Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım)

ÖZEN, Yener

Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım)

Yener ÖZEN (Erzincan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Erzincan, Türkiye)

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

26 2

Yıl: 2011 Cilt: 3 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 63 - 87 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım)

Öz:

İnsanlar akıl ve irade sahibi varlıklardır. Neyi, niçin, ne zaman, nasıl yapmaları gerektiğini buyetilerine dayanarak gerçekleştirdiklerinden dolayı, yaptıkları şuurlu faaliyetlerin hesabını verirler. Diğerbir ifadeyle insan akıl sahibi olması hasebiyle h areketlerinden ve niyetlerinden sorumludur. Ayıca iyi vekötüyü birbirinden ayıracak bir duyguya da sahip olmasına rağmen iyiyi de, kötüyü de seçebilmektedir.Demek ki, insanın karşısında bir takim seçenekler mevcuttur ve insan bu seçeneklerden herhangi birisiniseçebilme hürriyetine sahiptir. Bu nedenle de insan niyetinden ve bu niyetine bağlı olarakgerçekleştirdiği hareketlerinin sonucundan sorumludur. Ancak hemen şu noktayı belirtmekte faydavardır; kişinin sorumlu olabilmesi için seçme aşamasında tercihlerine hiçbir müdahalenin olmaması ve butercihlerini kendi istek ve hür iradesi dâhilinde gerçekleştirmesi zarureti vardır. Yani insanın sorumlututulabilmesinin şartları vardır. Bu şartlar onun hür ve akıl sahibi olmasıdır. Hürriyetine sahip bir kişine yaptığını, niçin yaptığını ve yapacağı faaliyetlerin sonucunda nelerin olacağını bilir. Bu çalışmadadeğerler eğitimi bağlamında ahlak ve etik ayrımı ile bunun seküler moderniteye yansıması ya da medeniyetoluşturmaya katkısı tartışılmıştır.

Anahtar Kelime:

Is ethics? is morality? Is modernity? is civilization? (values education approach to social psychology)

Öz:

Human s beings have the will and intellect. What, why, when, how to do this due to havecarried out on the basis of ability, give account of their conscious actions. In other words, be the ownerbecause of the human mind is responsible for the actions and intentions. You definitely need to separatebetween good and evil in spite of a feeling of good, the bad also can choose. So, a team of people in the faceof available options and has the freedom to choose any of these options in the human. For this reason, theresult of human intention and the intention is responsible for the actions carried out, depending.Immediately following point is worth noting, however, the person to be responsible for the selectionprocess and the preferences of the preferences of the lack of any intervention within the realization of theirwishes and the will has to be free. In other words, human beings are responsible for the conditions of being.These circumstances, the owner of his freedom and the mind is. Freedom of a person with what he wasdoing, why doing and what are will be known as a result of the activities. In this study of values educationin the context of secular modernity and its distinction between moral and ethical reflection of thecontribution, or to create a civilization are discussed.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akarsu, B. (1982). Ahlak Öğretileri. Remzi Kitabevi. İstanbul.
Akkoyun, F. (1987). "Empatik Eğilim ve Ahlaki Yargı". Psikoloji Dergisi. Cilt:6. Sayı:21. Ankara.
Altuğ, D. (2004). Çocukluktan Yaşlılığa Kendi'lik Değeri. Haberal Eğitim Vakfı Yay. Ankara.
Atkinson, Rita L., Richard C. Atkinson ve Ernest R. Hilgard. 1995. Psikolojiye Giriş. Çev. Atakay, K. Sosyal Yay. İstanbul.
Aydın, M. S. (1991). Tanrı- Ahlak İ lişkisi. TDV Yay. Ankara.
Bacanlı, H. (2003). Gelişim ve Öğrenme. Nobel Yay. Ankara.
Bandura, A. (2000). Self- Efficacy: The Exercise of Control. New York: W. H. Freeman and Company.
Bandura, A. (2001). "Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective". Annual Review of Psychology. Vol.:52. pp.1 - 26.
Baymur, F. (1994). Genel Psikoloji.: İnkılap Kitabevi. İstanbul.
Bey, M. S. (2002). Eğitim ve Toplumsal Sorunlar Üzerine Konferanslar. Der: Osman Kafadar ve Faruk Öztürk. K. B. Yay. Ankara.
Bilgin, B. (1991). İslam ve Çocuk. D.İ.B Yay. Ankara
Binbaşıoğlu, C. (1978). Gelişim Psikolojisi. Binbaşıoğlu Yay. Ankara.
Binbaşıoğlu, C. (1998). Geleneksel Kültüre Göre Türkiye'de Çocuk Eğitimi Üzerinde Bir Araştırma. K. B. Y. Ankara.
Bolay, M. Hayri. Felsefi Doktrinler ve T erimler Sözlüğü. Akçağ Yay. Ankara.
Can, G. (2004). "Kişilik Gelişimi". Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Ed: B. Yeşilyaprak.: Pegem A Yay. Ankara.
Caplow, T. (1971). Elementary Sociology. New Jersey: Prentice- Hall. Carmichael.
Carr, D. (1997). "Educational Values and Values Education: Some Recent Work". British Journal of Sociology of Education. Vol.:18. No: 1. pp.133 - 141.
Carrel, A. (1983). İnsan Denen Meçhul. Çev: Özdek, R. Yağmur Yay. İstanbul.
Cevizci, A. (2002). Etiğe Giriş. Paradigma Yay. İstanbul.
Cr ain, W. (2005). Theories of Development: Concepts and Applications. (5th Ed.). New Jersey: Prentice- Hall, Upper Saddle River.
Çağrıcı, M. (2006). Ana Hatlarıyla İslam Ahlakı. Ensar Neşriyat. İstanbul.
Çavdar, T. (1983). "İşsizliğin Sosyal Etkileri". Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Cilt:5. ss.1170 1177. İletişim Yay. İstanbul.
Çileli, M. (1981). "1418 Yaşları Arasındaki Öğrencilerde Ahlaki Yargının Zihinsel Gelişim Psikolojisi Yaklaşımı İle Değerlendirilmesi". Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara.
Demir, Ö. ve Acar, M. (1997). Sosyal Bilimler Sözlüğü. Vadi Yay. Ankara.
Demir, Ö. (2003). İktisat ve Ahlak. Liberte Yay. Ankara.
Doğan, S. Ö. (2004). "Lise Türü Farklı Öğrencilerin Denetim Odaklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi". Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.
Dönmezer, S. (1994). Toplumbilim. İstanbul: Beta Yay.
