Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri
Yıl: 2014 Cilt: 0 Sayı: 36 Sayfa Aralığı: 115 - 135 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri
Öz: Mevlâna Celâleddin-i Rumî eserleri, yaşamı itibarıyla hakkında en çok araştırma yapılan mutasavvıflardan birisidir. Yaşadığı dönem, Türkiye Selçuklu Devletinin son dönemi olması Sultanlar, Melikler, Emirlerle yakın münasebette bulunması sebebiyle, Mevlâna Celâleddin-i Rumî'nin hayatı dönemin siyasî durumunun açıklanması açısından önem arz etmektedir. Çalışmamızda Sultanul-ulema Bahaeddin Veledin Larendeye (Karaman) gelişinden itibaren yakın münasebette bulunduğu Selçuklu emirleri ile ilişkileri ele alınmaya çalışılacaktır. Ayrıca çalışmamızda, I.Alaeddin Keykubat ile ilişkilerin Bedreddin Gühertaş tarafından sağlandığı, hatta Bedreddin Gühertaşın Sultanul-ulema Bahaeddin Veledin müridi olduğu ortaya çıkmıştır. Bedreddin Gühertaş Sultanul-ulema Bahaeddin Velede bir medrese yaptırmıştır. Babailer isyanı ve Kösedağ savaşı sonrası tahta çıkan II. İzzeddin Keykavus ve IV. Rükneddin Kılıçarslan daha küçük çocuktular. Bu Sultanlarla ilişkiler daha çok emirler tarafından sağlanmıştır. Bu emirler Şemseddin İsfehanî ve Muineddin Süleyman Pervanedir. Çalışmamızda dönemin siyasî olayları çerçevesinde Mevlâna Celâleddin-i Rumînin, II. İzzeddin Keykavus ve IV. Rükneddin Kılıçarslan ile ilişkileri ele alınmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelime: Konular:
Mewlana Jalaluddin Rumî s Relationships with Seljuk Sultans
Öz: Mewlana Jalaluddin Rumî is one of the Sufis, who have been researched most often, because of his works and life. The period he lived was the last period of the Seljuk Sultanate of Rum and he stayed in touch with Sultans, Meliks and Emirs; therefore, Mewlana Jalaluddin Rumî s life has importance in the sense of explaining the political landscape of the term. In this paper, it will be studied on the relations between Sultan-ul-ulema Bahā' al-DīnVeled and Seljuk Emirs with whom he had close relations since he came to Larende (Karaman).Moreover; in the study, it has been found out that his relation with Ala al-Din Kayqubad I was provided by Badr al- Din Guhertash who turned out to be a disciple of Sultan-ul-ulema Bahā' ad-Dīn Veled. Badr al-Din Guhertas had a madrassa built for Sultan-ul-ulema Bahā' al-Dīn Veled. Izz al-Din Kayka'us II and Rukn al-Din Kilij Arslan IV who acceded to the throne after Babai Revolt and the Battle of Kösedağ were little children. The relations with these Sultans were mainly provid- ed by Emirs. These Emirs were Shams al-Din Isfahani and Mu'in al-Din Sulaiman Parwana. In this paper, the relations between Mewlana Jalaluddin Rumî and Izz al-Din Kayka'us II and Rukn al-Din KilijArslan IV will be studied on within the scope of the political events of the term.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abidin Paşa, Tercüme ve Şerh-i Mesnevî-i Şerîf I, İstanbul 1324/1906.
- AKNERLİ Grigor, History of the Nation of Archers, (Türkçe terc., Okçu Milletin Tarihi, (çev. Hrant D. Andreasyan), İstanbul 1954.
- AKSİT, Ahmet (2002). Eflâkînin Alaeddin Keykubad Hakkındaki Rivayetlerine Dair, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 11.
- ATEŞ, Ahmet (1954). Mevlâna ve Babası Türk Düşüncesi, 4-7.
- AMBARCIOĞLU, Meliha (1986). Sultanü'l-ulema Baha'eddin Veled'in hayatı, eseri ve düşünceleri, Selçuk Üniversitesi, 1. Millî Mevlâna Kongresi Tebliğler, Konya. ; (1962). Mevlâna ve Muhiti, Ankara.
- ARABACI, Caner (1998). Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri (1900-1924), Konya.
- BAYRAM, Mikail (1979). Baba İshak Harekâtının Gerçek Sebebi ve Ahi Evren ile ilgisi, Diyanet Dergisi, XVIII.
- ; (1983).Sadrü'd-din Konevi ile Ahi Evren Şeyh Nasirü'd-din'in Mektuplaşması, SÜ Fen-Ed. Fak. Edebiyat Dergisi, S. 2, Konya.
- ; (1981). Babailer İsyanı Üzerine, Hareket, Mart 1981.
