Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci
Yıl: 2013 Cilt: 44 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 195 - 206 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci
Öz: Doğal alanlarda, kaynak de ğerleri ve ziyaretçilerin memnuniyet düzeyleri bak ımından rekreasyon faaliyetlerinin zararlıetkileri yıllar içerisinde endişe verici durumlara ula şmıştır. Bu kayg ıların sonucu olarak, do ğal peyzaj karakteriyle ters dü şecekbiçimde rekreasyonel amaçlarla kullanılıp de ğişime u ğrayan korunan alanlarda özellikle milli parklarda, kullanı mların belirlisınırları aşmaması gerektiğ i tezi gündeme gelmi ştir. Bu düşünceyi betimleyen ta şıma kapasitesi , bir alan ın uzun süreler boyuncakorunması dü şüncesi ile uyumlu olarak do ğal alanlarda kabul edilebilir rekreasyonel kulan ım yo ğunluğunun derecesi olarak ifadeedilmi ştir.1960lı yıllarda gündeme gelen rekreasyonel ta şıma kapasitesi dü şüncesi son 50 yıl içerisinde fiziksel, sosyal, ekolojik veyönetim ba ğlamında ele alınarak konuya farklı boyutlar kazandırılmıştır. Ta şıma kapasitesi çalış malarındaki geli şmeler neticesinde,milli parklarda koruma, kullanma ve sürdürülebilirlik dengesinin sa ğlanabilmesi aç ısından çok önemli görülen yönetim planlarıdahilinde birtak ım ziyaretçi yönetim modelleri olu şturulmu ştur. Bu çalış manın amac ı, rekreasyonel ta şıma kapasitesinin gelişimsürecinin, ta şıma kapasitesinin boyutlarının ve ziyaretçi yönetim modellerinin incelenmesidir. Çalışmada kapasite analizlerininfaydaları, zorlukları ve ba şarıya ula şmasında etkili olan faktörler tartışılmıştı r.
Anahtar Kelime: Konular:
Formation-development and modelling process of carrying capacity theory in the national parks
Öz: Impacts of recreational activities on natural reserves have reached a worrying level. As the result of this worrisome,it is suggested that use of these reserves, especially national parks, should not go beyond a certain level. Carrying capacity definingthis situation is stated as the degree of acceptable recreational use density in natural areas considering long term conservation ofthese natural areas.The concept of recreational carrying capacity coming out in 1960s has had different aspects in the last 50 years by gaining social,physical, ecological and economic characteristics. Some visitor management models have been put forward to provide protection,use and sustainability balance in national parks.The aim of present study is to review development process of recreational carrying capacity, dimensions of recreational carryingcapacity and visitor management models. In this study the benefits and challenges of capacity analyses and the factors which iseffective in ensuring the success are discussed.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahn, B.Y., Lee, B.K. ve C.S. Schafer., 2002. Operationalizing Sustainability in Regional Tourism Planning: An Application of The Limits of Acceptable Change Framework. Tourism Management, Vol. 23, Pp. 1-15.
- Akten, S., Gül, A., Akten, M., 2009. Korunan Do ğal Alanların Katılımcı Yönetim Plan ında Ziyaretçi Etki Yönetimi Yakla şımı Modeli, International Davraz Congress on Social and Economic Issues Shaping The World's Future: New Global Isparta
- Akten, S., Gül, A., & Akten, M. (2012). The comparison of visitor management frameworks in protected natural areas. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 13(1), 57-65.
- Arnberger, A., Brandenburg, C., 2007. Past on-site experience, crowding perceptions and use displacement of visitor groups to a peri-urban national park. Environ. Manage.;40:34-45
- Ba şar, H., 2007. Dilek Yarı madası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkını n Rekreasyon Amac ıyla Kullanımının Ekonomik Değ erinin Saptanması: Bir Seyahat Maliyeti Yöntemi Uygulaması. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 123 pp.
- Behn, M., Carrera, F., McGuire, J., 1998. A carrying capacity and attendance management strategy for massachusetts state parks, beaches and reservations. The Massachusetts Department of Environmental Management, Rm.10-485, Cambridge, MA 02139
- Bonnes, M., Bonauito, M., & Ercolani, A. 1991. Crowding and residential satisfaction in the urban environment: A contextual approach. Environment and Behavior, 23, 531- 552.
- Bork, C. L., 1998. An Investigation of Social Carrying Capacity at Three Open Space Preserves. The Faculty of the Department of Environmental Studies San Jose State University. In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Science.
- Brush, S., 1975. The concept of carrying capacity for systems of shifting cultivation. American Anthropologist 77: 799-811.
- Cahill, K.L., J.L. Marion, ve S.R. Lawson, 2007. Enhancing the ınterpretation of stated choice tradeoff analysis through the application of a verbal protocol assessment. Journal of Leisure Research;Second Quarter.39, 2.
