121. |
| Chicago | TUNA ORAN Nazan Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. (2013): 116 - 121. |
| MLA | TUNA ORAN Nazan Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. , 2013, ss.116 - 121. |
| AMA | TUNA ORAN N Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. . 2013; 116 - 121. |
| Vancouver | TUNA ORAN N Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. . 2013; 116 - 121. |
| IEEE | TUNA ORAN N "Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi." , ss.116 - 121, 2013. |
| ISNAD | TUNA ORAN, Nazan. "Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi". (2013), 116-121. |
| APA | TUNA ORAN N (2013). Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi , 21(2), 116 - 121. |
| Chicago | TUNA ORAN Nazan Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 21, no.2 (2013): 116 - 121. |
| MLA | TUNA ORAN Nazan Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi , vol.21, no.2, 2013, ss.116 - 121. |
| AMA | TUNA ORAN N Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi . 2013; 21(2): 116 - 121. |
| Vancouver | TUNA ORAN N Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi . 2013; 21(2): 116 - 121. |
| IEEE | TUNA ORAN N "Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi." Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi , 21, ss.116 - 121, 2013. |
| ISNAD | TUNA ORAN, Nazan. "Kaos teorisi ve “sağlık - hastalık kavramı” üzerine etkisi". Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 21/2 (2013), 116-121. |
