Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar

Yıl: 2013 Cilt: 2 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 289 - 316 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar

Öz:
Bu makalede, kökleri Osmanlı hukukuna kadar dayanan, 2911 sa- yılı toplantı ve gösteri yürüyüşü kanununun 1982 Anayasası’na ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne (İHAS) uygunluğu sorgulanmaktadır. Kanun, hem çocuklar ve yabancılar bakımından, hem de kategorik me- kânsal ve zamansal yasaklar açısından anayasaya ve İHAS’a aykırıdır. Öte yandan uygulamada ‘bildirim’ şartının katı bir ‘izin’ şeklinde algı- lanması, basın açıklamalarının hukuki niteliğinin belirsiz olması, yargı ve kolluğun ölçüsüz müdahaleleri bu özgürlüğün ihlaline neden olmak- tadır. İhlali gerçekleştirenlerin ‘siyasal’ kişiler olması durumunda, etkili bir soruşturma yapılmaması da hakkın prosedürel olarak ihlaline yol açmaktadır. Diğer birçok konuda olduğu gibi, ‘düşman ceza hukukun- dan’ kaynaklanan nedenlerle protesto’nun terör eylemi sayılması da mevcut sorunu derinleştirmektedir. Makalede, sorunun çözümü için toplantı ve gösteri yürüyüşü öz- gürlüğüne ilişkin özel yasadan vazgeçilmesi ve hem kolluğun hem de yargının demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun şekilde reformize edilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Constitutional problems of freedom of assembly in Turkey

Öz:
In this article, law no 2911 on the right of public meeting and demonstration, which dates back to the Ottoman law, is examined for consistency with the 1982 Constitution and the European Convention on Human Rights (ECHR). The law is inconsistent with the ECHR and the Constitution not only for its treatment of children and foreigners, but also on account of its categorically spatial and temporal prohibitions. On the other hand, the perception of the condition of ‘notice’ as a strict ‘allowance’ in practice, the uncertainty of the legal nature of press releases, and excessive interventions of the law enforcement and the judiciary violate this freedom. When the persons who carry out the violation are ‘political’, there is no effective investigation. As in many other areas, demonstrations which are considered as an act of terrorism deepen the current problem as a result of the ‘Enemy Criminal Law’. In this article, abandoning the special law on the freedom of assembly is proposed as well as reform of both the administration and the judiciary in accordance with the requirements of a democratic social order.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKBULUT, Olgun, “Toplantı ve Örgütlenme Özgürlükleri”, Av- rupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bi- reysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Sibel İnceoğlu (ed.), İstanbul: Beta Yay, 2013, s. 394.
  • ALTIPARMAK, Kerem, “4’üncü Yargı Paketi İnsan Hakları De- ğil, Avrupa Komisyonu İçin”, Bianet, 07.03.2013.
  • ALTIPARMAK, Kerem, “Gezi’nin Hatırlattığı Hak: Barışçıl Toplantı”, Bianet, 03.07.2013.
  • AMNESTY INTERNATIONAL (ULUSLARARASI AF ÖR- GÜTÜ), Türkiye: İfade Özgürlüğünün Tam Zamanı, London: Uluslara- rası Af Örgütü Yay., 2013.
  • ANAYURT, Ömer, Türk Anayasa Hukukunda Toplanma Hürri- yeti, İstanbul: Kazancı Yay., 1998.
  • BÜYÜKDÖĞERLİ, Ethem, Toplumsal Olaylar ve Müdahale Esasları, Ankara: Emniyet Genel Müdürlüğü Eğitim Daire Başkanlığı Yay., 1992.
  • DEPENHEUER, Otto, “Versammlungsfreiheit”, Grundgesetz Kommentar, Theodor Maunz/ Günter Dürig (ed.), München: C.H. Beck, 2013.
  • DOĞRU, Osman, “Soruşutrma(ma)”, Radikal İki, 14.07.2013. 2002.
  • EREN, Abdurrahman, “Mamurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat ile Onu Yürürlükten Kaldıran Memurlar ve Diğer Kamu Gö- revlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun Karşılaştırması”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 55, S. 3.
  • ERTAN, İzzet Mert, “Toplumsal Olaylara Müdahalede Biber Gazı Kullanılmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Uygunluğu”, İs- tanbul Üniversitesi Milletlerarası Hukuk Bülteni, C. 32, S.1.
