Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik

DAĞ, İHSAN; GÜLÜM, İSMAİL VOLKAN

Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik

İhsan DAĞ, (Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

İSMAİL VOLKAN GÜLÜM (Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

Türk Psikiyatri Dergisi

41 6

Yıl: 2013 Cilt: 24 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 240 - 247 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik

Öz:

Amaç: Daha önce yapılmış pek çok çalışmada ortaya konan bağlanmile depresyon, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), sosyal kaygı gibi pskopatolojiler arasındaki ilişkide bilişsel esnekliğin aracı rolünün ilk kedeğerlendirilmesi ve bu bağlamda psikopatolojiler ve erken dönem yaşantıları hakkında bilişsel çerçeveden, bütünleştirici bir bakış açısı sağlanması bu çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Yöntem: Örneklemin temsil gücünü artırmak amacıyla, çalışmayTürkiyenin farklı bölgelerindeki 9 ayrı ilden, 14 ayrı üniversitede okuyan, 661 kadın ve 331 erkek olmak toplam 992 öğrenci katılmıştır. Blişsel Esneklik Envanteri, Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II, BecDepresyon Envanteri, Maudsley Obsesif-Kompulsif Belirti Ölçeği vLiebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği katılımcılara sınıflarında toplu olarak uygulanmıştır. Veriler yapısal eşitlik modeli ve aracı değişken analizleri kulanılarak analiz edilmiştir. Bulgular: Hem kadınlarda hem de erkeklerde kaygılı bağlanma ile depresyon, OKB, sosyal kaygı ilişkisinde bilişsel esneklik-kontrol boyutunun kısmi ve tam aracı roller üstlendiği görülmüştür. Bilişsel esneklikkontrol boyutu erkeklerde, kaçınmacı bağlanma ile depresyon, OKBsosyal kaygı ilişkisinde aracı bir rol üstlenmemiştir, ancak bu alt boyutun, kadınlarda depresyon ve sosyal kaygı ile kaçınmacı bağlanma ilişksine kısmi aracılık ettiği görülmüştür. Sonuç: Analiz sonuçlarına göre bilişsel esnekliğin kontrol boyutu hem kadınlar hem de erkeklerde bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide önemli bir değişken olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji

The mediator role of cognitive features in the relationship between adult attachment patterns and psychopathology symptoms: cognitive flexibility

Öz:

