Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı

BAYRAKTAR ERTEN, NESRİN

Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı

NESRİN BAYRAKTAR ERTEN (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Çanakkale, Türkiye)

Journal of Language and Linguistic Studies

22 1

Yıl: 2013 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 95 - 114 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı

Öz:

Türkçe renk adlarıaçısından çok zengin bir dildir. Ancak bu zenginliğe rağmen renk adlarının dil bilimselişlevselliği ve özel ad vermedeki yeri üzerine çalışmalar oldukça yeni ve yetersizdir. Bu çalışma, renk adlarınınad bilimindeki yeri ve Türkçe özel ad vermedeki işlevini ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu çalışmada ilk önceharita ve sözlük gibi temel kaynaklardan özel adlar taranmış, daha sonra bu özel adlarda kullanılan renk adlarınınsıklık ve içerik analizi yapılmıştır. Türkçe özel ad vermede, toplam 17 farklırenk adının kullanıldığı görülmüştür. Dilin çevrim alanında daha uzun süredir var olan, kara, ak, gök ve sarıgibi kadim renk adlarıdahafazla tercih edilmiştir. Bu renk adları, daha eski tarihlerden bu yana kullanılageldiklerinden daha geniş birkavram alanına sahiptir. Farklıözel ad türlerinde bazırenk adları, kavram alanlarındaki anlamlara göre daha çoktercih edilebilmektedir. Kişi adları, kadim renk adlarının yanında daha yeni renk adlarının da tercih edildiğidinamik bir alan olarak gözlemlenmiştir. Bu çalışma sonuç olarak Türkçe renk adlarının çok zenginliğini ve özelad vermede dil bilimsel olarak işlevselliğini ortaya koymuştur.© 2013 The Authors and JLLS - Published by JLLS.

Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

Coining proper names through colour terms in Turkish

Öz:

Turkish is rich in colour terms. Despite the wealth of such terms in Turkish, studies into their linguistic functionsand roles in coining and giving proper names are relatively new and inadequate. This study aims to explore theplace of colour terms in onomastics and their function in giving proper names in Turkish. This study firstlycreated a corpus of proper names with colour names from a collection of important sources like maps anddictionaries, which was then followed by an analysis of frequency and content. This study documented 17different colour terms used in Turkish proper names. Of these, older colour terms such as kara (black), ak(white), gök (blue), and sar (yellow) are used relatively more frequently. It is apparent that these long existingcolour terms have larger conceptual fields than those relatively newer colour terms. It was also observed thatdifferent types of proper names may attract different colour terms simply due to different meanings they hold intheir conceptual field. It was also observed that antrophonomy, with a more vibrant use of relatively newercolour terms in naming human beings as well as a well employment of the older terms, constitutes a moredynamic domain. This study has documented the wealth and linguistic functionality of Turkish colour terms incoining proper names.

Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Bayraktar, N.(2003). Renk adlarının Türkçenin söz varlığına katkıları. VIII. Uluslar Arası KIBATEK Edebiyat ùöleni, 16-20 Ekim 2003, Çanakkale.
Bayraktar, N. (2004a). Kavram ve anlam boyutunda Türkçede kara ve siyah. 4. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, 17-19 Haziran 2004, Çanakkale.
Bayraktar, N. (2004b). Kara ve Siyah renk adlarının Türkçedeki kavram ve anlam boyutu üzerine. TÖMER Dil Dergisi, 126, 56-77.
Bayraktar, N. (2005a). Kavram ve anlam boyutunda Türkçede ak ve beyaz. V. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, 24-25 Haziran 2005, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, İstanbul. Yıldız, C. ve Beyreli, L., Dilbilim, Dil Öğretimi ve Çeviribilim Yazıları I-II; 35-50. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
Bayraktar, N. (2005b). Kavram ve anlam boyutunda al, kırmızı ve kızıl. International Journal of Central Asian Studies Mustafa Canpolat Armağanı, 10(1), 145-165.
Bayraktar, N. (2006). Kavram ve anlam boyutunda sarı ve tonları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Armağanı, 20, 209-218.
Bayraktar, N. (2008a). Boz ve kır renk adlarının kavram, anlam ve biçim boyutu. 8. Uluslararası Dil, Yazın Deyişbilim Sempozyumu, 14-16 Mayıs 2008, İzmir.
Bayraktar, N. (2008b). Renk adlarının Türkçede özel ad yapımında kullanımı. VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, 20-25 Ekim 2008. Ankara; VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 729-751.
Bayraktar, N. (2010a). Orhon yazıtlarında geçen renk adlarının anlam alanları üzerine. Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 yıl sonra Türklük bilimi ve 21. Yüzyıl Konulu III. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu, 26-29 Mayıs 2010, Çelik ùavk, Ü. Bildiriler Kitabı I-II, Ankara, 121-128.
Bayraktar, N. (2010b). Tarihten bugüne yeşil renk adının biçim, anlam ve kavram alanı. 3. Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 16-18 Aralık 2010 İzmir. Yazar, İ. (2011) Bildiriler Kitabı, 186-193, İzmir.
Berlin, B. ve Kay, P. (1969). Basic color terms, their universality and evolution, Berkeley: University of California Press.
Boz, E (2004). Türkiye Türkçesinde kişi adı olarak meyve adları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 1-13.
Çelik, F. (1942). Türklerde dört yönün renkle adlandırılması. Türk Amacı, (1)1, 38-41.
Çiringel, Y. (2002). Konuşan Türkiye atlası. İstanbul: Kitapçı Yayınları.
Duran, F. S. (1997). Büyük atlas. İstanbul: Kanaat Yayınları.
Eren, H. (1988). Anadolu ağızlarında Rumca, İslâvca ve Arapça kelimeler. TDAY-Belleten 1960, 295- 371.
Eren, H. (1989). Yer adlarımızın dili. TDAY-Belleten 1965, 155-165.
Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü, 2. baskı. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
Finegan, E. ve Besnier, N. (1989). Language: its structure and use. Florida: Harcourt Brace Javanovich College Publishers.
Gabain, A. V. (1968). Renklerin sembolik anlamları. (Çev.: Semih TEZCAN) Türkoloji Dergisi, 3(1), 107-113.
Gülensoy, T. (1995). Türkçe yer adları kılavuzu. Ankara: TDEK Yayınları-618.
Karabaş, S. (1996). Dede Korkuthta renkler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kaymaz, Z. (2000). Türkiye Türkçesi ve ağızlarında renk bildiren kelimelerin kullanılışı ve sistematiği. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1997, 251-341
Kırımhan, N. (2001). Türk kültüründe yedi rengin anlamı. Türk dünyasında nevruz dördüncü uluslararası bilgi şöleni bildirileri, 21-23 Mart 2001-Sivas. Ankara: AKM Yayınları, 107-111.
Nerimanoğlu, K. V. (1996). Türk Dünya bakışında reng. Nevruz ve renkler, Türk dünyasında nevruz ikinci bilgi şöleni bildirileri, Ankara 19-21 Mart 1996. Ankara: AKM Yayınları-116.
Öngör, S. (1980). Coğrafya terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları-467.
Tietze, A. (2002). Tarihi ve etimolojik Türkiye Türkçesi lugatı-ı (A-E). İstanbul-Wien: Simurg-
Österreichische Akademie Der Wissenschaften. www.tdk.gov.tr/sozluk/html http://tdk.org.tr/adsozlugu.html
Yalçın, A. (2002). Dünden bugüne adlarımız soyadlarımız, İstanbul: Geçit Kitabevi.

APA	BAYRAKTAR ERTEN N (2013). Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. , 95 - 114.
Chicago	BAYRAKTAR ERTEN NESRİN Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. (2013): 95 - 114.
MLA	BAYRAKTAR ERTEN NESRİN Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. , 2013, ss.95 - 114.
AMA	BAYRAKTAR ERTEN N Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. . 2013; 95 - 114.
Vancouver	BAYRAKTAR ERTEN N Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. . 2013; 95 - 114.
IEEE	BAYRAKTAR ERTEN N "Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı." , ss.95 - 114, 2013.
ISNAD	BAYRAKTAR ERTEN, NESRİN. "Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı". (2013), 95-114.

APA	BAYRAKTAR ERTEN N (2013). Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. Journal of Language and Linguistic Studies, 9(2), 95 - 114.
Chicago	BAYRAKTAR ERTEN NESRİN Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. Journal of Language and Linguistic Studies 9, no.2 (2013): 95 - 114.
MLA	BAYRAKTAR ERTEN NESRİN Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. Journal of Language and Linguistic Studies, vol.9, no.2, 2013, ss.95 - 114.
AMA	BAYRAKTAR ERTEN N Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. Journal of Language and Linguistic Studies. 2013; 9(2): 95 - 114.
Vancouver	BAYRAKTAR ERTEN N Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı. Journal of Language and Linguistic Studies. 2013; 9(2): 95 - 114.
IEEE	BAYRAKTAR ERTEN N "Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı." Journal of Language and Linguistic Studies, 9, ss.95 - 114, 2013.
ISNAD	BAYRAKTAR ERTEN, NESRİN. "Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı". Journal of Language and Linguistic Studies 9/2 (2013), 95-114.