- BAL, M. S. (2006). "Türkiye Selçuklu Devletine Hükümdarlık Yapan Vezir; Şemseddin İsfahânî", SÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araş- tırmaları Dergisi, (19).
- ; (2004). II. İzzeddin Keykâvus Dönemi (1246-1262), Yayınlanmamış Dok- tora Tezi, AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara.
- CAN, Şefik (1995). Mevlânâ Hayatı Şahsiyeti Fikirleri, İstanbul.
- CEYHAN, Semih (2010). Şems-i Tebrizi, DİA, XXXVIII, İstanbul.
- CEBECİOĞLU, E.(1998). Seyyid Burhaneddin Muhakkık-ı Tirmizi'nin Bazı Tasavvufi Kavramlara Getirdiği Metaforik Yaklaşımlar, AÜİF Dergisi, C. XXXVIII. Ankara.
- CEYHAN, Semih (2010). Seyyid Burhaneddin DİA, XXXVII, İstanbul, s. 56-58.
- Câmî, Abdurrahmân (1995). Nefehâtul- Üns: Evliyâ Menkibeleri, (çev ve şrh. Lâmiî Çelebî, hzl. Süleyman Uludağ ve Mustafa Kara), İstanbul.
- Eflâkî (1986). Ahmet Âriflerin Menkıbeleri, I, (çev. Tahsin Yazıcı), Ankara: Remzi Yay.: 243-244.
- Ebul Ferec, İbnül İbrî, Târîhu Muhtasarid-Düvel, (Türkçe terc., Şerafeddin Yaltkaya), İstanbul 1941.
- El Ömeri, Mesâlîkül Ebsâr fî Memâlîk-i Emsâr, (nşr. F.Taeschner), Leipzig 1929.
- Erdem, İlhan (1995). Türkiye Selçukluları İlhanlı İlişkileri (1258-1308), AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
- Feridun b. Ahmed (1977). Risale-i Sipehsâlâr (Mevlâna ve Etrafındakiler), çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul.
- Furuzanfer, B. Mevlâna. Celâleddin. (çev. F. Nafiz Uzluk) İstanbul 1986. s. 34;
- GÖLPINARLI, Abdülbaki (1952). Mevlâna Celâleddin. Hayatı, Felsefesi, Eserleri, Eserlerinden Seçmeler, İstanbul.
- GÖKSU, E. (2009). Kösedağ Savaşı (1243) Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 2.
- İbn Bibi (1957). El- Evâmirül- alaiyye fil-umuril- Alaiyye I, Tıpkı Basım, (nşr. A. Erzi- N.Lugal) Ankara.
- İbn Bibi (1996). El- Evâmirül- Alaiyye fil-Umuril- Alaiyye (Selçuk-nâme), (trc. M. Öztürk), I-II, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
- HACIGÖKMEN M. A. (2011). Türkiye Selçukluları Zamanında Konyanın Devlet Merkezi Oluşu SÜ Türkiyat Araştırmaları Der. S. 25.
- ; (2011). I. Alaeddin Keykubat Dönemi Emirlerinden Atabey Bedreddin Gühertaş (Gevhertaş) (d. ?- ö. 1262), AÜ, DTCF, Tarih Araştırmaları Dergisi, XXX/ 50, Ankara 2011/Eylül. Kalkaşandi, Subhul Âşa, VIII, Kahire 1915.
- KAYA, Selim (2006). Mevlânâ'nın Siyasî Faaliyetleri (Mevlânâ'nın Selçuklu Devlet Erkânı Üzerindeki Etkisinin Siyasi Boyutları, Uluslararası Düşünce ve Sanatta Mevlânâ Sempozyum Bildirileri, 25-28 Mayıs 2006, Çanakkale/Türkiye (International Symposium on Mawlânâ Jalâladdîn Rumî in Thought and Art Papers,).
- KOCA, Salim (2009). Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve Alâeddîn Keykubâdın Türkiye Selçuklu Tahtına Çıkısı SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 25.
- ; (2010). Türkiye Selçuklu Tarihine Damgasını Vuran Menfur Bir Cinayet: Sultan I. Alâeddîn Keykubâdın Zehirlenmesi, SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergi, S. 27, Konya.
- KESİK, M. (2008). Sadeddin Köpek DİA, XXXV, İstanbul.
- KÜÇÜK, O. Nuri (2007). Mevlâna ve İktidar, Ankara.
- KÖPRÜLÜ, F. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara.
- KAYMAZ, Nejat (1970). Pervâne Muînüdddîn Süleymân, Ankara.
- ; (1958). Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. Gıyâsüd-dîn Keyhüsrev ve Devri, Ankara.