- Ceballos-Lascurain, H., 1996. Tourism, Ecotourism, and Protected Areas: The State of Nature-Based Tourism Around the World and Guidelines for its Development. Gland: IUCN. Cırık, U., 2007.Milli Parklar Ve Uzun Devreli Gelişim Planları. Planlama 2007(1):4550
- Cifuentes M (1992) Determinacion de Capacidad de Carga Turistica en Areas Protegidas. CATIE, Turrialba, Costa Rica. Clarke, A.L., 2002. Assessing the carrying capacity of florida keys. Population and Environment, 23/4, 405-418.
- Cole, D. N., 2004. Carrying Capacity and Visitor Management: Facts, Values and the Role of Science. in: Harmon, D., Kilgore, B. M. & Vietzke, G. E. (Eds.). Protecting Our Diverse Heritage: The Role of Parks, Protected Areas, and Cultural Sites, P 43-46. Hancock.
- Cole, D. N., and G. H. Stankey., 1997. Historical Development of Limits of Acceptable Change: Conceptual Clarifications And Possible Extensions. Pages 59 İn S. F. Mccool And D. N. Cole, Compilers. Proceedings. Limits Of Acceptable Change And Related Planning Processes: Progress And Future Directions. May 2022, 1997. Missoula, Montana, USA.
- Gen. Tech. Rep. INT-GTR-371. U. S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Ogden, Utah, USA.
- Driver, B. L., Brown, P. J. Stankey, G. H. ve Gregoire, T. G., 1987. The ROS planning System: Evolution, Basic Concepts, and Research Needed. Leisure Sciences 9:201-212.
- Eagles, P.F.J. ve McCool S.F., 2002. Tourism in National Parks and Protected Areas. CAB International: Wallingford UK pp:315.
- Ferreira, S. L. A., & Harmse, A. C. (2000). Crime and tourism in South Africa: international tourists perception and risk. South African Geographical Journal, 82 (2), 80-85.
- Freimund, W. A., ve Cole, D. N., 2000. Use Density, Visitor Experience, and Limiting Recreational Use in Wilderness: Progress to Date and Research Needs. Paper Presented at the Visitor Use Density and Wilderness Experience: Proceedings, June 1-3, 2000, Missoula, MT.
- Göktuğ, T.H.,2011. Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Park ın ın Rekreasyonel Ta şıma Kapasitesinin Belirlenmesi Üzerine Bir Ara ştırma. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Erzurum. Grieser, K.A., 2005. Visitor perceptions of crowding, coping and social carrying capacity: an exploratory study in the mohonk preserve. Master Thesis. State University of New York College of Environmental Science and Forestry Syracuse, New York.
- Gül, A., & Akten, M. (2005). Korunan do ğal alanlarda rekreasyonel ta şıma kapasitesi ve kavramsal yakla şımlar. Korunan Do ğal Alanlar sempozyumu, 8-10.
- Gündüz, S., & Akp ınar, N. (2002). Koruma-kullanım İlkeleri Çerçevesinde Beynam Muhafaza Ormanının Rekreasyonel Ta şıma Kapasitesinin Saptanması Üzerinde Bir Ara ştırma. Tarim Bilimleri Dergisi, 8(4), 344-351.
- Haas, G. 2001. Visitor capacity in the National Park System. NPS Social Science Review 2:1, 1-28.
- Hammitt, W.E., Cole, D.N. (1998). Wildland Recreation: Ecology and Management. New York, NY: John Wiley and Sons. 361p.
- Hof, M., ve Lime, D., 1997. Visitor experience and resource protection framework in the national park system: rationale, Current Status, and Future Direction. ProceedingsLimits of Acceptable Change and Related Planning Processes: Progress and Future Directions. USDA Forest Service General Technical Report INT- 371: 29-36.
- Karaküçük, S., 1999. Rekreasyon Bo ş Zamanları Değerlendirme. Ba ğırgan Yay ımevi ISBN:975-581-048-X, 413 s, Kızılay- Ankara
- Krumpe, E. E., 2000. The Role of Science in Wilderness Planning- A State-of-Knowledge Review. Wilderness Science in a Time of Change Conference, Vol 4: Wilderness Visitors, Experiences, and Visitor Management; 1999 May 2327; Missoula, MT. Proceedings RMRS-P-15-VOL-4. Ogden, UT: U.S
- Leung, Y. F., & Marion, J. L. (2000). Recreation impacts and management in wilderness: A state-of-knowledge review. Cole, DN, McCool, SF, Borrie, WT, OLoughlin, J.,(comps), Proceedings: Wilderness Science in a Time of Change , 5 . Lindberg, K., McCool, S. F., ve G.H. Stankey. 1997. Rethinking carrying capacity. Annals of Tourism Research, vol. 24, no. 2, pp. 461-464.
