ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ
Yıl: 2012 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 113 - 132 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ
Öz: Çalışmanın konusu, 1945 yılı sonrası alınan çok partili hayata geçiş kararı ardından kurulan ilk parti olan Milli Kalkınma Partisi (MKP)‟dir. Çalışmaya yön veren görüş, partinin iddialı bir çıkışa sahip olmamasına karşın, tek partili hayat düzenini bozup, çok partili hayata geçişin ülkede yürürlüğe girmesine ön ayak olduğu düşüncesidir. MKP‟nin hemen ardından kurulup, siyasi hayatta kısa sürede etkin hale gelen Demokrat Parti (DP) üzerine yapılan çalışmaların yoğunluğu ve bu çalışmalarda çok partili hayata geçiş döneminde DP‟nin ön plana çıkarılma çabasına karşı, bu çalışmada miladın MKP ile başlatılması gerekliliğinin vurgusu yapılmakta ve dikkatlerin tek parti düzenineartık yeter diyen bu partiye çekilmesi amaçlanmıştır. Ancak, partiye ait ayrıntılı belge ve bilgilerin olmayışı bazı noktalarda eksiklikler yaratmıştır. Çalışma neticesinde, MKP‟nin çok partili hayata geçişten sonra kurulan ilk parti olmasına karşın, gerek iktidarın dışlayıcı tutumu, gerekse de kamuoyunun desteğini ardına alamaması, ve özellikle toplumsal muhalefeti temsil edemeyişi nedeniyle kendisinden sonraki partilere gösterilen ilgi ve itibardan yoksun kaldığı düşüncesine varılmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
The First Opposition Party After Passing to Multi-Party System: National Development Party
Öz: The subject of this study is, National Development Party, which is the first opposition party formed after the decision of multi-party system. The main idea of the study is that, although National Development Party was not assertive at the outsetthe party had a leading role on changing single party system and passing to multi-party period. There is a lot of studies about Democrat Party, which was organized after National Development Party, but in these studies, they didn‟t give importance to National Development Party compared to Democrat Party. We especially insisted on that, National Development Party is the turning point of passing to the multi-party system. But there isn‟t detailed information about the party, because of that there are some deficiencies in the text. The result of this study, although MKP, was the first established party after passing to multi-party system, it has lacked from the interest and respect which were shown to its successors because of exclusionary attitude of power, unable to obtain the support of public opinion behind and especially the inability to represent social opposition.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AHMAD Feroz ve Bedia Turgay Ahmad (1976), Türkiye‟de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi. 1945- 1971, Ankara, Bilgi Yayınevi.
- AHMAD, Feroz (1996), Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), İstanbul, Hil Yayınları.
- AĞAOĞLU, Samet (1972), Demokrat Partinin Doğuş ve Yükseliş Sebepleri, Bir Soru, İstanbul, Baha Yayınları.
- AKİİN, Sina (l998). Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, 3 .baskı, Ankara, İmaj Yayınevi.
- ALGAN, Altan, Fedakâr Milli Burjuvazi: Mehmet Nuri Demirağ, İnternet Adresi: http: // www. ozgunduruş. com. Erişim Tarihi: 04.07.2011.
- AVŞAR, B. Zakir (1992), Demokrat Parti‟nin Kuruluşu, Forum, Cilt 13, sayı 280, Eylül, s.41-50.
- BAŞYİĞİT, Türkan (2006), Türk Mizah Dergiciliğinden Bir Örnek Bizim Köylü‟, ÇTTAD, V.13, Güz, s. 189-203.
- BUĞRA, Ayşe (1995), Cumhuriyet Dönemi Girişimcilik Tarihi ve Yeni Demokrasi Tarihi, Toplum ve Bilim, sayı: 66. Bahar , s.29- 45.
- ÇAVDAR, Tevfik (2000), Türkiye‟nin Demokrasi Tarihi (1950-1995), İkinci baskı, Ankara, İmge Yayınları.
- COŞKUN, Süleyman(1995), Türkiye‟de Politika (1920-1995), İstanbul,Cem Yayınevi.
- ÇUFALI, Mustafa (2004), Türkiye‟de Demokrasiye Geçiş Dönemi (1945-1950), Ankara,Babil Yayıncılık.
- DELİORMAN, Necmettin(1957), M. Nuri Demirağ Hayat ve Mücadeleleri, İstanbul, Nu.D. Matbaası.
- DERVİŞOĞLU, Fatih (2011), M. Nuri Demirağ. Türkiye‟nin Havacılık Efsanesi, 4. basım, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
- ERASLAN, Cezmi(2004), Atatürk‟ten Sonra Türkiye‟nin İç Politikası. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, s. 519-628.
- EROĞUL, Cem(1998), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, 3. baskı, Ankara, İmge Yayınevi.
- ERTAN, Temuçin Faik (2003), Atatürk Sonrası Türkiye, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Ed: Ayten Sezer, Ankara, Siyasal Kitabevi, s. 359- 415.
- GÜNAYDIN, Nuri Demirağ‟ın İşleri Ters Gitmeye Başlıyor, 13 Şubat 1972, İnternet Adresi: http//www. nuridemirag.com/ belgeler.
- HAYTOĞLU, Ercan (1992), Milli Kalkınma Partisi Kurucusu Nuri Demirağ‟ın Hayatı ve Projeleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, İzmir, S. 2, c.1, s. 257-264.
- HAYTOĞLU, Ercan(1997), Türkiye‟de Demokratikleşme Süreci ve 1945‟te Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş Nedenleri (1908-1945), PAÜ,Eğitim Fakültesi Dergisi, S.3, s. 46- 56.
- HÜR, Ayşe, Türkiye Partiler Mezarlığına Bir Ziyaret, İnternet Adresi:http: // www. belgehaber.com.Erişim Tarihi: 07. 04. 2008.
- İNCEÖZ, Semih (1996) Türkiye‟nin İlk Uçak Fabrikasını Kuran Adam Nuri Demirağ, Aksiyon, 15-21 Haziran s. 24-29. İnternet Adresi: http//www. nuridemirag.com/ belgeler.
- KAÇMAZOĞLU, H.Bayram (1988), Demokrat Parti Dönemi Toplumsal Tanışmaları, İstanbul, Birey Yayınları.
- KARA- İNCİOĞLU, Nihal (2000), Türkiye'de Çok Partili Sisteme Geçiş ve Demokrasi Sorunları, Türkiye'de Politik Değişim ve Modernleşme, der: Ersin Kalaycıoğlu, Ali Yaşar Sarıbay, İstanbul, Alfa Yayınları, s.205-215.
- KARPAT. Kemal (1996), Türk Demokrasi Tarihi (Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller), İstanbul, Afa Yayınları.
- KİRMAN, Emin (2006), Çok Partili Döneme Geçiş Süreci ve Türk Siyasal Kültüründe Muhalefet Olgusunun Gelişimi (1946-1950), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta, 2006.
- KOÇAK, Cemil (1996), Türkiye‟de Milli Şef Dönemi (1938-1945). Cilt: 2, İstanbul, İletişim Yayınları.
- KONYAR, Hürriyet (1999), Ulus Gazetesi, CHP ve Kemalist İlkeler, İstanbul, Bağlam Yayınları.
- KÜÇÜR, İamil (2006), İliklerinde Vatan Sevgisiyle Ölen İlklerin Adamı: Nuri Demirağ, Yeni İafak, 2 Kasım.
- MÜJDECİ, Mustafa(2005), Türk Basınında Milli Kalkınma Partisi. EKEV Akademi Dergisi, sayı 25, İnternet Adresi: http//www. nuridemirag.com/ belgeler.
- ÖZDAĞ, Ümit(1991), Ordu-Siyaset İlişkisi: Atatürk-İnönü Dönemleri, Ankara, Gündoğan Yayınları.
- ÖZFATURA, İrfan (2006), Kırgın Havacı, Türkiye, 22 Ocak. İnternet Adresi: http//www. nuridemirag.com/ belgeler.
- ÖZTÜRK ,Yaşar (2003), İş Adamlığı, Sanayiciliği ve Politikacılığıyla Örnek Bir Yurtsever: Nuri Demirağ, Bütün Dünya, Mart, İnternet Adresi: http//www. nuridemirag.com/ belgeler.
- ÖZÜERMAN, Tülay (1998), Türkiye'nin Batılılaşma ve Demokratikleşme Açmazı,. İzmir, Dokuz Eylül Yayınları.
- İAKİR, Ziya (1947), Nuri Demirağ Kimdir?, İstanbul, Kenan Matbaası. İnternet Adresi: http//www. nuridemirag.com/ belgeler.
- İENİEKERCİ, Erkan (2000), Türk Devriminde Celal Bayar (1918-1960). İstanbul: Alfa Yayınları.
- TİMUR, Taner (1994),Türkiye'de Çok Partili Hayata Geçiş, 2. baskı, İstanbul, İletişim Yayınevi.
- TOKER, Metin(1988), Tek partiden Çok Partiye (1944 -1950), 4. baskı, Ankara, Bilgi Yayınevi.
- TÖKİN, Fürüzan Hüsrev (1965), Türk Tarihinde Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişmesi. 1839-1965. İstanbul, Elif Yayınları.
- TUNA, Ender (2010), Türkiye İktisadi Kalkınma Sürecinde Girişimci Örneği: Nuri Demirağ, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Kalkınma İktisadi ve İktisadi Büyüme Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- YALÇIN, Osman (2009),Müdürdarzade Nuri Bey‟in (Demirağ) Hayatı ve Çalışmaları (1886- 1957), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sayı 44, Güz, s.747-769.
- YAZARSIZ , Millet Hizmetinde Kırk Yıl CHP. Ankara, Ankara Basım ve Ciltevi, 1963.
- YÜCEL, M. Serhan(2006), Türkiye‟nin Siyasal Partileri ( 1859-2006), İstanbul, Alfa Yayınları.
- ZÜRCHER, Erik Jan(2000). Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, l. baskı, İstanbul, İletişim Yayınları.
| APA | AVŞAR B, EMRE KAYA A (2012). ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. , 113 - 132. |
| Chicago | AVŞAR B. Zakir,EMRE KAYA AYŞE ELİF ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. (2012): 113 - 132. |
| MLA | AVŞAR B. Zakir,EMRE KAYA AYŞE ELİF ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. , 2012, ss.113 - 132. |
| AMA | AVŞAR B,EMRE KAYA A ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. . 2012; 113 - 132. |
| Vancouver | AVŞAR B,EMRE KAYA A ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. . 2012; 113 - 132. |
| IEEE | AVŞAR B,EMRE KAYA A "ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ." , ss.113 - 132, 2012. |
| ISNAD | AVŞAR, B. Zakir - EMRE KAYA, AYŞE ELİF. "ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ". (2012), 113-132. |
| APA | AVŞAR B, EMRE KAYA A (2012). ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2), 113 - 132. |
| Chicago | AVŞAR B. Zakir,EMRE KAYA AYŞE ELİF ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 13, no.2 (2012): 113 - 132. |
| MLA | AVŞAR B. Zakir,EMRE KAYA AYŞE ELİF ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol.13, no.2, 2012, ss.113 - 132. |
| AMA | AVŞAR B,EMRE KAYA A ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2012; 13(2): 113 - 132. |
| Vancouver | AVŞAR B,EMRE KAYA A ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2012; 13(2): 113 - 132. |
| IEEE | AVŞAR B,EMRE KAYA A "ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ." Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13, ss.113 - 132, 2012. |
| ISNAD | AVŞAR, B. Zakir - EMRE KAYA, AYŞE ELİF. "ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SONRASINDA İLK MUHALEFET PARTİSİ: MİLLİ KALKINMA PARTİSİ". Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 13/2 (2012), 113-132. |
