Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]

SEZER, Abdullah

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]

Abdullah SEZER (Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Anayasa Hukuku, İstanbul, Türkiye)

Anayasa Hukuku Dergisi

8 1

Yıl: 2013 Cilt: 2 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 199 - 264 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]

Öz:

Çalışmanın konusu, Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık usûlünün 2007 Anayasa değişikliği ve 6271 No.lu Yasa ekse- ninde ve diğer ülkelerle karşılaştırmalı analizine özgülenmiştir. Mevcut Cumhurbaşkanı (CB) A. GÜL, 28 Ağustos 2007’de TBMM’ce 3. turda 339 oyla seçildi. Ancak, 2007 Anayasa değişikliği ile, CB seçimi yetkisi TBMM’den alınarak, doğrudan halk tarafından 5 yıl için seçilmesi ve 2. kez seçilebilme olanağını da içeren yeni bir yön- tem kabul edildi. 2007 Anayasa değişikliği, halkoylamasında % 68.95’lik oyla onaylandı. (Değişiklik sonrası biçimiyle) 1982 Anayasası md. 101 ve 6271 no.lu Yasa md. 7’ye göre, en az 20 TBMM üyesi veya son seçimlerde toplam oy oranı % 10’u aşan siyasal partiler, CB adayı gösterebilirler. Söz konusu % 10 baraj, Milletvekili Seçimi Kanunu’nda yer alan ve TBMM’ye giriş için öngörülen aynı oranlı ulusal seçim barajından fark- lıdır. (Bu baraj, Avrupa ülkeleri içinde uygulanan en yüksek baraj olup, anti-demokratik, ölçüsüz ve adaletsizdir). Yanı sıra, gerek siyasal partiler ve gerekse 20 milletvekili de, CB seçimi sürecinde aday gösterebilirler. CB seçimlerinde oy kullanma yetkisi ile donatılan halka, belli sa- yıda imza toplamak suretiyle CB adayı gösterebilme hakkı tanınmamış- tır. Oysa devlet başkanının halk tarafından seçildiği diğer bazı ülkelerin anayasalarında, bu yönde halk inisiyatifi tanınmaktadır. Örneğin, Fin- landiya (md. 54/3), Polonya (md. 124/1), Slovakya (md. 101/3), İzlanda (md. 5), hatta Doğu Timor (md. 75/1-4), vb. Bu eksiklik, Anayasa Hu- kuku ve Özgürlükler Hukuku disiplinleri ışığında incelenebilir. Çalışmanın ana bölümleri, aşağıdadır: § I. Giriş § II. Ön saptamalar § III. Osmanlı-Türkiye anayasalarında devlet başkanının belir- lenme yöntemleri § IV. 2007 Anayasa değişikliği ve Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu § V. CB adaylık sürecine yönelik başlıca tartışmalar § VI. Sonuçlar & öneriler

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

The candidacy in presidential elections in Turkey [A comparative analysis in the light of the 2007 amendment and the act]

Öz:

In this work, the candidacy of the President of the Republic is explored through comparison with constitutions of other countries. The subject is analyzed in the light of articles 101 and 102 of the 2007 Constitutional Amendment of the Constitution of the Republic of Turkey 1982 and article 7 of Presidential Election Act dated 19 January 2012. The current President (Abdullah GÜL) was elected by the Grand National Assembly of Turkey (GNAT) on 28 August 2007 on the third ballot with vote 339. But, according to 2007 Amendment, the next President of the Republic will be elected for a five-year term by popular vote (and will be eligible for a second term). In October 2007, voters approved a referendum package of constitutional amendments including a provision for direct presidential elections with 68.95 %. According to the Constitution (art. 101) and the Act (art. 7), candidates for Presidency are to be nominated by no fewer than 20 members of GNAT, political parties which have surpass the 10 % electoral threshold in last elections or coalitions of parties which surpass this threshold in total. This threshold differs from the national electoral threshold in the Parliamentary Elections Act (the electoral threshold in Turkey for access to the GNAT is 10%) and it is anti- democratic, disproportional and unfair, and too high in comparison to other European countries. But, there is no popular initiative in this process, contrary to the other constitutions such as Finland (art. 54/3), Poland (art. 127/3), Portugal (art. 124/1), Slovakia (art. 101/3), Iceland (art. 5), and even Timor-Leste (art. 75/1-4), etc. This deficiency will be examined under the general principles of the Constitutional Law and Freedoms Law. Examined sections in this work, below mentioned: § I. Introduction § II. Preliminary determinations § III. The method of determining the head of state in Ottoman- Turkey constitutions § IV. The Constitutional Amendment of 2007 and the Presidential Election Act § V. The main arguments for the nomination process of the President of the Republic § VI. Conclusions & proposals

