GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980)
Yıl: 2014 Cilt: 0 Sayı: 47 Sayfa Aralığı: 97 - 124 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980)
Öz: Bireyler için eğlenme ve sosyalleşme ortamı sağlayan bir kamusal alan olarak sinema; izlenen filmler,sinema mekânları, sinemaya gitme deneyimi ve bu ögelerin oluşturduğu seyir kültürü dolayımıylageçmişten günümüze ülkelerin/toplumların kültürel yaşamında ve kent kimliğinin oluşumunda önemlibir yer edinmiştir. İcadından kısa bir süre sonra Osmanlı topraklarına giren sinema, 1923te Cumhu- riyetin ilanının ardından yapılan modernist reformlarla kadın ve erkeğin birlikte paylaştığı bir ka- musal alan haline gelmiş, bu süreçte gösterime giren yerli ve yabancı filmler seyirciden ilgi görmüş;1950 sonrası ülkedeki siyasal, ekonomik, teknik altyapısal gelişmelerin ivmesiyle, büyük şehirlerde vetaşrada yaygınlaşarak toplumsal alanda önemli bir kültürel öge haline gelmiştir. Özellikle 1960-75 yıl- ları arasında en canlı dönemini yaşayan bu sürece tanık olan kentlerden biri de Gazianteptir. Bu ça- lışmada 1923-1980 yılları arasında Gaziantepte sinema olgusu; toplumsal-kültürel alanla etkileşimi,filmlere seyirci ilgisi, sinema salonları ve dönemin seyir ortamı üzerinden ele alınmıştır. Bu bağlamda,belirtilen konularla ilgili kişilerle yapılan görüşmeler ve oldukça sınırlı sayıdaki diğer yazılı-görselkaynaklara dayanılarak; Gaziantepte sinema olgusunun kent yaşamı ve kültürel alan üzerinde belirginbir rol oynadığı; izlenen filmler ve yaşanan sinema deneyimi aracılığıyla seyircinin kültürel/fiziksel/ coğrafi sınırları aşıp farklı dünyalarla tanıştığı söylenebilir. Ayrıca bu süreçte Türkiyede sinematekoluşumunun ilk örneğinin Gaziantepte ortaya çıkması da kentin sinema ile ilişkisi açısından anlamlıdır.
Anahtar Kelime: Konular:
CINEMA, WATCHING AND AUDIENCE IN GAZİANTEP (19231980)
Öz: As a public sphere which provides individuals with opportunity for entertainment and socialisation,cinema has gained an important place in cultural life of countries/societies and formation of city iden- tity from past to present through watched films, cinema halls, going to the cinema experience, andwatching culture formed by these elements.Cinema, which enters Ottoman territories shortly after itsinvention, becomes a public sphere shared by men and women due to modernist reforms performedafter the proclamation of the republic. Turkish films and foreign films attract attention from cinema- goers within this period, and cinema becomes an important cultural element in social sphere by be- coming widespread in the metropolis and country due to accelaration of political, economical, tech- nical infrastructural developments. Gaziantep is one of the cities that witness this process living itsheyday especially between 1960 and 1975. In this study, cinema phenomenon in Gaziantep betwe- en 1923 and 1980 is covered with regard to its interaction with socio-cultural domain, public interestto the films, cinema halls and watching environment of the period. In this context, by interviewingpeople related to mentioned subjects and relying on other very few visual-written resources; it canbe said that cinema fact in Gaziantep plays a distinctive role over the city life and cultural domain,and the cinemagoer meets different worlds by crossing cultural/physical/geographical borders throu- gh the films and cinema experiences. Plus, it is important in terms of the relationship between Gazi- antep and cinema that within this period the archetype of cinamathéque in Turkey shows up there.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1960 Nüfus Sayımına Göre Türkiyede Okuyup Yazma Bilenler. (1963). Gaziantep Kültür, 65, 20-22. Abisel, N. (1994). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: İmge Kitabevi. Altınöz, İ. (1999). Dulkadir Eyaletinin Kuruluşunda Gaziantep. In Y. Küçükdağ (Ed.), Gaziantep (pp. 89-146). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi. Akbulut, H. (2014). Sinemaya Gitmek ve Seyir: Bir Sözlü Tarih Çalışması. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi, 2(Special Issue 2014), 1-16. Aydoğan, B. (2010). Ülkü Tamerin Alleben Anıları ile Alleben Öykülerindeki Antep. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 183-196. Barlas, U. (2003). Gaziantepin Sıhhi ve İçtimai Coğrafyası. İstanbul: Hilmi Barlas Eğitim Vakfı Yayını. Bozis Y. & Bozis. S. (2014). Paristen Peraya Sinema ve Rum Sinemacılar. İstanbul: YKY. Çiçekoğlu, F. (2014). Vesikalı Şehir. İstanbul: Metis Yayınları. Demir, A., Öztük M. B., Şen, D. (2008). Gaziantep. Gaziantep: Gaziantep Valiliği İl Özel İdaresi. Elsaesser, T. & Hagener, M. (2014). Film Kuramı (B. Soner & B. Yıldırım, Trans.). Ankara: Dipnot Yayınları. (Original work published 2010). Erkılıç, H. (2009). Düş Şatolarından Çoklu Salonlara Değişen Seyir Kültürü ve Sinema. Kebikeç, 28, 143-162. Ertaylan, A. (2013), Yeşilçam Döneminde Vanın Sinema Kültürü. JASS-The Journal of Academic Social Science Studies, 8, 1839-1857. Gaziantep-Görsel Sanatlar ve Radyo TV, (1982). Yurt Dergisi, 4, 3047-3075. Gaziantep Halkevi Yayını (1938). 