ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ

Yıl: 2015 Cilt: 13 Sayı: 154 Sayfa Aralığı: 61 - 144 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ

Öz:
Kamulaştırma işlemi, anayasal meşruiyeti olan yasal bir mülkiyet hakkı kısıtlaması iken, kamulaştırmasız el atma hukuksal dayanağı olmayan bir müdahaledir. Türk hukuk uygulamasında kamulaştırmasız el atmaya ilişkin dava açma hakkını kısıtlayan 221 sayılı Kanun ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 38. maddesi, birçok uyuşmazlığın adli yargıda çözüm olanağını ortadan kaldırmıştır. Anayasa Mahkemesi'nin 38. maddeyi iptal eden kararı ve bu karar sonrasında Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun bu iptal kararını işlevsiz kılan içtihadı, iç hukuktaki uyuşmazlıkların İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi'ne(İHAM) taşınmasına neden olmuştur. İHAM tarafından verilen ihlal ve tazminatla sonuçlanan kararlar, idareye ve Yasakoyucu'ya Kamulaştırmasız el atmaya ilişkin pozitif düzenleme yapma ihtiyacını dayatmıştır. 5999 sayılı Kanun'la Kamulaştırma Kanunu'na eklenen Geçici 6. madde bu ihtiyacın ürünüdür. 6111 sayılı Kanun ve 6487 sayılı Kanun'un 21. maddesi ile değişiklikler ve düzenlemelere yapılan Geçici 6. madde, kamulaştırmasız el atma konusundaki tek yasal düzenlemedir. Anayasa Mahkemesi'nin kararları kamulaştırmasız el atmanın yasal düzenleme konusu edilmesinin hem nedeni hem de sonucunu oluşturmuştur. Çalışmada hukuksal ve yasal dayanağı olmayan bir müdahalenin pozitif hukuka eklemlenmesi ve yasallaşması sürecinin, maliklerin anayasal haklarını ihlal eden sonuçlar doğurduğu tespit edilmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin 38. maddeye ilişkin kararı dışında, çalışmada detaylı incelenen diğer kararlarında bu yasallaşma sürecini etkin şekilde denetlemediği ve anayasal özgürlükler lehine tutarlı bir yorum geliştiremediği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

(CONSTITUTIONAL COURT AND ATTEMPTS TO LEGALIZE CONFISCATING WITHOUT EXPROPRIATION)

Öz:
While expropriation is a legitimate constitutional restriction on the right to property, confiscating private property without expropriation has no legal basis. In Turkish law, the Act numbered 221 and the 38th article of the Expropriation Law numbered 2942, which restricted the right to sue for confiscation without expropriation, also eliminated the possibility of judicial solution of the disputes. Even The Constitutional Court revoked the Article 38 of the Expropriation Law, the General Assembly of the Supreme Court s practices resulted in the Constitutional Court s annulment decision to become dysfunctional. The General Assembly of the Supreme Court s case law gave rise to recourses to the European Court of Human Rights. Resulting in violation and compensation given by the ECHR s decisions in favor of violation and compensation, have obliged Turkish administration and legislator to make positive legislations with regards to confiscation without expropriation. The temporary article 6, adopted with Act numbered no 5999, of the Expropriation Law is a result of ECHR s this kind decisions against Turkey.The Act numbered 6111, the amendments made with the article 21 of the Act numbered 6487 and temporary Article 6 are the sole legislation. The Constitutional Court 's decisions are the result as well as the cause of the legislative steps taken regarding confiscation without expropriation. In this study, we have find out that the insertion of an intervention which has no legal basis into legislation has resulted in violation of the constitutional property right of the owners. We conclude that the Constitution Court has not scrutinized the legalization process effectively and been unable to develop a consistent approach in favor of constitutional freedoms apart putting aside its decision regarding the Article 38.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Kitap ve Makaleler
  • AKILLIOĞLU, Tekin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Mülkiyet Hakkı ve Kazanılmış Hak Üzerine Bazı Gözlemler, İ.Ü. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi C.15, S.2, İstanbul 2012.
