SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI
Yıl: 2014 Cilt: 63 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 569 - 621 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI
Öz: Sözleşmeden doğan bir borcun ifasının, sözleşmenin kurulmasındansonra ortaya çıkan bir hukukî engel nedeniyle mümkün olmaması halinde,söz konusu borcun ifası bakımından hukukî imkânsızlık meydana gelir.Hukukî imkânsızlık, TBK 112 ve TBK 136 anlamında bir imkânsızlıkdurumudur. Tüm imkânsızlık hallerinde olduğu gibi, hukukî imkânsızlıkhallerinde de sözleşmede kararlaştırılan edimi aynen ifa borcu sona erer.Geçici hukukî imkânsızlığın söz konusu olduğu durumlarda ise aynen ifaborcu sona ermeyip, hukukî engel var olduğu sürece ertelenir. Aynen ifaborcunun sona ermesi veya ertelenmesi nedeniyle taraflardan herhangibirinin uğradığı zararın tazminini karşı taraftan talep edebilip edemeyeceği,imkânsızlıktan taraflardan hangisinin sorumlu olduğuna bağlıdır. Söz konususorumluluk öncelikle taraflar arasındaki sözleşmeye, bu konuyu düzenleyenbir sözleşme hükmünün bulunmaması halinde ilgili kanun hükümlerine görebelirlenir.
Anahtar Kelime: Konular:
Legal Imp ossibility of Perf ormance in Contractual Obligations and its Consequences
Öz: When the performance of a contract is barred by a legal impedimentwhich occurred after the conclusion of the contract, performance of thatcontract becomes legally impossible. Legal impossibility is a kind of impossibility in terms of Articles 112 and 136 of Turkish Code ofObligations. In case of legal impossibility the obligee s right to claimspecific performance ceases as in any other type of impossibility. Ifperformance is only temporarily impossible because of legal impediments,right to claim specific performance is suspended during the temporary legalimpossibility. Whether a party can claim damages because of the failure orthe suspension of the performance depends on which party to the contract isliable for permanent or temporary legal impossibility. The liability isdetermined primarily according to contractual agreement and in case ofabsence of such an agreement, according to related provisions of the law.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aepli, V.: Kommentar zum Schweizerischen Zivilrecht, (Zürcher Kommentar) Bd. V/1h/1, Das Erlöschen der Obligationen, Art. 114- 126 OR, Zürich 1991. Altunkaya, M.: Edimin Başlangıçtaki İmkânsızlığı, Ankara 2005. Altınok Ormancı, P.: Sürekli Borç İlişkilerinin Haklı Sebeple Feshi, İstanbul 2011. Aral, F./Ayrancı, H.: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 9. Baskı, Ankara 2012. Aral, F.: Türk Borçlar Hukukunda Kötü İfa, Ankara 2011. Armbrüster, C.: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd.I, Allgemeiner Teil, §§ 1-240 ProstG AGG, 6. Auflage, München 2012, §§ 134-138. Arnold, A.: Die vorübergehende Unmöglichkeit nach der Schuldrechtsreform, JZ 2002/18, s. 866-871. Atamer, Y.: İf a Engelleri Hukukunu Yeniden Sistematize Etmeyi Düşünmek: Borca Aykırılık Türleri Yerine Yap tırımları Esas Alan Bir Sistematik, Rona Serozana Armağan, İstanbul 2010, s. 217-260. Ayan, S.: 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun 1530. Maddesi Gereğince Borçlunun Temerrüdü, DEÜHFD 2010, C.12, Özel Sayı, Prof. Dr. Burhan Ceyhana Armağan, s. 717-793. Barth, H.R.: Schadenersatz bei nachträglicher Unmöglichkeit der Erfüllung, Zürich 1958. Başoğlu, B.: Türk Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta Aynen İfa Talebi, İstanbul 2012. Baysal, B.: Zarar Görenin Kusuru (Müterafik Kusur), İstanbul 