Yıl: 2012 Cilt: 22 Sayı: BAHAR Sayfa Aralığı: 223 - 236 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları

Öz:
Afrika’daki Osmanlı egemenliği, Mısır ve Kuzey Afrika eksenli olarak gerçekleşmiştir. Osmanlılar XVI. yüzyıl başlarında Afrika’nın kuzeyinden başlayarak Akdeniz’in güney sahilleri boyunca Atlas Okyanusu kıyılarına kadar ilerlemişlerdir. Diğer taraftan doğuda Kızıldeniz’in batı sahilleri boyunca ilerleyerek Hint okyanusu kıyılarına kadar ulaşmışlardır. Kuzey Afrika’daki Osmanlı hâkimiyeti XVI. yüzyılda Barbaros Hayrettin Paşa’nın Osmanlı Devleti’nin hizmetine girmesiyle başlamıştır. Osmanlılar, “Garp Ocakları” dedikleri Kuzey Afrika’yı ilk dönemlerde tek yönetim altında, daha sonraları ise yönetimlerini birbirinden ayırarak idare etmişlerdir. Kuzey Afrika’daki bu eyaletler başlangıçta merkezî idareye tamamen bağlıyken sonradan idare mekanizmasının bozulmasıyla merkezden bağımsız hareket etmişlerdir. Cezayir, Tunus ve Trablusgarp eyaletlerinin gelirlerinin büyük bir kısmını korsanlıktan ele geçirdikleri eşya, ticaret malı ve esirler oluşturuyordu. Özellikle İspanyolların Endülüs Müslümanlarını katletmesi ve İspanya’nın Osmanlı Devleti ile antlaşmasının olmaması nedeniyle Garp Ocakları korsanları, İspanya’nın ada ve sahillerini yağmalayarak tüccar gemilerini zapt etmekteydiler. Garp Ocakları’nın korsanları Müslüman gemilerine zarar veren Malta korsanlarına eşdeğer tutulurdu. Sömürgeciliğin zirveye çıktığı XIX. yüzyıl ortalarında Mısır-Somali ve Mısır- Cezayir istikametinde uzanan Osmanlı sınırlarının birleştirilmesi için aradaki Sudan ve Uganda toprakları Mısır valileri tarafından Mısır sınırlarına eklenmiştir. Diğer taraftan Trablusgarp’tan güneye doğru Çad Gölü havzasına kadar gidilerek Nijer ve Çad üzerinde hâkimiyet tesisine çalışıldı. Böylece Büyük Sahra’nın güneyindeki birçok bölge Osmanlı topraklarına katıldı. Ancak 1815 Viyana Kongresi’nde korsanlığın yasaklanması Garp Ocakları’nı güçsüz bırakmıştır. Fransa XVI. yüzyıldan beri ticari ilişkilerinin bulunduğu Cezayir’i 1830’da işgal ederek Batı Akdeniz’de stratejik bir mevki elde etmiştir. Ardından İngiltere ve Almanya’nın da onayıyla 1881 yılında Tunus’u da ele geçirmiştir. İtalya’nın Trablusgarp’ı işgali ve 1912’deki Uşi Antlaşması ile Kuzey Afrika’daki Osmanlı Egemenliği sona ermiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih

Thenorth africa under the ottoman rule: Garp ocaklari

Öz:
The Otoman rule in Africa came true in the axis of The North Africa. In the early 16th century Ottomans progressed beginning from the North of Africa along the Southern coasts of Mediterranean down to the shores of The Atlantic Ocean. On the other hand in the East they went ahead along the western coasts of The Red Sea and reached until the coasts of The Indian Ocean. The Otoman Sovereignty in The North Africa starts with Barbaros Hayrettin Pasha’s entering under the Otoman service in 16th century. The Ottomans governed The North Africa which they called as “Garp Ocakları” at the beginning under the same administration and later ruled seperating their administrations. At the beginning, while these provinces in The North Africa were dependent on the central government completely, later with the deterioration of governing mechanism they behaved independently from the centre. Incomes of Algeria , Tunisia and Tripolis provinces were goods, commercial properties and slaves they captured from buccaneering activities. Especially as long as Spanishes slayed Andalusian Muslims and did not have an agreement with Otomans the corsairs of “Garp Ocakları” were plundering the islands and shores of Spain and capturing the merchant ships. The corsairs of “Garp Ocakları” were accepted as equivallent of Maltese pirates damaging Muslim ships. In the middle of 19th century in which buccaneering hit the top, to unite the Otoman territories continuing in the direction of Egypt- Somalia and Egypt-Algeria, Egypt governors added the intermedial territories belonging to Sudan and Uganda to Egypt lands. On the other hand going from Tripolis to southward until the Chad lake basin they tried to establish Otoman rule on Niger and Chad. In this manner many regions in the South of Sahara joined Otoman lands. However, the prohibition of buccaneering at The Viana Congress of 1815 weakened “Garp Ocakları”. By the way of occupying Algeria, with which it had commercial relations since 16th century, France had a strategical position in the west Mediterranean. After this, in 1881 with the approval of England and Germany invaded Tunisia, too. Italia occupied Tripolis in 1912 and and with The Treaty of Ouchy the Otoman Soverignty in the North Africa came to an end.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • CAMİ BEY, Trablusgarp’tan Sahra-yı Kebir’e Doğru, İstanbul, 1326.
  • ÇAYCI, Abdurrahman, Büyük Sahra’da Türk Fransız Rekabeti, TTK Yay., Ankara, 1995.
  • FENDOĞLU, Tahsin, “Osmanlı-ABD Ticari İlişkileri”, Türkler, C. XIV, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002.
  • KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. V, TTK Yay., Ankara 1994.
  • KAVAS, Ahmet, ‘‘Afrika’da Türklerin Hakimiyeti ve Kurdukları Devletler’’, Türkler, C. X, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002.
  • KURAN, Ercüment, Cezayir’in Fransızlar Tarafından işgali Karşısında Osmanlı Siyaseti, İÜEF Yay., İstanbul, 1957.
  • MEHMED SÜREYYA, Sicill-i Osmanî yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmanî, C. II, İstanbul, Matbaa-i Âmire, 1311.
  • PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I- II, MEB Yay., İstanbul, 1971.
  • SERTOĞLU, Mithat, Osmanlı Tarih Lugatı, Enderun Yay., İstanbul, 1986.
  • ŞIVGIN, Hale, “Trablusgarp Savaşı”, Türkler, C. XIII, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002.
  • UÇAROL, Rıfat, Siyasi Tarih, Filiz Kitabevi Yay., İstanbul, 1985.
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. III/II, TTK Yay., Ankara 1988.
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. IV/II, TTK Yay., Ankara 1995.
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, C. I, TTK Yay., Ankara 1988.
  • YVER, G., ‘‘Cezayir’’ İslam Ansiklopedisi, C. III, MEB Yay., İstanbul, 1970.
APA TOPRAK S (2012). Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. , 223 - 236.
Chicago TOPRAK Seydi Vakkas Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. (2012): 223 - 236.
MLA TOPRAK Seydi Vakkas Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. , 2012, ss.223 - 236.
AMA TOPRAK S Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. . 2012; 223 - 236.
Vancouver TOPRAK S Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. . 2012; 223 - 236.
IEEE TOPRAK S "Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları." , ss.223 - 236, 2012.
ISNAD TOPRAK, Seydi Vakkas. "Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları". (2012), 223-236.
APA TOPRAK S (2012). Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. Türkiyat Mecmuası, 22(BAHAR), 223 - 236.
Chicago TOPRAK Seydi Vakkas Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. Türkiyat Mecmuası 22, no.BAHAR (2012): 223 - 236.
MLA TOPRAK Seydi Vakkas Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. Türkiyat Mecmuası, vol.22, no.BAHAR, 2012, ss.223 - 236.
AMA TOPRAK S Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. Türkiyat Mecmuası. 2012; 22(BAHAR): 223 - 236.
Vancouver TOPRAK S Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları. Türkiyat Mecmuası. 2012; 22(BAHAR): 223 - 236.
IEEE TOPRAK S "Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları." Türkiyat Mecmuası, 22, ss.223 - 236, 2012.
ISNAD TOPRAK, Seydi Vakkas. "Osmanlı yönetiminde kuzey afrika: Garp ocakları". Türkiyat Mecmuası 22/BAHAR (2012), 223-236.