Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği
Yıl: 2014 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 18 - 27 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği
Öz: Yükseköğretim Kurulunun 1981 yılında kuruluşundan itibaren, Türkiye’de üniversite özerkliği ve yükseköğretim sisteminin üst yönetimi tartışmalı bir konu olmuştur. Bu çerçevede, Türkiye’de Yükseköğretim Kurulunun mevcut yetkilerinin azaltılması ve buna paralel olarak üniversitelerin özerkliklerinin artırılması konusunda yaygın bir talep vardır. Yükseköğretim sisteminde reform yapılması konusunda uzlaşı olmasına rağmen, nasıl bir reform yapılması gerektiği yönünde bir uzlaşı yoktur. Bundan dolayı, Türkiye’deki yükseköğretimin mevcut durumu, uluslararası karşılaştırmalı bir perspektifle ortaya koyan bilimsel araştırmalara ihtiyaç hissedilmektedir. Bu çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. İlk olarak OECD ve Avrupa ülke örneklerinden yola çıkarak karşılaştırmalı bir şekilde, yükseköğretim sistemlerinin üst yönetimleri incelenmiştir. Ardından, yükseköğretim kurumlarının yönetim yapıları ele alınmış ve kurumsal özerkliğin nasıl tanımlandığı incelenmiştir. Son olarak, tarihsel bir perspektifle, Türkiye yükseköğretiminin yönetiminde ne tür değişimler yaşandığı tartışılmıştır. Sonuç bölümünde, uluslararası karşılaştırmalar temelinde, Türkiye’deki reform tartışmalarına katkı yapmak için bazı politika önerileri geliştirilmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
The governance of higher education systems and university autonomy: Global trends and the case of Turkey
Öz: Since the establishment of the Council of Higher Education in 1981, university autonomy and the governance of higher education system in Turkey have been contentious topics. There is a public demand for decreasing the power of the Council and increasing the autonomy of universities in Turkey. Notwithstanding the consensus on reforming the higher education system, there is no consensus on the content of the reform. Accordingly, there is a need for scientific studies presenting the state of higher education in Turkey from an internationally comparative perspective. This study includes three parts. The first part investigates the governance of higher education systems based on the examples from the OECD and Europe. The second part discusses the governance of higher education institution and how the institutional autonomy is defined. The third part presents the changes that the governance of higher education system in Turkey underwent from a historical perspective. In the conclusion, based on the international comparisons, some policy recommendations are proposed in order to contribute to the reform discussions in Turkey.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 58. Hükümet Acil Eylem Planı. (2003). T.C. 58. Hükümet Acil Eylem Planı. Retrieved from http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/aep.pdf
- 58. Hükümet Programı. (2002). 58. Abdullah Gül Hükümeti Programı. Retrieved from http://www.yerelsecim.com/58_hukumet. htm
- 61. Hükümet Programı. (2011). 61. Hükümet Programı. Retrieved from http://www.basbakanlik.gov.tr/Forms/pgGov Programme.aspx
- Arslan, A. (2004). Kısır döngü: Türkiye’de üniversite ve siyaset (1969-2004). İstanbul: Truva.
- Aynî, M. A. (2007). Darülfünun tarihi. İstanbul: Kitabevi.
- Bilsel, C. (1943). İstanbul Üniversitesi tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Bleikle, I. & Kogan, M. (2007). Organization and governance of universities. Higher Education Policy, 20, 477-493. doi:10.1057/ palgrave.hep.8300167
- Çelik, Z. & Gür, B. S. (2012). Akademik özgürlüğe kör bir üniversite özerkliği. Eğitime Bakış: Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 8(23), 28–31.
- De Boer, H. & File, J. (2009). Higher education governance reforms across Europe. Brussels: ESMU.
- Demir, R. (2008). Üniversitenin bugünü ve yarını (3. Baskı). Ankara: Palme Yayınları.
- Doğramacı, İ. (1985). The higher education reform in Turkey: results after three years. (LA948.D64 1985) Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi: Ankara.
- Doğramacı, İ. (1992). Yükseköğretimdeki gelişmeler: Özet. (LA948. D647 1992) Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi: Ankara.
- Doğramacı, İ. (2007). Türkiye’de ve dünyada yükseköğretim yönetimi. Ankara: Meteksan Yayınları.
- Devlet Planlama Teşkilatı. (1979). Dördüncü beş yıllık kalkınma planı (1979-1983). Ankara: DPT. Retrieved from http://ekutup. dpt.gov.tr/plan/plan4.pdf
- Devlet Planlama Teşkilatı. (1995). Yedinci beş yıllık kalkınma planı (1996-2000). Retrieved from http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/ plan7.pdf
- Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). Sekizinci beş yıllık kalkınma planı. Yükseköğretim özel ihtisas komisyonu raporu. Ankara. Retrieved from http://ekutup.dpt.gov.tr/egitim/oik550.pdf
- Devlet Planlama Teşkilatı. (2006). Dokuzuncu kalkınma planı (2007–2013). Ankara. Retrieved from http://ekutup.dpt.gov. tr/plan/ix/9kalkinmaplani.pdf
- Estermann, T., Nokkola, T., & Steinel, M. (2011). University autonomy in Europe II: The scorecard. Brussels: European University Association.