Objective: The principle aim of the study is to investigate the mediator role of cognitive flexibility in the known relationship between adult attachment patterns and psychopathology symptoms, including depression, Obsessive Compulsive Disorder (OCD), and social anxiety. Additionally, this study aims to generate integrative data regarding the relationship between early life experiences and psychopathology using a cognitive framework. Method: There were 992 participants (661 women, 331 men) from 14 different colleges across 9 different provinces and. participants were evaluated using the Cognitive Flexibility Inventory, the Experiences in Close Relationship Scale-II, Beck Depression Inventory, the Maudsley Obsessive Compulsive Inventory and the Liebowitz Social Anxiety Scale. Structural Equation Modeling and mediator analysis were applied to the data. Results: The results showed that there are some partial and full mediator roles of the cognitive flexibility-control in the relationship between attachment anxiety and depression, OCD and social anxiety for both women and men.Cognitive flexibility- control does not mediate the relationship between avoidant attachment and psychopathology symptoms for men, but cognitive flexibility-control has a partial mediator role in the relationship between avoidant attachment and both depression and social anxiety for women. Conclusion: The present study demonstrates that cognitive flexibility- control is an important variable in the relationship between attachment patterns and psychopathology symptoms in both women and men.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ainsworth MDS (1989) Attachments beyond infancy. Am Psychol 44:709-16. Andrews G, Slade T, Issakidis C (2002) Deconstructing current comorbidity: data from the Australian National Survey of Mental health and Well-being. Br J Psychiatry 181:30614.
Arkar H, Şafak C (2004) Klinik bir örneklemde Beck Depresyon Envanterinin boyutlarının araştırılması. Türk Psikoloji Dergisi 19:117-23.
Baron RM, Kenny DA (1986) The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. J Pers Soc Psychol 51:1173-82.
Bayramkaya E (2009) Sosyal fobi belirtileri, yetişkin bağlanma boyutları ve kişilerarası ilişki biçimleri arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Beck JS (1995) Cognitive Therapy: Basics and Beyond (Çev. N Hisli Şahin). Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara, 2001.
Bowlby J (1969) Attachment and Loss: Attachment. 1. Cilt, New York, Basic Books,
Bowlby J (1973) Attachment and Loss: Separation. 2. Cilt, New York, Basic Books.
Bretherton I (1995) The origins of attachment theory: John Bowlby and Mary Ainsworth. Dev Psychol 28:759-75.
Dennis JP, Vander Wal JS (2010) The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognit Ther Res 34:241-53.
Deveney CM, Deldin PJ (2006) A preliminary investigation of cognitive flexibility for emotional information in major depressive disorder and non- psychiatric controls. Emotion 6:429-37.
Doron G, Moulding R, Kyrios M ve ark. (2009) Adult attachment insecurities are related to obsessive compulsive phenomena. J Soc Clin Psychol 28:1022- 49.
Fineberg NA, Blackwell AD, Robbins TW ve ark. (2006) Motor Inhibition and Cognitive Flexibility in Obsessive-Compulsive Disorder and Trichotillomania. Am J Psychiatry 163:1282-4.
Fraley RC, Shaver PR (2000) Adult romantic attachment: Theoretical developments, emerging controversies, and unanswered questions. Rev Gen Psychol 4:132-54.
Gülüm İV, Dağ İ (2012) Tekrarlayıcı Düşünme Ölçeği ve Bilişsel Esneklik Envanterinin Türkçeye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi 13:216-23.
Heimberg RG, Horner KJ, Juster HR (1999) Psychometric properities of the Liebowitz Social Anxiety Scale. Psychol Med 29:199-212.
Hisli N (1988) Beck Depresyon Envanterinin geçerliği üzerine bir çalışma. Psikoloji Dergisi 6:118-26.
Hisli N (1989) Beck Depresyon Envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliği, güvenirliği. Psikoloji Dergisi 7:3-13.
Kessler RC (1995) The national comorbidity survey: Preliminary results and future directions. Int J Meth Psychiatr Res 5:13951.
Liu Q, Nagata T, Shono M ve ark. (2009) The effects of adult attachment and life stres on daily depression: A sample of Japanese university studens. J Clin Psychol 65:639-52.
Matsuoka N, Uji M, Hiramura H ve ark. (2006) Adolescents attachment style and early experiences: a gender difference. Arc Women Ment Hlth 9:23-9.
Moulding R, Kyrios M (2007) Desire for control, sense of control and obsessive- compulsive symptoms. Cogn Ther Res 31:759-72.
Myhr G, Sookman D, Pinard G (2004) Attachment security and parental bonding in adults with obsessive-compulsive disorder: a comparison with depressed out-patients and healty controls. Acta Psychiatr Scand 109:447- 56.
Özsoylar G, Sayon A, Candansayar S (2008) Panik bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk hastalarının yeme tutumları açısından karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri 11:17-24.
Pigott TA, LHeureux F, Dubbert B ve ark. (1994) Obsessive compulsive disorder: comorbid conditions. J Clin Psychiatry 55 (Suppl.): 1527.
Pini S, Cassano GB, Simonini EL ve ark. (1997) Prevalence of anxiety disorders comorbidity in bipolar depression, unipolar depression and dysthymia. J Affect Disord 42:14553.
Rachman S (1998) A cognitive theory of obsessions. Behavior and cognitive therapy today: Essays in honor of Hans J Eysenck, E Sanavio (Ed), Oxford, England UK. Elsevier Science Ltd., s. 209-22.
Sabuncuoğlu O, Berkem M (2006) Relationship between attachment style and depressive symptoms in postpartum women: findings from Turkey. Turk Psikiyatri Derg 17:252-8.
Sanavio E, Vidotto G (1985) The components of the Maudsley Obsessional Compulsive Questionaire. Behav Res Ther 26:659-62.
Schmitt DP, Alcalay L, Allensworth M ve ark. (2003) Are men universally more dismissing than women? Gender differences in romantic attachment across 62 cultural regions. Pers Relat 10:30731.
Selçuk E, Günaydın G, Sümer N ve ark. (2005) Yetişkin bağlanma boyutları için yeni bir ölçüm: Yakın ilişkilerde yaşantılar envanteri-IInin Türk örnekleminde psikometrik değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları 8:1-11.
Soykan Ç, Özgüven HD, Gençöz T (2003) Liebowitz Social Anxiety Scale: The Turkish Version. Psychol Rep 93:1059-69.
Steptoe A, Tsuda A, Tanaka Y ve ark. (2007) Depressive symptoms, socio- economic background, sense of control, and cultural factors in university students from 23 countries. Int J Behav Med 14:97-107.
Sümer N, Ünal S, Selçuk E ve ark. (2009) Bağlanma ve psikopatoloji: Bağlanma boyutlarının depresyon, panik bozukluk ve obsesif-kompulsif bozuklukla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi 24:38-45.
Teasdale JD, Scott J, Moore RG ve ark. (2001) How does cognitive therapy prevent relapse in residual depression evidence from a controlled trial? J Consult Clin Psychol 69:347-57.

APA	DAĞ İ, GÜLÜM İ (2013). Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. , 240 - 247.
Chicago	DAĞ İHSAN,GÜLÜM İSMAİL VOLKAN Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. (2013): 240 - 247.
MLA	DAĞ İHSAN,GÜLÜM İSMAİL VOLKAN Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. , 2013, ss.240 - 247.
AMA	DAĞ İ,GÜLÜM İ Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. . 2013; 240 - 247.
Vancouver	DAĞ İ,GÜLÜM İ Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. . 2013; 240 - 247.
IEEE	DAĞ İ,GÜLÜM İ "Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik." , ss.240 - 247, 2013.
ISNAD	DAĞ, İHSAN - GÜLÜM, İSMAİL VOLKAN. "Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik". (2013), 240-247.

APA	DAĞ İ, GÜLÜM İ (2013). Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(4), 240 - 247.
Chicago	DAĞ İHSAN,GÜLÜM İSMAİL VOLKAN Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. Türk Psikiyatri Dergisi 24, no.4 (2013): 240 - 247.
MLA	DAĞ İHSAN,GÜLÜM İSMAİL VOLKAN Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.24, no.4, 2013, ss.240 - 247.
AMA	DAĞ İ,GÜLÜM İ Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. Türk Psikiyatri Dergisi. 2013; 24(4): 240 - 247.
Vancouver	DAĞ İ,GÜLÜM İ Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. Türk Psikiyatri Dergisi. 2013; 24(4): 240 - 247.
IEEE	DAĞ İ,GÜLÜM İ "Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik." Türk Psikiyatri Dergisi, 24, ss.240 - 247, 2013.
ISNAD	DAĞ, İHSAN - GÜLÜM, İSMAİL VOLKAN. "Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik". Türk Psikiyatri Dergisi 24/4 (2013), 240-247.