Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü

Filiz ASLANTEKİN, (Sağlık Bakanlığı, Ankara, Türkiye)
Mehmet YUMRUTAŞ (Sağlık Bakanlığı, Ankara, Türkiye)
TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni
114 40
Yıl: 2014 Cilt: 13 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 327 - 334 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü

Öz:
Bu çalışmada sağlık okuryazarlığı (SO) kavramının tarihçesi tanımları, kapsamı, modelleri ve sınıflandırılması kuramsal olarak incelenmiş, değerlendirilmesinde kullanılan ölçekler tanımlanmıştır. SOnun farklı tanımları ve bileşenleri olmasına karşın kişinin yazılı bir metni okuyabilmesi, anlayabilmesi, karar verme sürecinde bilgisini kullanabilmesi ve iletişim kurabilmesi temel noktalardır. Günümüzde tedavi olanaklarının geliştiği ve birçok hastalığın tedavisinde ilerleme kaydedildiği bilinmektedir. Bununla birlikte sağlık örüntüsünde risk oluşturan unsurlar değişmekte, yeni riskler ortaya çıkmaktadır. Tıp dünyasında bilgiler hızla çoğalmakta ve değişmektedir. Bu durum günümüz yaşam ve sağlık hizmetleri pratiğinde bireysel rolleri daha da artırmaktadır. Hastalar ile sağlık personeli arasındaki bilgi gücündeki farklılık, bilginin çokluğuna rağmen doğru bilgiye ulaşmanın güçlüğü, bu bilginin güvenirliğinin ayırdınındaki yeterliliğin belirsizliği konuları üzerine dikkat çeken SO, son derece önemli bir boşluğu ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Davranış Bilimleri

[Health Literacy and Measurment]