- European University Association. (2007). The Lisbon declaration. Europe’s universities beyond 2010: diversity with a common purpose. Brussels: Eurupean Universty Association. Retrieved from http://www.eua.be/fileadmin/user_upload/files/news- letter/Lisbon_declaration.pdf
- Eurydice (2008). Higher education governance in Europe. Policies, structures, funding and academic staff. Brussels: Eurydice.
- Fielden, J. (2008). Global trends in university governance (No. 44244) (pp. 1–70). Washington, DC: The World Bank. Retrieved from http://documents.worldbank.org/curated/ en/2008/03/9567235/global-trends-university-governance
- Günay, D. (2008). Vakıf üniversitesi statüsü ile kalite güvencesi ve akreditasyon ilişkisi. Bircan İ. (Ed.), Türkiye’nin 2023 vizyonunda vakıf üniversiteleri içinde. Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları. ss.264–275.
- Günay, D. & Kılıç, M. (2011). Cumhuriyet dönemi Türk yükseköğretiminde rektör seçimi ve atamaları. Yükseköğretim Dergisi, 1(1), 34–44.
- Gür, B.S. & Çelik, Z. (2011). YÖK’ün 30 yılı. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayınları.
- Gürüz, K. (2008). Yirmi birinci yüzyılın başında Türk milli eğitim sistemi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu kalkınma planı (2014-2018). Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
- Küçükcan, T. & Gür, B.S. (2009). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayınları.
- OECD (Organization for Economic Co-operation and Development). (2003). Education policy analysis. Paris: OECD. Retrieved from Nisan 2013, http://www.oecd.org/dataoecd/0/20/35747684. pdf
- Oğuzman, K. (1973). Üniversite döneminde İstanbul Üniversitesi (1933-1973). Cumhuriyetin 50. yılında İstanbul Üniversitesi içinde (ss. 151-176). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Szyliowicz, J. S. (1994). Education and political development. M. Heper & A. Evin (Ed.), Politics in the third Turkish republic içinde (ss.147-159). Boulder, CO: Westview.
- Tekeli, İ. (2010). Tarihsel bağlamı içinde Türkiye’de yükseköğretim ve YÖK’ün tarihi. Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Tunçay, M. (1983). YÖK. Cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi, cilt III, içinde (ss. 680-688). İstanbul: İletişim Yayınları.
- TÜSİAD (Türkiye Sanayicileri ve İşadamları Derneği). (2003). Yükseköğretimin yeniden yapılandırılması: temel ilkeler. İstanbul: Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği Yayınları.
- World Bank. (2007). Turkey: Higher education policy study, Volume 1. Strategic directions for higher education in Turkey (Report no: 39674). Washington, DC: The World Bank.
- YÖK (Yükseköğretim Kurulu). (2007). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. Ankara: T. C. Yükseköğretim Kurulu Yayınları.
- YÖK (Yükseköğretim Kurulu). (2011). Yükseköğretimin yeniden yapılandırılmasına dair açıklama. Retrieved from http:// yeniyasa.yok.gov.tr/?page=yazi&i=103
- YÖK (Yükseköğretim Kurulu). (2013). Yeni yasa taslağı önerisi. Retrieved from http://yeniyasa.yok.gov.tr/?page= yazi&c=90&i=120
| APA | ÇELIK Z, Gur B (2014). Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. , 18 - 27. |
| Chicago | ÇELIK ZAFER,Gur Bekir S. Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. (2014): 18 - 27. |
| MLA | ÇELIK ZAFER,Gur Bekir S. Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. , 2014, ss.18 - 27. |
| AMA | ÇELIK Z,Gur B Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. . 2014; 18 - 27. |
| Vancouver | ÇELIK Z,Gur B Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. . 2014; 18 - 27. |
| IEEE | ÇELIK Z,Gur B "Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği." , ss.18 - 27, 2014. |
| ISNAD | ÇELIK, ZAFER - Gur, Bekir S.. "Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği". (2014), 18-27. |
| APA | ÇELIK Z, Gur B (2014). Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(1), 18 - 27. |
| Chicago | ÇELIK ZAFER,Gur Bekir S. Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 4, no.1 (2014): 18 - 27. |
| MLA | ÇELIK ZAFER,Gur Bekir S. Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, vol.4, no.1, 2014, ss.18 - 27. |
| AMA | ÇELIK Z,Gur B Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2014; 4(1): 18 - 27. |
| Vancouver | ÇELIK Z,Gur B Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2014; 4(1): 18 - 27. |
| IEEE | ÇELIK Z,Gur B "Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği." Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4, ss.18 - 27, 2014. |
| ISNAD | ÇELIK, ZAFER - Gur, Bekir S.. "Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği". Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 4/1 (2014), 18-27. |