Ekşi, H. (2003). "Temel İnsani Değerlerin Kazandırılmasında Bir Yaklaşım: Karakter Eğitimi Programları". Değerler Eğitimi Dergisi. Cilt: 1. Sayı: l. İstanbul, ss.79- 96.
Ercan, F. (1998). Eğitim ve Kapitalizm, Neoliberal Eğitim Ekonomisinin Eleştirisi. ÖES ve Bilim Yay. İstanbul.
Erdem, H. (2002). Ahlak Felsefesi. Hü- Er Yay. Konya.
Ergil, D. (1994). İnsan ve Toplum. Turhan Kitabevi. Ankara.
Fidan, N ve Erden, M. (1991). Eğitime Giriş. Feryal Matbaacılık Yay. Ankara.
Freud, S. 1994. Psikanalize Yeni Giriş Dersleri. Çev: Budak, S. Öteki Yay. Ankara.
Freud, S. (1996). Totem ve Tabu. Çev: Sel, K, S. Sosyal Yay. İstanbul.
Freyer, H. (1954) . Endüstri Çağı. Çev. Batuhan, H. IÜEF Yay. İstanbul.
Fukuyama, F. (1998). Güven: Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması. Çev: Buğdaycı, A. TİB Yay. Ankara.
Fukuyama, F. (1992). Tarihin Sonu ve Son İnsan. Çev: Dicleli, Z. Simavi Yay. İstanbul.
Gander, M. J . ve Gardiner, H. W. (1993). Çocuk ve Ergen Gelişimi. Haz: Onur, B. Çev: Ali Dönmez. İmge Kitabevi. Ankara.
Gazali, M. (1990). İhyau Ulumi'd- Din, I- IV. Çev.: Müftüoğlu, M.A. Tuğra Neşriyat. İstanbul.
Ginsburg, H, P. and Opper, S. (1988). Piaget's Theory of Intellectual Development. (3rd Ed.). Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice- Hall.
Gövsa, İ. A. (1998). Çocukta Duygusal Gelişim. Hayat Yay. İstanbul
Guenon, R. (1986). Modern Dünyanın Bunalımı. Çev: Kanık, M. Risale Yay İstanbul.
Günay, Ü. (1996). Din Sosyolojisi Dersleri. E.Ü Yay. Kayseri.
Güngör, E. (1997). Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak. Ötüken Yay. İstanbul.
Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar: Ahlak Psikolojisi, Ahlaki Değerler ve Ahlaki Gelişme. Ötüken Yay. İstanbul.
Gürün, O. A. (1991). Psikoloji Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Habermas, J. (1990). Moral Consciousness and Communicative Action. Cambridge, MA: MIT Press.
Habermas, Jurgen. 1982. "A Reply to my Critics". In J. B. Thompson and D. Held (Eds). Habermas: Critical Debates. Cambridge. MA: MIT Press. pp.219 - 283.
Hatemi, H. (1987). Batılılaşma, Bir Yay. İstanbul.
Hauser, M. and Others. (2007). "A Dissociation Between Moral Judgments and Justifications". Mind & Language. Vol:22. No:1. Blackwell Publishing. pp.1 - 21. San Francisco.
Hökelekli, H. (1993). Din Psikolojisi. TDV Yay Ankara.
İnanç, N. ve S. Hatipoğlu. (1995). Sağlıklı Toplumlar İçin Sağlıklı Aile. DamlaYay. Ankara.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İnsan ve İnsanlar: Evrim Yay. İstanbul.
Kant, I. (1964). Critique of Judgement. trans. James Creed Meredith. Oxford: Clarendon Press.
Kerr, S. T. (1996). "Toward a Sociology of Educational Technology".In D. Jonassen (Ed.). Handbook of Research on Educational Technology. New York: Simon & Schuster /Macmillan. pp.143 -169.
Kılıç, R. (1992). Ahlakın Dinî Temeli. TDV Yay. Ankara.
Koçer, H. A. (1980). Eğitim Tarihi - I. AÜEF Yay. Ankara.
Kohlberg, L. (1964). "Development of Moral Character and Moral Ideology". Eds.: M. L. Hoffman and L. W. Hoffman. Review of Child Development Research, Vol. I. Russel Sage Foundation. pp.381 - 431. New York.
Kohlberg, L. (1969). "Stage and Sequence: The Cognitive Developmental Approach to Socialization". Ed. by D. A. Goslin. Handbook of Socialization Theory and Research. Rand McNally. pp.347- 480. Chicago.
Kohlberg, L. (1975). "Moral Education For A Society In Moral Transition". Educational Leadership. Vol.: 33. Issue:1. pp.46- 54.
Kohlberg, L. (1976). "Moral Stages and Moralization: The Cognitive Developmental Approach". In T. Lickona (Ed.). Moral Development and Behavior: Theory, Research and Social Issues. Holt, Rinehart & Winston. New York.
Kohlberg, L. and Hersh, R. H. (1977). "Moral Development: A Review of the Theory". Theory Into Practice. Vol:16. Issue:2. pp.53- 59.
Köknel, Ö. (1995). "Hoşgörünün Ruhsal- Toplumsal Temelleri". Hoşgörü ve Eğitim. T. E. D. Yay. Ankara.
Krech, David and Others. (1983). Cemiyet İçinde Fert, I - II. Çev: Mümtaz Turhan. İstanbul: Devlet Kitapları Yay.
Kulaksızoğlu, A. (1998). Ergenlik Psikolojisi. Remzi Kitabevi. İstanbul.
Kulaksızoğlu, A. (2004). "Ergenlik Dönemi". Ailede Çocuk Eğitimi. Ed: Kot,A. BASAGM Yay. Ankara.
Küng, H. ve Kuschel, K- J. (1995). Evrensel Bir Ahlaka Doğru. Çev: Aşıkoğlu, N. Gün Yay. Ankara.
Lickona, T, E. (1991). Educating for Character: How Our Schools can Teach Respect and Responsibility. Bantam Books. New York.
Mangır, M. ve Koca, G. (1987). İlkokul Birinci Sınıfa Devam Eden Yedi Yaşındaki Çocukların Ahlaki Yargılarını Etkileyen Bazı Faktörler. AÜZF Yay. Ankara.
Mehmedoğlu, A, U. (2004). Kişilik ve Din. DEM Yay. İstanbul.
Onur, B. (1997). Gelişim Psikolojisi. İmge Kitabevi. Ankara.
Öymen, M. M. R. (1975). Ahlak Eğitimi. Murat Matbaacılık. İstanbul.
Özbek, A. (1991). Bir Eğitimci Olarak Hz. Muhammed. Esra.Yay. Konya.
Parlatır, İ. (1998). Türkçe Sözlük. TDK Yay. Ankara.
Peker, H. (2000). Din Psikolojisi. Aksiseda Matbaası. Samsun.
Piaget, J. (2005). Çocuğun Gözüyle Dünya. Çev: Yerguz, İ. Dost Kitabevi Ankara.
Quarantelli, E. L. (1960). "Images of Withdrawal Behavior in Disasters: Some Basic Misconceptions." Social Problems. Vol.:8. pp.68 - 79.
Sander, I. (1997). "How Violent is TV Violence?: An Empirical Investigation of Factors Influencing Viewers' Perceptions of TV Violence". European Journal of Communication. Vol.: 12. No:1. pp.43 - 98.
Semin, R. (1979). Çocukta Ahlaki Davranış ve Ahlaki Yargı. İÜEF Yay. İstanbul.
Serdar, M. (1992). "Kişilik ve Kimlik". Adam Sanat. Sayı:80. İstanbul.
Skinner, B. F. (1976). "A Case History in Scientific Method". Psychological Research: The inside Story. Ed: Siegel. M, H. New York
Skinner, B.F. (2001). "The Design of Cultures". Behavior and Social Issues. Vol.:11. No:1. pp.4- 13.
Tarhan, N. (2002. Psikolojik Savaş Gri Propaganda. Timaş Yay. İstanbul.
Temel, Z. F. ve Aksoy, A. B. (2001). Ergen ve Gelişimi. Nobel Yay. Ankara.
Turiel, E. (2002). "Çocukluk Çağında Toplumsal Uslamlamanın Doğası ve Temelleri". Etiğin Doğal Temelleri. Ed. Changeux,J - P. Çev.: Acar, N. Doruk Yay. İstanbul
Tezcan, M. (1996). Eğitim Sosyolojisi. Feryal Matbaası. Ankara.
Uygur, N. (1996). Kültür Kuramı. Y. K. Y. Ankara.
Uysal, H. (1996). İnsan ve Toplum Bilimleri Sözlüğü.: Uysal Kitabevi. Konya.
Ülgener, S. F. (1983). Zihniyet Aydınlar ve İzm'ler. Mayaş Yay. Ankara
Varış, F. (1988). Eğitim Bilimine Giriş.: AÜEF Yay. Ankara
Windmiller, M. (1995). "Ahlak Gelişimi ve Ahlaki Davranış". Ergenliği Anlamak. Ed: Adams,J. Çev: Öngen,D. Haz: Onur,B.: İmge Kitabevi. Ankara.
Yavuzer, H. (1992). Çocuk Psikolojisi. Remzi Kitabevi. İstanbul.
Yılmaz, Y. (2001). "Kültürel Etkileşim ve Toplumsal Değişimde Televizyonun Etkileri". İletişim Fakültesi Dergisi. M.Ü.D Yay. İstanbul.
Yörükoğlu, A. (1986). Gençlik Çağı. Ankara: T.İ.B.Yay.

APA	ÖZEN Y (2011). Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). , 63 - 87.
Chicago	ÖZEN Yener Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). (2011): 63 - 87.
MLA	ÖZEN Yener Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). , 2011, ss.63 - 87.
AMA	ÖZEN Y Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). . 2011; 63 - 87.
Vancouver	ÖZEN Y Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). . 2011; 63 - 87.
IEEE	ÖZEN Y "Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım)." , ss.63 - 87, 2011.
ISNAD	ÖZEN, Yener. "Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım)". (2011), 63-87.

APA	ÖZEN Y (2011). Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 63 - 87.
Chicago	ÖZEN Yener Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3, no.5 (2011): 63 - 87.
MLA	ÖZEN Yener Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.3, no.5, 2011, ss.63 - 87.
AMA	ÖZEN Y Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2011; 3(5): 63 - 87.
Vancouver	ÖZEN Y Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2011; 3(5): 63 - 87.
IEEE	ÖZEN Y "Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım)." Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, ss.63 - 87, 2011.
ISNAD	ÖZEN, Yener. "Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (değerler eğitimine sosyal psikolojik bir yaklaşım)". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3/5 (2011), 63-87.