  • ARCAK, Ali, Kamulaştırmasız El Koyma ve Yeni Hükümler, Seçkin Yayıncılık, Ankara 1987.
  • AYHAN, Fatma, Kamulaştırma Kanunu'nun Geçici 6. Maddesi ve Türk Hukukunda “Dolayısıyla Kamulaştırma” Uygulaması Üzerine Bir Deneme, İÜHFM, C. LXIX, Y. 2011, S. 1-2.
  • BALTA, Tahsin Bekir, İdare Hukuku I, AÜSBF Yayınları, Ankara 1972.
  • BİLGEN, Pertev, İdare Hukuku Dersleri, İdare Hukukuna Giriş, İstanbul 1996.
  • BİLGEN, Pertev, Kamulaştırma Hukuku, Filiz Kitapevi, İstanbul 1999.
  • BOYAR, Oya, "Mülkiyet Hakkı", İnsan Hakları Avrupa Sözleş- mesi ve Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Yüksek Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Rollerinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi, Ed.Sibel İNCEOĞLU, 1. Baskı, 2013, s.509-511.
  • CURA, Aykut / SÜTÇÜ, Nezih, Kamu Alanlarında Kalan Yerin Uzun Süre Kamulaştırılmaması Nedeniyle Doğan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İBD, C. 85, S. 2011/2.
  • ÇABRİ, Sezer, Kamulaştırmasız El Atma Kavramının Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 15.12.2010 Tarihli Kararı Doğrultusunda Tanımlanması, EÜHFD, C. XV, S. 1–2 (2011) Erzincan 2011
  • ÇELEBİCAN, Gürkan, Anayasanın 38. Maddesine İlişkin İptal Kararı Üzerine, Bülent Nuri ESEN’e Armağan., AÜHF Ankara 1977. ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa ve Özgürlük, Yetkin Yayınları, Ankara 2002.
  • ERGEN, Cafer, Açıklamalı-İçtihatlı-En Son Değişikliklerle- Arazi ve Arsa Düzenlemeleri, Seçkin Yay. 2.Baskı Ankara 2006 ERKUT Celal, Kamu Kudreti Ayrıcalıkları ve Tutuk Adalet Anlayışı, Yenilik Basımevi, İstanbul 2004.
  • FENDOĞLU, Hasan Tahsin, Uluslararası İnsan Hakları Belgelerinin Yorumlanmasında Bağımsız Ölçü Norm veya Destek Ölçü Norm Sorunu, Anayasa Yargısı Dergisi S.17. Ankara 2000 (http://www. anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anayargi/fendoglu.pdf) Erişim:11.08.2015.
  • GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku Dersleri, Ekin Yayınları, Bursa 2007. GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref/TAN, Turgut, İdare Hukuku, C.1, Genel Esaslar, 7. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara 2010.
  • Grgić, Aida/ Mataga, Zvonimir/ Matija Longar/ Vilfan, Ana, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 1. Nolu Ek Protokolünün 1. maddesinin uygulanmasına ilişkin kılavuz kitap (2001) (http://www.yargitay.gov.tr /abproje/belge/kitaplar/AIHS_KapsamindaMulkiyetHakki.pdf)Erişim:03. 09.2015
  • GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, 10.Baskı İmaj Yay. Ankara 2011.
  • GÜRSEL, Meltem Kutlu, Kamulaştırma Hukuku, Seçkin Yayınları Ankara 2009.
  • HAKYEMEZ, Yusuf Şevki, Hukuk Siyaset Ekseninde Anayasa Mahkemesi'nin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Yetkin Yay. Ankara 2009
  • HAYTA, Mehmet Ali, Kamulaştırma ve Kamulaştırmasız El Atma Davaları, Adalet Yayınları, Ankara 2007.