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

“İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Seçimi Yasası”. http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2013611_yasalar. pdf
ACAR, Ali & ÇELEBİ, Mustafa Burak, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarında Cumhurbaşkanlığı Makamının Önemi ve 2007 Yılı Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Abdullah Gül’ün Görev Süresi Tartışmaları”, SÜİİBFSEAD, Y. 12, S. 23, Nisan 2012, ss. 1-33. http://www.iibf.selcuk.edu.tr/iibf_dergi/dosyalar/341360668750.pdf
ADALET BAKANLIĞI, AB Üyesi Bazı Ülkelerin Anayasaları, Adalet Bakanlığı Yay., Ankara, 2011.
ALDIKAÇTI, Orhan, Modern Demokrasilerde ve Türkiye’de Devlet Başkanlığı, İstanbul, 1960.
ARMAĞAN, Servet, “Günümüzde Bazı Müslüman Devlet Ana- yasaları ve Tipik Özellikleri”, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na Armağan, Beta Yay., Ekim 1999, ss. 1087-1104.
ATATÜRK, Mustafa Kemal, Teşkilât-ı Esasiye Kanunu (Proje Hâlindedir) 1339-1342, Tıpkı basım, Kentbank’ın Cumhuriyet’in 75. Yılı Armağanı, 1. Bs., Boyut Matb., İstanbul, Ekim 1998.
ATATÜRK, Mustafa Kemal, Teşkilât-ı Esasiye Kanunu Ek Kitap- çık: Temel Kuruluş Yasası: Türkiye Cumhuriyeti İlk Anayasa Taslağı: Türkçeleştirilmiş Metin (Taslak halindedir), 1. Bs., Boyut Matb., İstan- bul, Ekim 1998.
AYGÜN, Esin, Yazılı Basın Haber Söylemlerinde Cumhuriyet Mi- tinglerinin Sunumu, Yüksek Lisans Tezi, AÜSBE Gazetecilik Anabilim Dalı, Ankara, 2011. http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/6213/esin_ aygun_tez.pdf?show
BARIN, Taylan, Uzlaşma Yolunda: Komisyon’un Uzlaştığı Mad- deler ve Anayasa, SETA Analiz, S. 71, Ankara, Ağustos 2013. http://file.setav.org/Files/Pdf/20130904175424_uzlasmayolunda_enson. pdf
BİLGİN, Murat (Haz.), Çeşitli Ülke Anayasalarında Seçimlere İlişkin Hükümler, TBMM-AM Yay., Kasım 2011. https://yenianayasa. tbmm.gov.tr/docs/secimlere_iliskin_hukumler.pdf
BLACK, Henry Campbell, Black’s Law Dictionary, 2nd Ed., St. Paul, Minn., West Publishing Co., 1910.
COTTRELL, Jill & DHUNGEL, Surya, A Glossary of Constitutional Terms (English-Nepali), International Institute for Democracy and Electoral Assistance (IDEA) Publ., 2007.
DUMAN, İlker Hasan, 1982 Anayasası’nda Cumhurbaşkanı, 2. Bs., İstanbul, 1998.
ERDİL, Kürşat & KESKİNSOY, Ömer, “Cumhurbaşkanının Gö- rev Süresi”, ABD, Y. 68, S. 2010/1, ss. 253-258. http://www. ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2010-1/2010-1- keskinsoy.pdf
EROĞUL, Cem, “2007 Cumhurbaşkanı Seçimi Bunalımından Çı- karılabilecek Dersler”, AÜSBFD, C. 62, S. 3, 2007, ss. 167-181. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/931/11615.pdf
EROĞUL, Cem, Anayasayı Değiştirme Sorunu (Bir Mukayeseli Hukuk İncelemesi), AÜSBF. Yay., Sevinç Matb., Ankara, 1974.
ESEN, Selin & YÜCEL, Bülent (Ed), Türk Anayasa Hukuku, Anadolu Üniversitesi AÖF Yay., Eskişehir, Temmuz 2012.
ESEN, Selin, “Türkiye’de Cumhurbaşkanının Doğrudan Halk Ta- rafından Seçilmesinin Siyasal Sisteme Olası Yansımaları”, Mümtaz Soy- sal’a Armağan, Mülkiyeliler Birliği Yayınları, Ankara, 2009, ss. 249- 279.
GOLDER, Matt, “Democratic Electoral Systems Around the World, 1946-2000”, Electoral Studies, Vol. XXIV, 2005, pp. 103-121.
GÖZLER, Kemal, “Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Görev Sü- resi Ne Kadardır ve Bu Görev Süresi Kanunla Belirlenebilir mi?”, Te- razi, Y. 7, S. 66, Şubat 2012, ss. 36-50. http://www.anayasa.gen.tr/ gorev-suresi.pdf
GÖZLER, Kemal, “Cumhurbaşkanlarının Seçimi: Bir Karşılaş- tırmalı Anayasa Hukuku İncelemesi”, Terazi, Y. 2, S. 9, Mayıs 2007, ss. 19-29. http://www.anayasa.gen.tr/cb-secim.htm
GÖZLER, Kemal, “Yorum İlkeleri”, Kamu Hukukçuları Plat- formu Toplantısı, (Ankara, 29.09.2012), ss. 1-71. http://www.anayasa. gen.tr/yorum-ilkeleri.htm
GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, C. I, 1. Bs., Ekin Yay., Bursa, Haziran 2011.
GÖZLER, Kemal, Devlet Başkanları: Bir Karşılaştırmalı Ana- yasa Hukuku İncelemesi, 1. Bs., Ekin Yay., Bursa, 2001.
KABOĞLU, İbrahim Özden, “CB Görev Süresi: 5 Yıl mı, 7 Yıl mı?”, BirGün, 22.12.2011.
KABOĞLU, İbrahim Özden, “Cumhurbaşkanlığı Seçimi (2)”, BirGün, 10.01.2007.
KABOĞLU, İbrahim Özden, “Çifte Kavrulmuş Demokrasi”, BirGün, 16.05.2007.