2012. Becker, H.: Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Band IV: Obligationenrecht 1. Abteilung: Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183 OR, 2. Aufl., Bern 1945. Bingöl, F.I.: Uluslararası Ticarî Satım Sözleşmelerinde Mücbir Sebep, Ankara 2011. Blaurock, U.: Culp a- Haf tung und nachträgliche Unmöglichkeit, Zum Deutschen und Internationalen Schuldrecht, Kolloquium aus Anlaß des 75. Geburtstages von Ernst von Caemmerer, Tübingen 1983, s. 51-65. Böckstiegel, K.H.: The Legal Rules App licable in International Arbitration Involving States or State-controlled Entities, 60 Years of ICC Arbitration, Paris 1984, s. 117-140. Brunner, C.: Force Majeure and Hardship Under General Contract Principles, Alphen aan den Rijn 2009. Bucher, E. : Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2. Aufl., Zürich 1988. Buz, V.: Borçların İf ası ve İf a Edilmemesi, Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu Makaleler-Tebliğler, (Derleyen: M.Murat İnceoğlu), İstanbul 2012, s. 91-111. Buz, V.: Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, Ankara 1998 (Dönme). Buz, V.: Eser Sözleşmesinde Müteahhidin Eseri Tamamlama Borcunun İmkânsızlaşması, AÜSBFD 1994, C. 49, N. 1-2, Prof. Dr. İlhan Öztraka Armağan, s. 23- 40 (Eser). Buz, V.: Kamu İhale Sözleşmelerinin Kuruluşu ve Geçerlilik Şartları, Ankara 2007 (İhale). Canaris, C. W. : Die Ref orm des Rechts der Leistungsstörungen, JZ 2001, H.10, s. 499-524 (JZ 2001) Canaris, C. W.: Die einstweilige Unmöglichkeit der Leistung, Festschrift für Ulrich Huber zum siebzigsten Geburtstag, Tübingen 2006, s. 143- 164 (FS Huber). Caytas, I.: Der Unerfüllbare Vertrag, Wilmington 1984. Coendet, T.: Subj ektive Unmöglichkeit als regulatives Prinzip , RECHT 2009, H.4, s. 128-132. Çağlayan, P.: Avrup a Birliği Yönergeleri ve Alman Hukukundaki Deneyimler Işığında Mal ve Hizmet Tedarikinde Geç Ödemenin Sonuçları (TTK md. 1530) ; BATİDER 2011, C. XXVII, S.2. s.171-243. Dural, M.: Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkânsızlık (BK 117), İstanbul 1976. Eren, F.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Ankara 2013. Ernst, W.: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Bd.II, Schuldrecht Allgemeiner Teil, §§ 241-432, 6. Auflage, München 2012, § 275. Fehre, A.: Unmöglichkeit und Unzumutbarkeit der Leistung, Berlin 2005. Finn, M.: Erfüllungspflicht und Leistungshindernis, Berlin 2007. Gauch, P./Schluep, W./Schmidt, J./Emmenegger, S.: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Bd.I-II, Zürich Basel Genf 2008. (Bd I: Gauch/Schluep/Schmidt, Bd II: Gauch/Schluep/Emmenegger) Gauch, P.: Der Werkvertrag, 5. Aufl., Zürich Basel Genf 2011. Giger, M.: Die vom Gläubiger verschuldete Leistungsunmöglichkeit, Bern 1992 Gözübüyük, Ş./Tan,T.: İdare Hukuku C.1, Genel Esaslar, 9. Bası, Ankara 2013. Guhl, T./Koller, A.: Das Schweizerische Obligationenrecht mit Einschluss des Handels- und Wertpapierrechts, Zürich 2000. Gündoğdu, F.: Borca Aykırılık Hallerinden Kusurlu İfa İmkânsızlığı ve Hukukî Sonuçları, İstanbul 2014 Hartmann, S.: Die Rückabwicklung von Schuldverträgen, Zürich 2005. Honsell, H./Vogt, N.P./Wiegand, W. (Hrsg.) : Basler Kommentar Obligationenrecht I, Art. 1-529, 5. Aufl., Basel 2011 (Yazar adı, BasK). Hürlimann, R.: Ansp rüche des Unternehmers aus Bauablauf störungen des Bauherrn, Gauchs Welt, Festschrift für Peter Gauch zum 65. Geburtstag, Zürich 2004, s. 815-840. İnceoğlu, M. M.: İf anın Alacaklı Yüzünden İmkânsızlaşması, AÜHFD 2008, C. 57, S.4, s. 237-254. Kälin, O.: Unmöglichkeit der Leistung nach Art. 119 OR und clausula rebus sic stantibus, RECHT 2004, H.6, s. 