  • GÖREN, Zafer, “Çocuğun Temel Hakları”, Anayasa Yargısı, S. 15.
  • GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Bursa: Ekin Yay., 2010.
  • GÜRAN, Sait, “Hak Arama Özgürlüğünün İki Boyutu”, Anayasa Yargısı, C.9, 1993.
  • GRABENWARTER, Christoph, Europäische Menschenrechts- konvention, München: C.H. Beck, 2009.
  • HUMAN RIGHT WATCH, Protestoyu Terör Suçu Saymak: Gös- tericileri Yargılamak ve Hapsetmek İçin Terörle Mücadele Yasalarının Keyfi Kullanımı, USA: HRW, 2010.
  • İŞGÖREN, Ali, Avrupa Birliği Sürecinde Toplantı ve Gösteri Yü- rüyüşü Özgürlüğü, Seçkin Yay., Ankara, 2005.
  • KABOĞLU, İbrahim, “Dernek ve Toplantı Özgürlükleri”, İnsan Hakları Yıllığı, C.14, 1992.
  • KABOĞLU, İbrahim, Kolektif Özgürlükler, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Yay., 1989.
  • KLOEPFER, Michael, Verfassungsrecht II: Grundrechte, München: C.H. Beck, 2010.
  • KOHL, Jürgen, “Versammlungsfreiheit”, Grundgesetz: Mitarbeiter- kommentar und Handbuch, UMBACH, Dieter / CLEMENS, Thomas (ed.), Heidelberg: C.F. Müller, 2002.
  • MANN, Thomas, “Versammlungsfreiheit”, Handbuch der Europäischen Grundrechte, F. Sebastian M. Haselhaus/ Carsten Nowak (ed.) München: C.H. Beck, 2006.
  • OSCE/ODIHR Panel of Experts on the Freedom of Assembly, Guidelines on Freedom of Peaceful Assembly, Warsaw: ODEHR.
  • PIEROTH, Bodo/ SCHLINK, Bernhard, Staatsrecht II: Grundrechte, Heidelberg: C.F. Müller, 2008.
  • SCHWÄBLE, Ulrich, Das grundrecht der Versammlungsfreiheit (Art. 8 GG), Berlin: Duncker/Humblodt, 1975.
  • SOBOTA, Katharina, Das Prensip Rechtstaat, Tübingen: Mohr Siebeck, 1997.
  • ŞİRİN, Tolga, “Görüntüyü Kurtarmak: 4’üncü Yargı Paketi”, Bianet, 14.03.2013.
  • TANÖR, Bülent, İki Anayasa, İstanbul: Beta Yay., 1986.
  • TANÖR Bülent, Türkiye’de İnsan Hakları Sorunu, İstanbul: BDS Yay,, 1990.
  • TANYAR, Ziya Çağa, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtiha- dında Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 60, S. 3, 2011.
  • WACHE, Volkhard, “Gesetz über Versammlungen und Aufzüge: Ordner”, Stafliche Nebengesetze, Georg Erbs/ Max Kohlhaas/Friedrich Ambs (ed.), München: C.H. Beck, 2013,
  • TÜRKİYE
  • Anayasa Mahkemesi, E. 1963/16, K. 1963/83, 08.04.1963.
  • Anayasa Mahkemesi, E. 1985/8, K. 1986/27, 26.11.1986.
  • Anayasa Mahkemesi, E. 2011/92, K. 2012/2, T. 12.01.2012.
  • Danıştay 10. Dairesi, E. 1990/2741, E. 1992/3233, T. 24.09.1992.
  • Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E. 2004/8-68, K. 2004/117, T. 11.05.2004.
  • Yargıtay 8. Ceza Dairesi, E. 1997/10518, K. 1997/11621, T. 09.09.1997.
  • Yargıtay 8. Ceza Dairesi, E. 1998/26, K. 1998/4491, T. 27.03.1998.
  • Yargıtay 8. Ceza Dairesi, E. 1999/19782, K. 2000/1554, T. 03.02.2000.
  • Yargıtay 8. Ceza Dairesi, E. 2002/1414, K. 2002/5788, T. 02.05.2002.
  • Yargıtay 8. Ceza Dairesi, E. 2000/15833, K. 2000/19456, T. 23.11.2000.
  • İHAM
  • Açık ve diğerleri v. Türkiye, 31451/03, 13.01.2009.