KABOĞLU, İbrahim Özden, Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), 8. Bs., Legal Yay., Ekim 2012.
KAHRAMAN, M., “Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçil- mesi ve Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu”, SÜİİBFSEAD, Y. 12, S. 23, Nisan 2012, ss. 263-287. http://www.iibf.selcuk.edu.tr/iibf_dergi/dosyalar/ 291360670347.pdf
KAHRAMAN, Mehmet, “Fonksiyonları İtibariyle Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı ve Cumhurbaşkanlığı Seçimi Tartışmaları”, DÜSBD, S. 19, Aralık 2007, ss. 149-166. http://sbe.dumlupinar.edu.tr/19/8.pdf
KAHRAMAN, Mehmet, Türk Anayasa Hukukunda Cumhurbaş- kanlığı, Çizgi Yay., Konya, 2012.
KANADOĞLU, Sabih, “AKP Tek Başına Seçemez, ” Cumhuri- yet, 26.12.2006, s. 8.
KARACAN, Ali İhsan, “Köşk Seçiminde Anayasadaki Püf Nokta”, Dünya, 01.12.2006, s. 20.
KERSE, Ahmet, Türkiye’de 1961 Anayasası’na Göre Cumhur- başkanı, Doktora Tezi, İstanbul, 1963.
LIJPHART, Arend, Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in Thirty-Six Countries, Yale University Press, New Haven & London, 1999.
MADDEX, Robert L., Constitutions of the World, 3rd ed., A Division of Congressional Quarterly Inc., Washington D.C., 2008.
MEYSON-RENOUX, Catherine, Lexique Droit Constitutionnel (Français-Turc/Turc-Français): Anayasa Hukuku Sözlüğü, (Çev. YIL- MAZ, Didem), 1. Bs., Özal Basımevi, İstanbul, 2005.
ÖZBUDUN, Ergun vd., Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Önerisi, 12.09.2007. http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/5515/6194.pdf
ÖZDEMİR, Hikmet, Atatürk’ten Günümüze Cumhurbaşkanı Se- çimleri, 1. Bs., Remzi Yay., İstanbul, 2007.
ÖZGİŞİ, Tunca, Türk Parlamento Tarihinde Cumhuriyet Sena- tosu, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yay., Ankara, 2012.
ROBBERS, Gerhard (Ed.), Encyclopedia of World Constitutions, Facts on File, Inc., An Imprint of Infobase Publishing, New York, 2007.
SEVİNÇ, Murat, “Güncel Gelişmelerin Işığında, 1982 Anaya- sası’na Göre Cumhurbaşkanı”, AÜSBFD, C. 57, S. 2, 2002, ss. 109-137. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/466/5333.pdf
SEZER, Abdullah (Der.), Ulusal-üstü Belgeler ve Önceki Anaya- salarla Karşılaştırmalı & Gerekçeli & Açıklamalı 1982 Türkiye Cumhu- riyeti Anayasası ve İlgili Mevzuat, 1. Bs., Beta Yay., İstanbul, Şubat 2004.
SEZER, Abdullah “2002 Anayasa Değişikliklerinin Analizi: ‘Ülke İnsanının İhtiyaçları’ mı, ‘İktidar Partisinin Amaçları’ mı, ‘Müstakbel Başbakanın Geleceği’ mi?”, HAD, MÜHF Yay., 2007, C. XIII., S. 3-4, ss. 83-101.
SEZER, Abdullah, “ ‘Devlet İşlevlerinin Sürekliliği’ İlkesi Ekse- ninde 1982 Anayasal Kurumlarının Analizi”, MtÜHFD: Prof. Dr. Aydın Aybay’a Armağan, C. 2., 2007, ss. 255-302.
TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789- 1980), 4. Bs., YKY-Yapı Kredi Yay., İstanbul, Aralık 1999.
TAVAŞ, İbrahim Halil, “Türk Anayasalarında Cumhurbaşkanı Seçimi”, Yasama, S. 5, Nisan-Mayıs-Haziran 2007, ss. 27-56. http://www.yasader.org/web/yasama_dergisi/2007/sayi5/Turk_Anayasal arinda_Cumhurbaskani_Secimi.pdf
TEMİZTÜRK, Hakan, “Türkiye’de Ordunun Siyasete Müdahale Geleneği ve Basın: 27 Nisan 2007 Muhtırasından Önce ve Sonra”, EÜİFD, Ocak 2009, C. 1, S. 1, ss. 6-26. http://www.erciyes- akademia.com/ocak2009.pdf
The Constitution of Finland (Unofficial Translation), Ministry of Justice, Finland, 11 June 1999. http://www.finlex.fi/fi/laki/kaannokset/ 1999/en19990731.pdf
ULUŞAHİN, Nur, “Cumhurbaşkanı Seçiminin Düşündürdükleri ya da Hukukun Siyasallaşması”, ABD, Y. 65, S. 2, Bahar 2007, ss. 23- 28. http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/ 2007- 2/1.pdf
ULUŞAHİN, Nur, “Türkiye’de Mevcut Hükümet Sisteminin Ni- teliği ve Rejimin Başkanlık Sistemine Kaymasının Getireceği Tehdit ve Tehlikeler”, HİAD, C. 3, S. 1, 2011, ss. 29-38. http://www.sobiad. org/eJOURNALS/dergi_HIA/arsiv/2011/04nur_ulusahin.pdf
YAVUZ, Bülent, “2007 Anayasa Değişikliğinin Doğurduğu Te- reddütler ve Çözüm Yolları”, GÜHFD, C. 12, S. 1-2, 2008, ss. 1173- 1214. http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/12_45.pdf
YAVUZ, K. Halûk, Türkiye’de Siyasal Sistem Arayışı ve Yürüt- menin Güçlendirilmesi, 1. Bs., Seçkin Yay., Ankara, Haziran 2000.
YOZGAT, Fazıl & ZABUN, Sezgin, “Seçim Sistemleri ve Uy- gulamaları”, CÜİİBFD, C. 10, S. 2, 2009, ss. 73-91.