- Maldonado, E. and Montagnini, F., 2005. Carrying capacity of la tigra national park, honduras. Journal of Sustainable Forestry 19 (4), 29 48.
- Manning R., 1999. Crowding and carrying capacity in outdoor recreation: From Normative Standards to Standards of Quality. In E. Jackson and T. Burton (eds.), Leisure Studies: Prospects for the Twenty-First Century. State College, PA: Venture Publishing, 32334.
- Manning, R. 2008. Research to support analysis and management of carrying capacity at lake umbagog national wildlife refuge new hampshıre and ma ı ne, Proceedings of The 2008 Northeastern Recreation Research Symposium Gtr-Nrs-P-42
- Manning, R., ve Lawson, S., 2002. Carrying capacity as Informed Judgment: The Values of Science and The Science of Values. Environmental Management, 30, 157-168
- Manning, R., Valliere, W., Wang, B., Lawson, S., ve Newman, P., 2003. Estimating Day Use Social Carrying Capacity in Yosemite National Park. Leisure: The Journal of the Canadian Association for Leisure Studies, 27(1-2), 77-102.
- Manning, R.E. 2002. How much is too much? Carrying Capacity of National Parks And Protected Areas. In: Arnberger, A., Branderburg, A. & Muhar, A. (eds.). Monitoring and
- Management of Visitor Flows in Recreational and Protected Areas. Proceedings of the Conference held at Bodenkultur University Vienna, Austria, January 30February 02, 2002. Institute for Landscape Architecture and Landscape Management, Bodenkultur University Vienna. p. 306313.
- Marion, J. L. (1998). Recreation ecology research findings: Implications for wilderness and park managers. In Proceedings of the national outdoor ethics conference (pp. 188-196).
- Mathieson, A, ve Wall, G., 1989. Tourism: Economic, physical and social ı mpact, Longman Scientific & Technical, Essex. P:206
- McCool, S.F. ve Lime, D.W., 2001. Tourism Carrying Capacity: Tempting Fantasy or Useful Reality? Journal of Sustainable Tourism 9 (5), 37288.
- McKinlay-Jones, K.M., 2000. Cows, crowds and carrying capacities: Developing and Testing the Visitor Experience and Resource Protection (Verp) Process at Arches National Park. Master of Arts From Prescott College in Environmental Studies. UMI Number: 1398818.
- Müderriso ğlu, H., 2002. Açık Hava Rekreasyonunda Ta şıma Kapasiteleri Rekreasyonel Kullan ım İlişkilerinin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 129s. İstanbul.
- Nieman, T.J. and Futrell, J.L.,1979. Projecting The Visual Carrying Capacity of Recreation Areas. Proceedeings of Our National Landscape: A Conference on Applied Techniques for Analysis and Management of The Visual Resource, Incline Village, Nevada (USA), United States. Pacific Southwest Forest and Range Experiment Station (USA). pp 420-427.
- Nilsen, P. ve Tayler, G. 1997. A comparative analysis of protected area planning and management frameworks. 1997.
- Proceedings Limits of Acceptable Change And Related Planning Processes: Progress And Future Directions; 1997 May 20-22; Missoula, MT. Gen.Tech. Rep. INT-GTR-371.
- Ogden, UT: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Intermountain Forest and Range Experiment Station: 49-57.
- Ormiston, D., Gilbert, A., & Manning, R. E. (1998). Indicators and standards of quality for ski resort management. Journal of Travel Research , 36(3), 35-41.
- Özkan, M. B., 2001. Kentsel Rekreasyon Alan Planlaması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 73s, Bornova- İzmir Pak, M., ve Türker, M.F., 2004. Orman Kayna ğından Rekreasyonel Amaçlı Yararlanman ın Ekonomik Değerinin Ko şullu De ğerlendirme Yöntemi Yardımıyla Tahmin Edilmesi (Kapıçam Orman İçi Dinlenme Yeri Örne ği). KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 7(1).
- Papageorgiou, K. and Brotherton, I., 1999. A management planning frameworkbased on ecological, perceptual and economic carrying capacity: the case study of vikos-aoos national park, greece. Journal of Envirο nmental Management 56: 271-284.
- Pigram,J.ve Jenkins J., 1999. Outdoor Recreation Management. London; New York: Routledge, 329p
- Sayan, M.S., Ortaçe şme, V., Karagüzel, O., Atik, M., Ş ahin, T., Yıldırım, E., Avcı, Ü., 2005. Termessos (Güllükda ğ) Milli Park ında Rekreasyonel Ta şıma Kapasitesinin Belirlenmesi. TÜBİTAK Proje no: TOGTAG- 3197, 63s, Antalya.