  • Ali Güneş v. Türkiye, 9829/07, 10.04.2012.
  • Aytaş ve diğerleri v. Türkiye, 6758/05, 08.12.2009.
  • Aşıçı v. Türkiye, 26625/04, 16.03.2004.
  • Balçık ve diğerleri v. Türkiye, 25/02, 29.11.2007.
  • Bukta ve diğerleri v. Macaristan, 25691/04, 17.10.2007.
  • Cisse v. Fransa, 51346/99, 09.04.2002.
  • Çiloğlu ve diğerleri v. Türkiye, 73333/01, 06.03.2007.
  • DİSK ve KESK v. Türkiye, 38676/08, 27.11.2012.
  • Drieman v. Birleşik Krallık, 33678/96, 04.05.2000.
  • Emine Yaşar v. Türkiye, 863/04, 09.02.2010.
  • Ezelin v. Fransa, 11800/85, 26.04.1991.
  • Friedl v. Avusturya, 15225/89, 25.01.1995.
  • Galstyan v. Ermenistan, 26986/03, 15.11.2007.
  • Gül ve diğerleri v. Türkiye, 4870/02, 08.06.2010.
  • Güler v. Türkiye, 49391/99, 10.01.2006.
  • Karatepe ve diğerleri v. Türkiye, 33112/04, 40190/04, 41469/04, 41471/04, 07.04.2009.
  • McBride v. Birleşik Krallık, 27786/95, 05.07.2001.
  • Mehmet Ümit Erdem v. Türkiye, 42234/02, 17.07.2008.
  • Necati Yılmaz v. Türkiye, 15380/09, 12.02.2013.
  • Nispet Özdemir v. Türkiye, 23143/04, 19.01.2010.
  • Osmani v. Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti, 50841/99, 11.10.2001.
  • Oya Ataman v. Türkiye; 74552/01, 05.12.2006.
  • Öllinger v. Avusturya, 76900/01, 29.06.2006.
  • Piermont v. Fransa, 15773/89; 15774/89, 27.04.1995.
  • Platform Ärzte für das Leben v. Avusturya, 10126/82, 21.06.1988.
  • Rai, Allmond ve ‘Negotiate Now’ v. Birleşik Krallık, 25522/94, 06.04.1995.
  • Rassemblement jurassien et Unité jurassienne v. İsviçre, 8191/78, 10.10.1979.
  • Samüt Karabulut v. Türkiye, 16999/04, 27.01.2009.
  • Saya ve diğerleri v. Türkiye, 4327/08, 07.10.2008.
  • Serkan Yılmaz ve diğerleri v. Türkiye, 25499/04, 13.10.2009.
  • Sübaşi ve Çoban v. Türkiye, 20129/07, 09.07.2013.
  • Şükran Aydın ve diğerleri v. Türkiye, 49197/06, 23196/07, 50242/08, 60912/08, 14871/09, 22.05.2013.
  • Taşdemir v. Türkiye, 38841//07. 23.02.2010.
  • Ziliberberg v. Moldova, 61821/00, 05.04.2004.
APA Şirin T (2013). Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. , 289 - 316.
Chicago Şirin Tolga Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. (2013): 289 - 316.
MLA Şirin Tolga Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. , 2013, ss.289 - 316.
AMA Şirin T Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. . 2013; 289 - 316.
Vancouver Şirin T Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. . 2013; 289 - 316.
IEEE Şirin T "Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar." , ss.289 - 316, 2013.
ISNAD Şirin, Tolga. "Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar". (2013), 289-316.
APA Şirin T (2013). Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. Anayasa Hukuku Dergisi, 2(4), 289 - 316.
Chicago Şirin Tolga Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. Anayasa Hukuku Dergisi 2, no.4 (2013): 289 - 316.
MLA Şirin Tolga Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. Anayasa Hukuku Dergisi, vol.2, no.4, 2013, ss.289 - 316.
AMA Şirin T Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. Anayasa Hukuku Dergisi. 2013; 2(4): 289 - 316.
Vancouver Şirin T Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar. Anayasa Hukuku Dergisi. 2013; 2(4): 289 - 316.
IEEE Şirin T "Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar." Anayasa Hukuku Dergisi, 2, ss.289 - 316, 2013.
ISNAD Şirin, Tolga. "Türkiye'de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında ilişkin sorunlar". Anayasa Hukuku Dergisi 2/4 (2013), 289-316.