- ; (1967). Anadolu Selçuklu Devletinin İnhitatında İdare Mekanizmasının Rolü II, Tarih Araştırmaları Dergisi, III/4-5.
- Müneccimbaşı (2001). Ahmed b. Lütfullah, Câmiud-Düvel, Selçuklular Tarihi II. Anadolu Selçukluları ve Beylikler (Yay. Ali Öngül), İzmir.
- OCAK, Ahmet Yaşar (1980). Babaîler İsyanı, İstanbul.
- PAYDAŞ, Kazım (2007). Mevlânâ Celâleddinin Anadolu Selçukluları ile Olan Münasebetleri Harran Üni. Uluslararası Mevlâna ve Mevlevîlik Sempozyumu, Bildiriler-I, Şanlıurfa.
- QUENTİN, Simon de Saint (2006). Histoire des Tartares, (terc., Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu, (çev. Erendi, Özbayoğlu) Antalya.
- QURBANZÂDE, Kâzım (2000). Mevlânâ Celâleddîn Rûmînin Hayatı Yaratıcılığı ve Felsefî Görüşleri, Bildiriler Uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni 15-17 Aralık 2000.
- RİTTER, Helmuth (2007). "Mevlânâ Celâleddin Rûmî ve Çevresi", (çev. Rüstem Orhan), Mevlânâ Araştırmaları I, Ankara.
- SARIKAYA, Yaşar, Osmanlı Dönemi Konyasında Medrese Kurucusu ve Patronu Olarak Sufiler ve Âlimler (18.-19. Yüzyıllar), Turkish Studies, S .2/1 Kış.
- ŞAHİNOĞLU, M. Nazif (1991). Bahaeddin Veled, DİA, IV, İstanbul.
- Sultan Veled (1985). Maârif, çev. Meliha Tarıkâhya, İstanbul.
- ; (1976). İbtida name (trc. A.B. Gölpınarlı) Ankara.
- SÜMER, Faruk (2002). Keykâvus II , DİA, XXV, Ankara.
- ; (2002).Kılıçarslan IV DİA, XXV, Ankara.
- TEKİNDAĞ, Şehabeddin (1949-1950). Alâeddin Keykûbat ve Halefleri Zamanında Selçuklu Küçük Ermenistan Hududları, Tarih Dergisi, II/1-2.
- TURAN, O. (1971). Selçuklular Zamanında Türkiye, Ankara.
- TEMİR, Ahmet (1959). Kırşehir Emiri Cacaoğlu Nuru'd-din'in 1272 tarihli Arapça- Moğolca Vakfiyesi, Ankara.
- ; (1977). Keyhüsrev II, İA, VI, İstanbul.
- ; (2001). "Saded-Din Köpek", İA, X, Eskişehir.
- ; (1948). Selçuklu Devri Vakfiyeleri III. Celâleddin Karatay, Vakıfları ve Vakfiyeleri, Belleten, XII/45.
- ; (1958). Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar (Metin, Tercüme ve Araştırmalar), Ankara.
- ; (1977). "Keykavus II", İA, VI, İstanbul.
- UYUMAZ, Emine (2003). Sultan I. Alâeddin Keykubad Devri Türkiye Selçuklu Devleti Siyasi Tarihi, Ankara.
- VASSAF, Hüseyin (1990). Sefine-i Evliya, (neşr. Ali Yılmaz- Mehmet Akkuş) İstanbul.
| APA | HACIGÖKMEN M (2014). Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. , 115 - 135. |
| Chicago | HACIGÖKMEN Mehmet Ali Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. (2014): 115 - 135. |
| MLA | HACIGÖKMEN Mehmet Ali Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. , 2014, ss.115 - 135. |
| AMA | HACIGÖKMEN M Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. . 2014; 115 - 135. |
| Vancouver | HACIGÖKMEN M Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. . 2014; 115 - 135. |
| IEEE | HACIGÖKMEN M "Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri." , ss.115 - 135, 2014. |
| ISNAD | HACIGÖKMEN, Mehmet Ali. "Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri". (2014), 115-135. |
| APA | HACIGÖKMEN M (2014). Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(36), 115 - 135. |
| Chicago | HACIGÖKMEN Mehmet Ali Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.36 (2014): 115 - 135. |
| MLA | HACIGÖKMEN Mehmet Ali Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.36, 2014, ss.115 - 135. |
| AMA | HACIGÖKMEN M Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2014; 0(36): 115 - 135. |
| Vancouver | HACIGÖKMEN M Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2014; 0(36): 115 - 135. |
| IEEE | HACIGÖKMEN M "Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri." Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.115 - 135, 2014. |
| ISNAD | HACIGÖKMEN, Mehmet Ali. "Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin Selçuklu Sultanları ile ilişkileri". Türkiyat Araştırmaları Dergisi 36 (2014), 115-135. |