APA	SEZER A (2013). Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. , 199 - 264.
Chicago	SEZER Abdullah Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. (2013): 199 - 264.
MLA	SEZER Abdullah Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. , 2013, ss.199 - 264.
AMA	SEZER A Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. . 2013; 199 - 264.
Vancouver	SEZER A Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. . 2013; 199 - 264.
IEEE	SEZER A "Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]." , ss.199 - 264, 2013.
ISNAD	SEZER, Abdullah. "Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]". (2013), 199-264.

APA	SEZER A (2013). Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. Anayasa Hukuku Dergisi, 2(4), 199 - 264.
Chicago	SEZER Abdullah Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. Anayasa Hukuku Dergisi 2, no.4 (2013): 199 - 264.
MLA	SEZER Abdullah Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. Anayasa Hukuku Dergisi, vol.2, no.4, 2013, ss.199 - 264.
AMA	SEZER A Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. Anayasa Hukuku Dergisi. 2013; 2(4): 199 - 264.
Vancouver	SEZER A Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]. Anayasa Hukuku Dergisi. 2013; 2(4): 199 - 264.
IEEE	SEZER A "Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]." Anayasa Hukuku Dergisi, 2, ss.199 - 264, 2013.
ISNAD	SEZER, Abdullah. "Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık[2007 Anayasa değişikliği ve 6271 no.lu yasa ekseninde karşılaştırmalı bir analiz]". Anayasa Hukuku Dergisi 2/4 (2013), 199-264.