- Sayan, S., Krymkowski, D.H., Manning, R.E., Valliere, W.A., Rovelstad, E.L.,2013. Cultural influance on crowding norms in outdoor recreation: a comperative analysis of visitors to national parks in turkey and united states. Environmental Management. 52:493-502
- Shelby, B., ve Heberlein, T. 1984. A Conceptual Framework for Carrying Capacity Determination. Leisure Sciences. 6: 433- 451.
- da Silva, C. P. (2002). Beach carrying capacity assessment: how important is it. Journal of Coastal Research , 36, 190-197.
- Stankey, G.H. ve. McCool, S.F., 1984. Carrying capacity in recreational settings: Evolution, Appraisal, and Application. Leisure Sciences, 6(4), 453-473.
- Stewart, W.P. ve D.N. Cole., 2001. Number of encounters and experience quality in grand canyon backcountry: consistently negative and weak relationships. Journal of Leisure Research 33(1):10620.
- TDK, 2013. Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük. Wagar, J. A. 1964. The carrying capacity of wild lands for recreation, Forest Science, 10 (Supplement 7), a0001. Wall, Geoffrey.,1983. Cycles and Capacity:A Contradiction in Terms? Annals of Tourism Research, 10(1), 268-270.
- Warzecha, C., Manning, R., Lime, D., & Freimund, W., 2001. Diversity in outdoor recreation: planning and managing a spectrum of visitor opportunities in and among parks. The George Wright Forum, 18(3), 99-112.
- Whittaker, D., B. Shelby, R. Manning, D. Cole, ve G. Haas. 2010. Capacity Reconsidered: Finding Consensus and Clarifying Differences. National Association of Recreation Resource Planners, Marienville, Pennsylvania .
- Williams, P. W., & Gill, A. (1991). Carrying capacity management in tourism settings: a tourism growth management process. Carrying capacity management in tourism settings: a tourism growth management process.
- Yücel M., ve Babuş D., 2005. Do ğ a Korumanı n Tarihçesi ve Türkiyedeki Gelişmeler, (The History of Nature Conservation and Developments of Nature Conservation in Turkey) Do ğu Akdeniz Ormanc ılık Ara ştırma Müdürlü ğü. Do ğa Dergisi (Journal of DOA): 11: 151 175.
- Yüksek, T., Cengiz, T., & Yüksek, F. (2008). Do ğal alanlarda festival etkinliklerinin korumakullanma aç ısından de ğerlendirilmesi: Kafkasör kültür, sanat ve turizm festivali örne ği. Ekoloji Dergisi, 17(67), 37-45.
| APA | GOKTUG T, DEMİRCİOĞLU YILDIZ N, demir m, BULUT Y (2013). Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. , 195 - 206. |
| Chicago | GOKTUG TENDÜ HILAL,DEMİRCİOĞLU YILDIZ NALAN,demir metin,BULUT Yahya Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. (2013): 195 - 206. |
| MLA | GOKTUG TENDÜ HILAL,DEMİRCİOĞLU YILDIZ NALAN,demir metin,BULUT Yahya Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. , 2013, ss.195 - 206. |
| AMA | GOKTUG T,DEMİRCİOĞLU YILDIZ N,demir m,BULUT Y Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. . 2013; 195 - 206. |
| Vancouver | GOKTUG T,DEMİRCİOĞLU YILDIZ N,demir m,BULUT Y Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. . 2013; 195 - 206. |
| IEEE | GOKTUG T,DEMİRCİOĞLU YILDIZ N,demir m,BULUT Y "Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci." , ss.195 - 206, 2013. |
| ISNAD | GOKTUG, TENDÜ HILAL vd. "Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci". (2013), 195-206. |
| APA | GOKTUG T, DEMİRCİOĞLU YILDIZ N, demir m, BULUT Y (2013). Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(2), 195 - 206. |
| Chicago | GOKTUG TENDÜ HILAL,DEMİRCİOĞLU YILDIZ NALAN,demir metin,BULUT Yahya Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 44, no.2 (2013): 195 - 206. |
| MLA | GOKTUG TENDÜ HILAL,DEMİRCİOĞLU YILDIZ NALAN,demir metin,BULUT Yahya Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol.44, no.2, 2013, ss.195 - 206. |
| AMA | GOKTUG T,DEMİRCİOĞLU YILDIZ N,demir m,BULUT Y Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2013; 44(2): 195 - 206. |
| Vancouver | GOKTUG T,DEMİRCİOĞLU YILDIZ N,demir m,BULUT Y Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2013; 44(2): 195 - 206. |
| IEEE | GOKTUG T,DEMİRCİOĞLU YILDIZ N,demir m,BULUT Y "Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci." Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44, ss.195 - 206, 2013. |
| ISNAD | GOKTUG, TENDÜ HILAL vd. "Taşıma kapasitesi kuramının milli parklarda oluşum-gelişim ve modellenme süreci". Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 44/2 (2013), 195-206. |