  • HAYTA, Mehmet Ali, Kamulaştırma Davalarında Tebligat, Ankara Barosu Dergisi, Y.67, S.3. Ankara 2009.
  • KABOĞLU, İbrahim Ö., Anayasa Yargısı, 3. Baskı İmge Kitabevi, Ankara 2000.
  • KAPLAN, Gürsel, Yeni Yasal Düzenlemelere Göre Kamulaştırmasız El Koyma Sebebiyle Doğan Tazmin Hakkının Tabi Olduğu Usul ve Esaslar, TBB Dergisi, S.99, s.125-150, Ankara 2012
  • KELSEN, Hans, General Theory of Law and State, Translated by Anders Wedberg, Reprint edition, Third Printing (2 Dec. 2009) The Lawbook Exchange Ltd., ISBN 10:1-58477-717-6, ISBN 13:978-1- 58477-717-5.
  • KEYMAN, Selahattin, Hukuki Pozitivizm, AÜHFD, C.35, S.1-4, Ankara 1978.
  • KÖROĞLU, Ömer, Bir İdari İşlem Olarak Kamulaştırma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1993. LOCKE, John, Two Treatises of Civil Government Introduction by, William S. Carpenter, London, Everyman's Library. pp. 118-119, 159-160. 201-207, 220. (1966). MEMİŞ, Emin, İnsan Hakları Avrupa Standardı ve İç Hukuk Etkileşimi Analizleri, Anayasa Yargısı, C.17, Ankara 2000. METİN, Yüksel, Ölçülülük İlkesi-Karşılaştırmalı Bir Anayasa Hukuku İncelemesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2002. METİN, Yüksel, Anayasanın Yorumlanması, Asil Yay. Ankara 2008. OĞURLU, Yücel, Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Seçkin Yayıncılık Ankara 2002. ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C.III, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1966. ÖZAY İlhan, Günışığında Yönetim, Filiz Yayınevi, İstanbul 2004.
  • ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 7. Baskı Yetkin Yayınları, Ankara 2002 ÖZCAN, Mehmet Tevfik, Hukuk Devleti; Modern Toplumun Hukuk Aracılığıyla Siyasal Meşruiyeti, İÜHFM C. LXIV, S.2, İstanbul 2006. ÖZEL, Sadullah, Mülkiyet Kamulaştırma ve Gerçek Karşılık Hakkı, Yetkin Yayınları, Ankara 2013. ÖZEL, Sadullah, Kamulaştırmada Gerçek Karşılık Hakkı ve Pazar Değeri, TBB Dergisi S.109 Ankara 2013, s.93-128 ÖZTÜRK, Fatih, Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Politik Sorun Doktrini, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2011. ÖZYURT, Davut, Türk Anayasa Hukukunda Anayasaya Uygunluk Denetiminin Sınırları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2011. SANCAR, Mithat, Temel Hakların Yorumu, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 1995. ŞAHBAZ, İbrahim, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Türk Yargı Sitemindeki Yeri, TBB Dergisi S.54, Ankara 2004.
  • ŞAHİNİZ, Salih, Teori ve Uygulamada Kamulaştırmasız El Koyma, İdarenin Özel Mülkiyetteki Taşınmazlara Hukuka Aykırı El Koyması, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2006.
  • ŞANLI, Denizer, Planlama Yetkisinin Analizi, Ankara Barosu Dergisi, Y.67, S.3 (Yaz 2009), Ankara 2009.
  • SÖZER, Nazım, Hukukta Yöntembilim, Beta Yayınları, İzmir 2008.
  • ŞENGÜL, Mehmet, 4650 Sayılı Kanun Değişikliği Çerçevesinde Tapuya Kayıtlı Olmayan Taşınmazların Kamulaştırılması, İstanbul 2004. ŞİMŞEK, Tacettin, Danıştay Kararlarında İHAS ve İHAM'ın Etkisi, Anayasa Hukuku Dergisi, C.4., S.7, İstanbul 2015
  • TEZCAN, Murat, Kamulaştırma Hukukunda Faiz, Ankara Barosu Dergisi, ISSN1300-9885, 2014/2 Ankara 2014.