Öz:
In this study, health literacy (SFM) concept in the history of the definitions, scope, classification and theoretical models examined, the scales used in the assessment are described. Although various definitions and components SOY'un the written text to read, understand, and communicate the main points to use in decision-making information. Today, progress has been made in the treatment of many diseases, and is known to develop treatment facilities. Changing pattern of the components of health risk, however, new risks are emerging. Information in the medical world grows and changes rapidly. This is the practice of modern day living and health care services increases the individual roles. Power of information between patients and health care providers differ, despite the abundance of information difficult to draw accurate information, the reliability of this information ayırdınındaki attention on the issues of competence uncertainty SO, reveals a gap extremely important.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1.Nutbeam, D. “The evolving concept of health literacy” Social Science & Medicine 67, 2008: 2072–2078, www.elsevier.com/locate/socscimed [E.T. 15.07.2011].
  • 2.Coulter, A., ve Ellins, J. Effectiveness of strategies for informing, educating and involving patients. British Medical Journal 335; 2007: 24–26.
  • 3.Pignone, M., DeWalt, D., Sheridan, S., Berkman, N., ve Lohr, K.N. Interventions to improve health outcomes for patients with low literacy. Journal of General Internal Medicine. 20; 2005:185-192.
  • 4.Rootman I., Gordon-El-Bihbety, D. (2008). A Vision for a Health Literate Canada: Report of the Expert Panel on Health Literacy. 2008. Canadian Public Health Association www.cpha.ca/en/portals/hl/resources.aspx-31k [E.T.:02.08.2011]
  • 5.Selden, C.R., Zorn, M., Ratzan, S., Parker, R.M. Helath Literacy; Current Bibliographies ın Medicine; National Enstitu of Health CBM. U.S. Department of Health and Human Services. 2000:1-33.
  • 6.Baker, D.W. The meaning and measure of health literacy. Journal of General Internal Medicine 21; 2006: 878–883.
  • 7.Nutbeam, D. “Health literacy as public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century” Health Promotion International, 15 (3), 2000.
  • 8.American Medical Association (AMA). Health literacy: Report of the Council on Scientific Affairs. Ad Hoc Committee on Health Literacy for the Council on Scientific Affairs, Journal of the American Medical Association, 281(6); 1999: 552- 557.
  • 9.http://www.eric.ed.gov/ Developed By The Joint Committe On National Health Education Standarts (1998) “National Health Education Standarts; Achieving health literacy” [E.T.:16.02.2011].
  • 10. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs171/ en/print.html., WHO,“Health Promotion: milestones on the road to a global alliance”, Fact sheet N171, Revised June 1998 [E.T.: 04.08.2011].
  • 11. Bohlman, L.N., Panzer, A.M., Kindig, D.A., (Eds) Health Literacy: A Prescription to End Confusion. Committee on Health Literacy. Institute of Medicine of The National Academies. (IOM). Washington, D.C.; The National Academies Press, 2004. www.nap.edu, [E.T.:04.08.2011].
  • 12. Zarcadoolas, C., Pleasant, A., ve Greer, D.S. “Understanding Health Literacy: An Expanded Model” Health Promotion International, Vol. 20 No. 2; 2005.
  • 13. Kickbush, I., Wait, S. and Maag, D. “From Navigating Health; The Role of Health”,2005, http://www.ilonakickbusch.com/healthliteracy/NavigatingHealth.pdf [E.T.:16.02.2011]
  • 14. Rudd, R. Objective 11-2: “Improvement of Health Literacy; Communicating Health” 2003 http://odphp.osophs.dhhs.gov/projects/healthcom m/objective2.htm
  • 15. Sorensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, Brand H; (HLS-EU) Consortium Health Literacy Project European. Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012; 25;12:80
  • 16. Schwartz, L.M., Woloshin, S., Black, W.C., Welch, H.G. The role of numeracy in understanding the benefit of screening mammography. Ann Intern Med. 1997: 127; 966-72
  • 17. Kirsch, I.S., Jungeblut, A., Jenkins, L., Kolstad, A. “Adult Literacy in America” 2002, http://nces.ed.gov/pubs93/93275.pdf [E.T.:17.04.2010]
  • 18. Orlow, M.K.P, ve Wolf, M.S. The causal pathway linking health literacy to health outcomes. American Journal of Health Behaviour, 31, 2007:19-26.
  • 19. Schillinger, D., Grumbach, K., Piette, J., Wang, F., Osmond, D., Daher, C., Palacios, J., Sullivan, G.D., Bindman, A.B. Association of healt literacy with diabetes outcomes. JAMA, 2002: 288; 475- 82.
  • 20. Pleasant A., Kuruvılla, S. A tale of two health literacies: public health and clinical approaches to health literacy”, Health Promotion International, Vol. 23; 2008:152-159.
  • 21. Gray, N., Coughlan, D., “Health Literacy is Just reading and Writing” Pharmaceutical Journal Vol. 283; 2009.
  • 22. Wright ve ark. Addressing Health Literacy and Numeracy to Improve Diabetes Education and Care; Diabetes Spectrum Volume 23, Number 4, 2010; Richard O. White, MD, MSCI, Kathleen Wolff, MSN, BC-ADM, BC-FNP, Kerri L. Cavanaugh, MD, MHS, and Russell Rothman, MD, MPP; 2010:238-243.
  • 23. Thopson Teresa L., vd. Handbook of Health Communication. USA New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers, 2003.
  • 24. Davis, T.C., Long, S.W., Jackson, R.H., Mayeaux, E.J., George, R.B., Murphy, P.W., Crouch, M.A., Rapid estimate of adult literacy in medicine: a shortened screening instrument. Fam Med.[Abstract];25; 1993: 391–5.
  • 25. Parker, R.M., Baker, D.W., Williams, M.V., Nurss, J.R. (1995). The Test of Functional Health Literacy in Adults: A new instrument for measuring patients’ literacy skills. Journal of General Internal Medicine [Abstract], 10(10); 1995: 537-541.
  • 26. Baker, D.W., Williams, MV., Parker, RM., Gazmararian, JA., Nurss, J. Development of a brief test to measure functional health literacy. Patient Educ Couns [Abstract];38; 1999: 33–42.
  • 27. Weiss, B., Mays, M.Z., Martz, W., Castro, K.M., DeWalt, D.A., Pignone, M.P., Mockbee, J. and Hale, F.A. Quick assessment of literacy in primary care: the newest vital sign. Ann Fam Med. 2005;3.514-22.
  • 28. http://www.ets.org/etsliteracy/. [E.T.04.06.2011]
  • 29. Ishikawa H., Takeuchi T, Yano E., “Measuring Functional, Communicative, and Critical Health Literacy Among Diabetic Patients”, Diabetes Care 31; 2008: 874–879.
  • 30. Norman, CD., Skinner, H.A., eHEALS: The eHealth Literacy Scale. J Med Internet Res; 8(4), 2006.
  • 31. Seligman, H.K., Wang, F.F., Palacios, J.L., et al. Physician notification of their diabetes patients’ limited health literacy. A randomized, controlled trial. J Gen Intern Med. 005;20:1001-7; 2005.
  • 32. Kickbusch I. “Improving Health Literacy in the European Union: towards a Europe of informed and active health citizens” “Improving Health literacy – A key priority for enabling good health in Europe” European Health Forum Gastein, 2004. http://www.chcs.org/usr_doc/Health_Literacy_Fact _Sheets.pdf [E.T.: 16.02.2011]
  • 33. De Walt DA., boone RS., Pignone MP, 2007 Literacy and its relationship with self efficacy, trust, and participation in medical decision making. Am J Health Behav., 31 (Supplay 1) 1996 : 27-35.>
APA ASLANTEKİN F, Yumrutaş M (2014). Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. , 327 - 334.
Chicago ASLANTEKİN Filiz,Yumrutaş Mehmet Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. (2014): 327 - 334.
MLA ASLANTEKİN Filiz,Yumrutaş Mehmet Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. , 2014, ss.327 - 334.
AMA ASLANTEKİN F,Yumrutaş M Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. . 2014; 327 - 334.
Vancouver ASLANTEKİN F,Yumrutaş M Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. . 2014; 327 - 334.
IEEE ASLANTEKİN F,Yumrutaş M "Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü." , ss.327 - 334, 2014.
ISNAD ASLANTEKİN, Filiz - Yumrutaş, Mehmet. "Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü". (2014), 327-334.
APA ASLANTEKİN F, Yumrutaş M (2014). Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 13(4), 327 - 334.
Chicago ASLANTEKİN Filiz,Yumrutaş Mehmet Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 13, no.4 (2014): 327 - 334.
MLA ASLANTEKİN Filiz,Yumrutaş Mehmet Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, vol.13, no.4, 2014, ss.327 - 334.
AMA ASLANTEKİN F,Yumrutaş M Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2014; 13(4): 327 - 334.
Vancouver ASLANTEKİN F,Yumrutaş M Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2014; 13(4): 327 - 334.
IEEE ASLANTEKİN F,Yumrutaş M "Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü." TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 13, ss.327 - 334, 2014.
ISNAD ASLANTEKİN, Filiz - Yumrutaş, Mehmet. "Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü". TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 13/4 (2014), 327-334.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
17-04-2024 3:15

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları