Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi

KOLUSAYIN, Melek Özlem; KARADAYI, Beytullah; KAYA, AHSEN; Karadayı, Şükriye

Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi

Beytullah KARADAYI, (İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Melek Özlem KOLUSAYIN, (İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Ahsen KAYA, (Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Şükriye KARADAYI (Halk Sağlığı Kurumu, Mikrobiyoloji,İstanbul, Türkiye)

Marmara Medical Journal

18 8

Yıl: 2013 Cilt: 26 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 111 - 117 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi

Öz:

Hastanelerin acil tedavi ünitelerine başvuran adli olgular ile ilk temas edenler bu birimlerde görevli hekim, hemşire ve diğer sağlık personelidir. Adli olgu kapsamında şüpheliden ya da mağdurdan biyolojik ve kimyasal incelemeler yapılabilmesi amacıyla biyolojik materyal alınabilmesi için mahkeme veya hakim kararı ve kişinin aydınlatılmış onamı alınmış olması gerekmektedir. Daha önce yapılan pek çok çalışmada adli olgu ile karşılaşan acil servis çalışanlarının, delil niteliği taşıyabilecek biyolojik materyallerin nasıl toplandığı, saklandığı ve delil zincirinin nasıl oluşturulduğu konusunda bilgilerinin yeterli düzeyde olmadığı bildirilmiştir. Adli incelemelerde sağlık personelinin hukuki sorumluluklarını bilmesi, duyarlılığı ve bilgisi önemli kanıtların bozulmasını engelleyecek ve kanıtların doğru toplanmasını sağlayacaktır. Bu yazıda acil tedavi ünitelerinde çalışan sağlık çalışanlarının, adli olgulardan biyolojik materyal alınması, paketlenmesi, korunması, saklanması ve gönderilmesi konusundaki bilgi ve uygulama eksikliklerinin giderilmesi amaçlanmıştır. Adli bilimler konusunda yeterli eğitim almış, meslek içi eğitimle bilgi ve becerisi daha da geliştirilmiş, yeterli araç ve gereçle donatılmış, Cumhuriyet savcısı ile koordineli hareket eden acil birimlerde görevli sağlık personeli, adli olgu ile karşılaştığında sorumluluklarını daha iyi yerine getirecektir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Adli Tıp Tıbbi Etik Acil Tıp Hukuk

Collection and transfer of biological materials from forensic cases in emergency units

Öz:

Forensic patients coming to a hospitals emergency unit are first examined by physicians, nurses and other health workers of these units. An informed consent approved by the suspect or victim and the decision from a court or judge are essential in order to collect the biological materials for the biological and chemical examinations. Previous studies indicated that professionals of emergency services who have dealt with forensic cases have had insufficient instructions about collection, storage and transfer of the biological samples through the chain of custody. In forensic investigations, medical personnel should be aware of their legal responsibilities and the importance of their procedures. This situation can provide appropriate collection and prevent the contamination of critical evidences. The objective of this study is to provide information about collection, custody, security, handling and storing of biological samples for medical personnel in emergency units. As a result, medical personnal in emergency services who are well- trained about forensic sciences, have been vocationally retrained, supplied with sufficient equipment and have interacted with a Prosecutor of the Republic will produce better results in relation to their responsibilities for forensic incidents.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Adli Tıp Tıbbi Etik Acil Tıp Hukuk

