Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme

HASDEMİR ASRAK, Tuba

Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme

Tuba HASDEMİR ASRAK (Gazi Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Ankara, Türkiye)

Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

40 12

Yıl: 2012 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 23 - 40 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme

Öz:

Günümüzde iletişim teknolojilerinin bilginin elde edilmesinde ve işlenmesinde giderek artan biçimde kullanılmasından kaynaklanan önemli değişimler yaşanmaktadır. Sözkonusu değişimlerle ilişkili olarak, medyanın toplumsal gelişmeleri biçimlemekte ve desteklemekteki rolü giderek artmaktadır. Çevremizde yaşananların anlaşılması ile hergün medyadan akan mesajların anlaşılması, değerlendirilmesi arasındaki yakın bir ilişki düşünüldüğünde, medya okuryazarlığı ile ilişkili derslerin önemi ortaya çıkmaktadır. Medya okuryazarlığı eğitimi, 20 yüzyılın başından itibaren, önce Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da sonra da Avrupa'da değişik biçimlerde gelişmiştir. Türkiye örneğinde ise, medya okuryazarlığı, 2000'lerden bu yana yaygın biçimde tartışılmaktadır. 2000'lerin başında, medya okuryazarlığı dersi, “Radyo Televizyon Üst Kurulu ile Milli Eğitim Bakanlığı” arasında imzalanan “İşbirliği Protokolü” uyarınca, seçmeli bir ders olarak ilköğretim müfredatına dahil edilmiştir. 4+4+4 sistemi olarak anılan yeni eğitim sisteminde de medya okuryazarlığı, orta öğretim düzeyinde okutulan bir ders olarak varlığını sürdürmektedir. Bu makale, dünyada medya okuryazarlığı konusundaki temel tartışma ve gelişmeler eşliğinde, Türkiye'de medya okuryazarlığı eğitimiyle ilgili tarihsel gelişmeleri ana çizgileriyle değerlendirmeyi amaçlamaktadır. 2011 yılında Milli Eğitim Bakanlığı ve Radyo Televizyon Üst Kurulu yetkilileriyle yapılan görüşmelerden elde edilen bilgiler ve Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı'ndan alınan veriler, ders için çizilen çerçeve ve hedeflerin değerlendirilmesi konusunda yardımcı olacaktır. Medya okuryazarlığı yazınında, medya okuryazarlığının çeşitli bileşenlerinden söz edilmektedir, yeni medya okuryazarlığı, internet okuryazarlığı, reklam okuryazarlığı vb. Çalışmada, ders programı dâhilinde, bu bileşenlerin izi de sürülecektir. Makalenin son kısmında ise medya okuryazarlığının Türkiye'deki durumu ve içeriği ilgili son değerlendirmeler yapılarak, bileşenleriyle birlikte medya okuryazarlığı eğitiminin geleceğine ilişkin önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim Eğitim, Eğitim Araştırmaları Film, Radyo, Televizyon

From the traditional to the new media literacy: An evaluation concerning the Turkish case

Öz:

Nowadays there are certain developments arising from the growing use of communication technologies in the acquisition and processing of information. Alongside these developments, the role of media becomes increasingly important in shaping and supporting the social developments. Importance of the media literacy and related courses come forward when realizing the close relation between the need to understand what is going around us and the need to understand, evaluate the messages flowing from the media every day. Media literacy education has developed at the beginning in the U.S and Canada and then in Europe in various forms since the first quarter of the 20th century. In the case of Turkey, media literacy as the subject of various meetings and studies has been discussed at length since the 2000's. At the beginning of 2000's, media literacy course was included into elementary school curriculum as an elective course in accordance with “The Cooperation Protocol” signed by “The Radio and Television Supreme Council” (RTSC) and “The Ministry of National Education” (MNE) on media literacy course. After the changes in the education system known as 4+4+4, this course is still taught at the secondary level of education. The present article aims at elaborating the main lines of the history of media literacy education in Turkey by broadly touching upon discussions and developments of media literacy in the world. The interview with the authorities of MNE and RTSC in 2011 and certain data taken from the Ministry of National Education Strategy Development Presidency will provide information to evaluate the frames and the objectives determined for this course in Turkey. In the literature of media literacy, we can talk about many components of media literacy like new media literacy, internet literacy, ads (advertisements) literacy etc. In the study, we try to detect the traces of these components in the curriculum of media literacy course in Turkey. The concluding part of the article deals with final evaluations on the status and content of the media literacy in Turkey and offers suggestions for the future of media literacy education with its main components.