  • TUNCAY, Aydın, İdare Hukuku ve İdari Yargının Bazı Sorunları, Danıştay Yayınları, Ankara 1972.
  • TURHAN, Mehmet, Anayasa Hukukumuzda İhmal Sorunu, Amme İdaresi Dergisi, C.26, S.4 Aralık 1993.
  • ULUSOY, Yasin, Yargıtay Kararları Işığında Kamulaştırmasız El Atma, 1. Basım, Nobel Yayınevi, Ankara, 2004.
  • UYAR, Talih, İcra Hukuku'nda İlamlı Takiplere Konu Teşkil Edebilecek İlamlar, TBB Dergisi, 1991/1 Ankara 1991
  • ÜSTÜNDAĞ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku, Cilt:I-II, İstanbul, 2000.
  • YILDIRIM, Turan, İdare Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2008. YILDIRIM, Turan, Yargı Kararlarının Uygulanmaması Sorunu, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134 (http://www. jhumansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/viewFile/57/55)Erişim:0 5.08.2015
  • YILDIRIM, Bekir/BAŞSORGUN, Naci, Açıklamalı - İçtihatlı Eski ve Yeni Kamulaştırma, Kamulaştırmasız El Atma ve İmar Mevzuatından Doğan Bedel Davaları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
  • YILMAZ, Mustafa, Anayasa Mahkemesi'nin Kamulaştırma Kanunu'nun "Hak Düşürücü Süre" Konusunu Düzenlediği 38. Maddesini İptal Eden Kararının Hukuki Bir Tahlili, Özel Hukuk ve Anayasa Mahkemesi Kararları Sempozyumu, Bildiriler-Tartışmalar, C.II, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Ankara 2004, s.175
  • YILMAZ, Mustafa, İmar Kanunu'nun 18. maddesi Çerçevesinde Düzenleme Ortaklık Payı Kavramı ve Uygulamaları, MÜHF – HAD, C. 16, S. 3-4 (Erişim:15.08.2015).
  • YILMAZ Ejder, Kamulaştırma Kanunundaki Tebligat Hükümleri ve Tebligat Kanununun Genellik Niteliği, AÜHF Dergisi, (1982-87), C. 39, S. 1-4, Ankara 1987.
APA ÖZEL S (2015). ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. , 61 - 144.
Chicago ÖZEL SADULLAH ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. (2015): 61 - 144.
MLA ÖZEL SADULLAH ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. , 2015, ss.61 - 144.
AMA ÖZEL S ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. . 2015; 61 - 144.
Vancouver ÖZEL S ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. . 2015; 61 - 144.
IEEE ÖZEL S "ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ." , ss.61 - 144, 2015.
ISNAD ÖZEL, SADULLAH. "ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ". (2015), 61-144.
APA ÖZEL S (2015). ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. Legal Hukuk Dergisi, 13(154), 61 - 144.
Chicago ÖZEL SADULLAH ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. Legal Hukuk Dergisi 13, no.154 (2015): 61 - 144.
MLA ÖZEL SADULLAH ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. Legal Hukuk Dergisi, vol.13, no.154, 2015, ss.61 - 144.
AMA ÖZEL S ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. Legal Hukuk Dergisi. 2015; 13(154): 61 - 144.
Vancouver ÖZEL S ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ. Legal Hukuk Dergisi. 2015; 13(154): 61 - 144.
IEEE ÖZEL S "ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ." Legal Hukuk Dergisi, 13, ss.61 - 144, 2015.
ISNAD ÖZEL, SADULLAH. "ANAYASA MAHKEMESİ VE KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMANIN YASALLAŞTIRILMASI GİRİŞİMLERİ". Legal Hukuk Dergisi 13/154 (2015), 61-144.