15.Cumhuriyet Yılında Gaziantep. Gaziantep Halk Fırkası Matbaası. (1935). Gaziantep Halkevi Broşürü. Gaziantep İlinde Radyo Sayısı. (1963). Gaziantep Kültür, 67, 10. Gaziantep İlinde Taşıt Sayısı. (1963). Gaziantep Kültür, 63, 15. Genel Nüfus Sayımı Gaziantep Vilayeti Kati ve Mufassal Neticeler. (1937). İstanbul: Hüsnütabiat Basımevi. Gökmen, M. (1991). Eski İstanbul Sinemaları. İstanbul: İstanbul Kitaplığı Yayınları. Gökoğlu, H. (1966). Gaziantepte Sinemanın Kuruluşu ve Gelişmesi. Gaziantep Kültür, 9, 43-44. Göyünç, N. (1999). Türkiye Cumhuriyetinin 75.yılında Gaziantep. In Y. Küçükdağ (Ed.), Gaziantep (1-6). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi. Güçhan, G. (1992). Toplumsal Değişme ve Türk Sineması. Ankara: İmge Kitabevi. Jarvie, I. C. (1993). Sosyal Bir Kurum Olarak Sinemaya Gitme (G. Güçhan, Trans.). 5. Kare, 5, 22- 25. Karadağ, M. (2011). Gaziantepte Kentsel Mekanın ve Kültürel Coğrafyanın Değişimi. In M. N. Gültekin (Ed.), Ta Ezelden Taşkındır Antep (393-411). İstanbul: İletişim Yayınları. Kılıç, O. (1999). Gaziantepte Yapılan Bazı İdari ve İktisadi Düzenlemeler. In Y. Küçükdağ (Ed.), Gaziantep (pp. 19-30). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi. Kırel, S. (2005). Yeşilçam Öykü Sineması. İstanbul: Babil Yayınları. Kırel, S. (2010). Kültürel Çalışmalar ve Sinema. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi. Kutlar, O. (1968). Yeşilçam. Yeni İnsan Yeni Sinema, 4, 66-75. Makal, O. (1992). Tarihin Penceresinden İzmir Sinemaları (1900-1930). İzmir: Alo Bilgi Kültür Yayını. Özlü, Z. (1999). Gaziantepin 120 Nolu Şeriye Sicili-Transkripsiyon ve Değerlendirme (Unpub- lished PhD thesis). Gazi University Institute of Social Sciences, Ankara: Turkey. Özmen, M. E. (2012). Nüfus-Tarihsel Gelişim. In M. E. Özmen (Ed.), Belgelerle Gaziantep, (15-17). İstanbul: T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP Bölge Kalk. İd. Başkanlığı. Öztürk, M. (2002). Sinemasal Kentler. İstanbul: Om Yayınevi. Öztürk, S. (2013). Türkiyede Sinema Mekanlarını Sözlü Tarih Üzerinden Anlamak. Milli Folklor, 98, Özuyar, A. (2011). Faşizmin Etkisinde Türkiyede Sinema (1939-1945). İstanbul: Doruk Yayıncılık. Samlı, M.G. (1958). Şahinler Diyarı Filmi Hakkında. Gaziantep Kültür, 14, 64. Tamer, Ü. (2008, June 2). Nakıp Alinin Sineması Yine Açıldı. Sabah. Tamer, Ü. (2002, December 14). Siz de mi Film Seyircisi Oldunuz. Radikal-Cumartesi, p. 2. Tekerek, N. (1997). Cumhuriyet Döneminde Adanada Batı Tarzı Tiyatro Yaşamı (1923-1990). An- kara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. Tanyol, C. (2002). Gaziantep Sitesi. İl İl Büyük Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: Milliyet Yayınları. Taşkın, M. N. (2011). Antep İmgesinin Zaman İçindeki Dönüşümü. In M. N. Gültekin (Ed.), Ta Ezelden Taşkındır Antep (29-39). İstanbul: İletişim Yayınları. Tunç, E. (2012). Türk Sinemasının Ekonomik Yapısı (1896-2005). İstanbul: Doruk Yayıncılık. Yücel, A. (2004). Gaziantep Suburcu Caddesinin Tarihçesi (1930-1950). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi. Tokuz, G. (2004). 20. Yüzyılda Gaziantepte Eğlence Hayatı. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi. Yetkin, H. (1958). Şahinler Diyarı. Gaziantep Kültür, 14, 29-30. Yetkin, H. (1962). Gaziantep Halkevi ve Gaziantep Kültür Derneğinin Takip Ettiği Yol. Gaziantep Kültür, 54, 12-20.
| APA | Liman A (2014). GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). , 97 - 124. |
| Chicago | Liman Ali Sait GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). (2014): 97 - 124. |
| MLA | Liman Ali Sait GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). , 2014, ss.97 - 124. |
| AMA | Liman A GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). . 2014; 97 - 124. |
| Vancouver | Liman A GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). . 2014; 97 - 124. |
| IEEE | Liman A "GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980)." , ss.97 - 124, 2014. |
| ISNAD | Liman, Ali Sait. "GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980)". (2014), 97-124. |
| APA | Liman A (2014). GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0(47), 97 - 124. |
| Chicago | Liman Ali Sait GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 0, no.47 (2014): 97 - 124. |
| MLA | Liman Ali Sait GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, vol.0, no.47, 2014, ss.97 - 124. |
| AMA | Liman A GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 2014; 0(47): 97 - 124. |
| Vancouver | Liman A GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980). İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 2014; 0(47): 97 - 124. |
| IEEE | Liman A "GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980)." İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0, ss.97 - 124, 2014. |
| ISNAD | Liman, Ali Sait. "GAZİANTEP'TE SİNEMA, SEYİR VE SEYİRCİ (1923-1980)". İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 47 (2014), 97-124. |