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim Eğitim, Eğitim Araştırmaları Film, Radyo, Televizyon

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ALEMDAR, K. (2011), Medya Okuryazarlığı Dersinin Bugünü ve Geleceği Başlığında RTÜK Üyesi Prof. Dr. Korkmaz Alemdar ile Görüşme, 29.06.2011, Ankara.
ALEMDAR, K. (2010), “Giriş”, UNESCO Kitle İletişim Bildirgeleri içinde, R. Uzun (çev.), Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, s.1-9.
ALP, H. (2011), Medya Okuryazarlığı Dersinin Bugünü ve Geleceği Başlığında RTÜK Üyesi Hülya Alp ile Görüşme, 29.06.2011, Ankara.
ASRAK HASDEMİR ve G. Demirel (2012), “İletişim Eğitimi ve Medya Okuryazarlığı: Türkiye'deki Uygulamadan Bir Kesit”, Akdeniz İletişim, No.17, 176-191.
BAKER, F. (2010), “Media Literacy 21st Century Literacy Skills”, Curriculum 21 Essential Education for a Changing World, H. H. Jacobs (der.), USA:ASCD, s.139-152.
BİNARK, M. ve M. Gencel Bek (2007), Eleştirel Medya Okuryazarlığı Kuramsal Yaklaşımlar ve Uygulamalar, İstanbul:Kalkedon.
BROWN, P. U. (2005), The Shadow Curriculum, in Media Literacy: Transforming Curriculum and Teaching, G. Schwarz and P. U. Brown (eds.), Massachusetts: Blackwell Publishing, 119-139.
BUCKINGHAM, D. (2004), Media Education Literacy, Learning and Contemporary Culture, USA:Polity Press.
CHRIST, W.G. and W.J.Potter (1998), Media Literacy, Media Education, and the Academy, Journal of Communication, 48(1), 5-15.
DURSUN, D. (2011), Medya Okuryazarlığı Dersinin Bugünü ve Geleceği Başlığında RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun ile Görüşme, 29.06.2011, Ankara.
HALL, S. (2005), “İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü”, Medya, İktidar, İdeoloji, M. Küçük (der. ve çev.), 3. bas., Ankara:Bilim ve Sanat, 73- 121.
HOBBS, R. (1998). “The Seven Great Debates in the Media Literacy Movement”, Journal of Communication; Winter, 48(1), 16-32.
İNAL, K. (2008), “Medya Okuryazarlığı”, Bilimin Işığında Medya Seminerleri, Ankara:Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi 40. Yıl Kitaplığı, 121-136.
KELLNER, D, (2005), “Kültür Endüstrileri”, Kitle İletişim Kuramları, E. Mutlu (der. ve çev.), Ankara:Ütopya Yayınevi.
LIVINGSTONE, Sonia et all. (2011). Risks and Safety on the Internet: The Perspective of European Children Report, EU Kids Online Deliverable D4: Core findings to the European Commission Safer Internet Programme, http://www2.cnrs.fr/sites/en/fichier/rapport_english.pdf (Erişim Tarihi: 02.03.2012).
LIVINGSTONE, S. ve L. HADDON (2009), EU Kids Online, Final Report, http://www.2.lse.ac.ukmedia @lseresearchEUKidsOnlineEU%20Kids%20I%20(2006-9)EU%20Kids%20Online %20I%20ReportsEUKidsOnlineFinalReport.pdf.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI. (2012), Medya Okuryazarlığına İlişkin Veriler 2010-2012.
POTTER, W.J. (2004), “Argument for the Need for a Cognitive Theory of Media Literacy”, American Behavioral Scientist, http://abs.sagepub.com/cgi/content/abstract/48/2/266, e.t.30.5.2008.
POTTER, W.J. (2004), Theory of Media Literacy, London: Sage Publications.
REARDON, B. A. (2000), Hoşgörü: Barışa Açılan Kapı, İlköğretim Okulları İçin Kaynak Kitap, T.Asrak Hasdemir ve N. Ziyal, Ankara:TİHAK ve UNESCO Yayınları.
RTÜK ve MEB. (2007), İlköğretim Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretmen El Kitabı, Ankara.
RTÜK, MEB ve TTK. (2006), İlköğretim Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu.
SHESKY, B. (2010), “Creating Learning Connections”, Curriculum 21 Essential Education for a Changing World, H. H. Jacobs (der.), USA:ASCD, s.195-209.
SÜTÇÜ, M. A. (2011), 19. İletişim Fakülteleri Dekanları Toplantısında Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu'nu Temsilen Yapılan Sunum, 7-8 Nisan, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
TOKER Erdoğan (2010), Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanmasında Medya Okuryazarlığının Rolü, Uzmanlık Tezi, Prof. Dr. Mutlu Binark (danışman), Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
TÜRKOĞLU, N. (2007), “Konferans Çağrısından Kitaba”, Medya Okuryazarlığı, N. Türkoğlu ve M. Cinman Şimşek(der.), İstanbul:Kalemus, 9-10.
UNESCO (2010a), “Cenevre İlkeler Bildirgesi-2003”, UNESCO Kitle İletişim Bildirgeleri içinde, R. Uzun (çev), Ankara:UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, s.145-162.
UNESCO (2010b), “Cenevre Eylem Planı-2003”, UNESCO Kitle İletişim Bildirgeleri içinde, R. Uzun (çev.), Ankara:UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, 163-192.
UNESCO (2010c), “Enformasyon Toplumu Tunus Gündemi-2005”, UNESCO Kitle İletişim Bildirgeleri içinde, R. Uzun (çev), Ankara:UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, 224-260..
UNICEF (2000), “Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne Bir Bakış”, Hoşgörü:Barışa Açılan Kapı, İlköğretim Okulları İçin Kaynak Kitap içinde, T. Asrak Hasdemir ve N. Ziyal, Ankara:TİHAK ve UNESCO Yayınları, 94-100.
UYANIK, M. (2007), Yeni Okulun Ders Vasıtalarından Gazete, 2. bas., Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi 40. Yıl Kitaplığı No:3.
http://portal.unesco.org/ci/en/ev.phpURL_ID=27070&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201. html), erişim tarihi: 04.02.2013.
http://ec.europa.eu/growthandjobs/key/information-and-communication-technologies/index_en.htm, erişim tarihi: 28.02.2013.
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ /LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:227:0009:0012:EN:PDF, erişim tarihi: 17.01.2013.
http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/docs/digital_literacy/digital_literacy_review.pdf, erişim tarihi: 10.03.2013
http://www.declarationdebruxelles.be, erişim tarihi: 21.10.2012.

APA	HASDEMİR ASRAK T (2012). Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. , 23 - 40.
Chicago	HASDEMİR ASRAK Tuba Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. (2012): 23 - 40.
MLA	HASDEMİR ASRAK Tuba Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. , 2012, ss.23 - 40.
AMA	HASDEMİR ASRAK T Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. . 2012; 23 - 40.
Vancouver	HASDEMİR ASRAK T Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. . 2012; 23 - 40.
IEEE	HASDEMİR ASRAK T "Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme." , ss.23 - 40, 2012.
ISNAD	HASDEMİR ASRAK, Tuba. "Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme". (2012), 23-40.

APA	HASDEMİR ASRAK T (2012). Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 23 - 40.
Chicago	HASDEMİR ASRAK Tuba Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5, no.2 (2012): 23 - 40.
MLA	HASDEMİR ASRAK Tuba Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.5, no.2, 2012, ss.23 - 40.
AMA	HASDEMİR ASRAK T Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2012; 5(2): 23 - 40.
Vancouver	HASDEMİR ASRAK T Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2012; 5(2): 23 - 40.
IEEE	HASDEMİR ASRAK T "Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme." Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, ss.23 - 40, 2012.
ISNAD	HASDEMİR ASRAK, Tuba. "Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: Türkiye örneğinde bir değerlendirme". Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/2 (2012), 23-40.