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Biçer S, Sezer S, Çetindağ F, et al. Acil çocuk kliniği 2005 yılı akut zehirlenme olgularının değerlendirilmesi. Marmara Med J 2007; 20:12-20.
Özden D, Yıldırım N. Adli vakaya hemşirelerin yaklaşımı. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2009; 16:73-81.
Sunmaz D, Başbakkal Z, Bolışık B. Adli hemşirenin çalışma alanları. Adli Bilimler Dergisi 2008; 7: 42-7.
Sharma BR. Clinical forensic medicine-management of crime victims from trauma to trial. J Clin Forensic Med 2003; 10: 267-73. doi:10.1016/j.jcfm.2003.09.003
Yelken N, Tunalı G, Gültekin G. Adli hemşireliğin Türkiyedeki durumu. Sted 2004; 13: 171-2.
Abdool NN, Brysiewicz PA. Description of the forensic nursing role in emergency departments in Durban, South Africa. J Emerg Nurs 2009; 35: 16-21. doi:10.1016/j.jen.2008.02.003
Kök AN, Özturk S, Tunalı İ. Yatarak tedavi gören 959 adli vakanın retrospektif değerlendirilmesi. Adli Tıp Derg 1992; 8: 93-8.
Fatih MY, Perihan B, Sunay YM, Coşkun Y. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi acil servisine başvuran adli olguların değerlendirilmesi. Adli Bilimler Dergisi 2002; 1: 21-6.
Michel, CM. Implementing a Forensic educational package for registered nurse in two emergency departments in Western Australia, Doctorate Thesis, University of Notre Dame Australia, Australia,2008.
Eşiyok B, Hancı H, Özdemir Ç, Yelken N, Zeyfeoğlu Y. Adli hemşirelik. Sted 2004; 13: 169-71.
İlçe A, Yıldız D, Baysal G, Özdoğan F, Taş F. Acil servislerde çalışan sağlık bakım personelinin adli olgularda delillerin korunması ve saklanmasına yönelik bilgi ve uygulamalarının incelenmesi. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2010; 16: 546-51.
Gökdoğan MR, Erkol Z. Forensic nursing in Bolu. J Clin Forensic Med 2005; 12: 14-7. doi:10.1016/j.jcfm.2004.10.002
McGillivray B. The role of Victorian emergency nurses in the collection and preservation of forensic evidence: a review of the literature. Accid Emerg Nurs 2005; 13: 95-100. doi:10.1016/j.aaen.2004.09.001
Türk Ceza Kanunu. Kanun Numarası: 5237, Kabul Tarihi: 12.10.2004, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 01.06.2005, Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 25611.
Tuğcu H, Toygar M, Can İÖ, Safalı M. Hekimin adli ve tıbbi rapor hazırlama sorumluluğu. TSK Koruyucu Hekimlik 2006; 5: 466-75.
Tuğcu H. Acil olgularda hekim sorumluluğu. Klinik Gelişim Dergisi Adli tıp özel sayısı, 2009; 22:85-8.
Zeyfeoğlu Y. Acil hekiminin hukuki yükümlülükleri. Türkiye Klinikleri Cerrahi Tıp Bilimleri Dergisi. 2006; 2: 10-9.
Cingil FA. Adli hemşirelik. Adli hemşireliğin Türkiyedeki ve dünyadaki gelişimi. 2007. http://www.gata.edu.tr/bashemsirelik/ dosya/ (Erişim tarihi 27/08/2010)
http://www.scribd.com/doc/79074114/adlihem%C5%9Firelik (Erişim tarihi: 15.01.2013).
Ceza Muhakemesi Kanunu. Kanun Numarası:5271, Kabul Tarihi: 12.10.2004, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 01.06.2005, Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 25611.
Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik. Yayımlandığı Resmî Gazete Tarihi: 1 Haziran 2005, Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 25832.
Kalemoğlu M. Acil Serviste hekim sorumluluğu. Türkiye Klinikleri J Med Sc 2005, 25: 824-8.
Özdikmen T. Acil vakalarda adli boyut. İstanbul: Güncel Yayıncılık, 2008.
Karadayı B, Kolusayın Ö. Adli biyoloji. Adli Tıp Ders Kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversite Yayınları, 2011, 472-90.
Technical Working Group on Biological Evidence Preservation. The Biological Evidence Preservation Handbook: Best Practices for Evidence Handlers, 2013. doi:10.6028.NIST.IR.7928.
Açıkgöz HN, Hancı İH, Çakır AH. DNA laboratuvarının işleyişi. STED 2002; 11: 1268.
Johnson D. Forensic evidence preservation the emergency nurses role. Aust Emerg Nurs J 1997;1: 37-40. doi:10.1016/S1328-2743(97)80032- 6.
http://www.atk.gov.tr/biyoloji_ihtisas_daireleri.html. (Erişim tarihi 6.5.2013).
Evans MM, Stagner PA. Maintaining the chain of custody evidence handling in forensic cases. AORN Journal 2003; 78: 563-9. doi:10.1016/S0001-2092(06)60664-9
Celbis O, Karaca M, Özdemir B, Isır AB. Cinsel suçlarda muayene. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004; 1: 48-52.
Ingemann-Hansen O, Charles AV. Forensic medical examination of adolescent and adult victims of sexual violence. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2013; 27: 91-102. doi: 10.1016/j. bpobgyn.2012.08.014.
Ingemann-Hansen O, Brink O, Sabroe S, et al. Legal aspects of sexual violence-Does forensic evidence make a difference? Forensic Sci Int 2008;180:98104. doi: 10.1016/j.forsciint.2008.07.009
Jänisch S, Meyer H, Germerott T, Schulz Y, Albrecht UV, Schmidt A, Debertin AS. Analysis of clinical forensic examination reports on sexually abused children. Arch Kriminol 2010; 225: 18-27.
Lynch VA. Forensic nursing. St. Louis: Elsevier Mosby, 2006. Guidelines for the Forensic Analysis of Drugs Facilitating Sexual Assault and other Criminal Acts. United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), Office on Drugs and Crime Laboratory and Scientific Section. Vienna: United Nations, 2011. 27-8.
Ricci G, Majori S, Zappatera A, Rocca G, Buonocere F. Prevalance of alcohol and drugs in urine of patients involved in road accidents. JJ Prev Med Hyg 2008; 49: 89-95.
Koçak A, Aktaş EO, Şenol E, Erdinç S. Determining levels of distinct types of alcoholic beverages. Türkiye Klinikleri J Foren Med 2006; 3: 1-12.
Petkovic S, Savic S, Zgonjanin D, Samojlik I. Ethanol concentrations in antemortem blood samples under controlled conditions. Alcohol Alcohol 2008; 43: 65860. doi:10.1093/alcalc/agn072
Stevens S. Cracking the case: your role in forensic nursing. Nursing 2004; 34:54-6.
Polat O. Klinik adli tıp, adli tıp uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2006.
Hancı H. Adli tıp ve adli bilimler. 1. Baskı, Ankara: Sözkesen Matbaacılık, 2002; 483-9.

APA	KARADAYI B, KOLUSAYIN M, KAYA A, Karadayı Ş (2013). Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. , 111 - 117.
Chicago	KARADAYI Beytullah,KOLUSAYIN Melek Özlem,KAYA AHSEN,Karadayı Şükriye Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. (2013): 111 - 117.
MLA	KARADAYI Beytullah,KOLUSAYIN Melek Özlem,KAYA AHSEN,Karadayı Şükriye Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. , 2013, ss.111 - 117.
AMA	KARADAYI B,KOLUSAYIN M,KAYA A,Karadayı Ş Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. . 2013; 111 - 117.
Vancouver	KARADAYI B,KOLUSAYIN M,KAYA A,Karadayı Ş Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. . 2013; 111 - 117.
IEEE	KARADAYI B,KOLUSAYIN M,KAYA A,Karadayı Ş "Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi." , ss.111 - 117, 2013.
ISNAD	KARADAYI, Beytullah vd. "Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi". (2013), 111-117.

APA	KARADAYI B, KOLUSAYIN M, KAYA A, Karadayı Ş (2013). Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. Marmara Medical Journal, 26(3), 111 - 117.
Chicago	KARADAYI Beytullah,KOLUSAYIN Melek Özlem,KAYA AHSEN,Karadayı Şükriye Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. Marmara Medical Journal 26, no.3 (2013): 111 - 117.
MLA	KARADAYI Beytullah,KOLUSAYIN Melek Özlem,KAYA AHSEN,Karadayı Şükriye Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. Marmara Medical Journal, vol.26, no.3, 2013, ss.111 - 117.
AMA	KARADAYI B,KOLUSAYIN M,KAYA A,Karadayı Ş Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. Marmara Medical Journal. 2013; 26(3): 111 - 117.
Vancouver	KARADAYI B,KOLUSAYIN M,KAYA A,Karadayı Ş Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi. Marmara Medical Journal. 2013; 26(3): 111 - 117.
IEEE	KARADAYI B,KOLUSAYIN M,KAYA A,Karadayı Ş "Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi." Marmara Medical Journal, 26, ss.111 - 117, 2013.
ISNAD	KARADAYI, Beytullah vd. "Acil tedavi birimlerinde adli olgudan biyolojik materyal alınması ve gönderilmesi". Marmara Medical Journal 26/3 (2013), 111-117.