246- 256. Karayalçın, Y.: Özel Hukukta Meseleler ve Görüşler, IV, Ankara 1992. Keskin, D.: Kesin Vadeli İşlemlerde İf a Etmeme: Temerrüt ve İmkânsızlık, GÜHFD 2007 C. XI, S.1-2, s. 209-231. Koç, N.: İsviçre-Türk Hukukunda Alacaklının Temerrüdü, Ankara 1991. Koller, A.: Sachenrechtlich begründete Unmöglichkeit, Festschrift für Ingeborg Schwenzer zum 60. Geburtstag, Private Law (Band I), Bern 2011, s. 955-962. Koller, A.: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Bern 2009. Kramer, E. A.: Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Bd.VI/1/2/1a, Inhalt des Vertrages, Art. 19-22 OR, Bern 1991. Kürşat, Z.: İmkânsızlığın Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi Üzerindeki Etkileri, Ergun Özsunaya Armağan, İstanbul 2004, s. 751-777. Lobinger, T.: Die Grenzen rechtsgeschäftlicher Leistungspflichten, Tübingen 2004. Locher, T.: Wirkungen des Zuschlags auf den Vertrag im Vergaberecht, Eine verwaltungsrechtliche Einordnung, Bern 2013. Löwisch M./Caspers, G.: J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: Buch 2: Recht der Schuldverhältnisse, §§ 255 - 304 (Leistungsstörungsrecht 1), Berlin 2009. Maile-Zinser, T.: Auswirkungen der Unmöglichkeit auf den Erfüllungsanspruch, Berlin 2006. Maravilla, C.S.: The Ability of State-Owned Enterp rise to Declare Force Maj eure Based Up on Actions of the State, The Journal of International and Comparative Law at Chicago-Kent 2002. Vol.2, s. 82-90. Mitzkait, A.: Leistungsstörung und Haftungsbefreiung, Tübingen 2008. Mönchmeyer, M.: Die Auswirkungen leistungshindernder und leistungserschwerender Umstände auf Lieferverträge, Frankfurt am Main 2007. Mugdan, B. (Hrsg): Die gesammten Materialien zum Bürgerlichen Gesetzbuch für das Deutsche Reich, II. Band, Recht der Schuldverhältnisse, Berlin 1899. Musielak, H.J.: Der Ausschluss der Leistungspflicht nach § 275 BGB, JA 2011 H.11, s. 801-810. Oftinger, K. : Gesetzgeberische Eingriff e in das Zivilrecht, ZSR 1938. s. 481-551. Oğuzman, K./Öz,T.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.1, 11. Bası, İstanbul 2013. Öz, T.: İnşaat Sözleşmesi ve İlgili Mevzuat, İstanbul 2013. Özay, İ.: Günışığında Yönetim, İstanbul 2004. Patterson, E.W.: Temporary Impossibility of Performance of Contract, Virginia Law Review 1961, Vol. 47, No. 5, s. 798-810. Rabel, E.: Zur Lehre von der Unmöglichkeit der Leistung nach Österreichischem Recht, Gesammelte Aufsätze, Bd. I, Tübingen 1965, s. 79-102. Schraner, M.: Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht (Zürcher Kommentar), Bd. V/1e, Die Erfüllung der Obligationen, Art. 68-96 OR, 3. Aufl. Zürich 2000. Schwarze, R.: Das Recht der Leistungsstörungen, Berlin 2008. Schwenzer, I.: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 5. Aufl., Bern 2009. Serozan, R.: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Üçüncü Cilt, İfa İfa Engelleri Haksız Zenginleşme, 6. Bası, İstanbul 2014 (İfa). Serozan, R.: Sözleşme İlişkisinin Çözülmesi: Sözleşme Gereğince Elde Edilmiş Edimi Geri Verme Yükümü, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu için Armağan, Ankara 2004, s. 195-207. (Sözleşme İlişkisinin Çözülmesi). Uz, A.: İdarenin Taraf Olduğu Sözleşmelerin Hukuksal Rejimi Bakımından Kamu İhale Sözleşmeleri, Ankara 2010. Weber, H. R.: Berner Kommentar zum schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Bd. VI/1, Allgemeine Bestimmungen, 5. Teilbd.: Die Folgen der Nichterfüllung, Bern 2000. Wiegand, W.: Zur Rückabwicklung gescheiterter Verträge, Gauchs Welt, Festschrift für Peter Gauch zum 65. Geburtstag, Zürich 2004, s. 709- 722. Wollschläger, C.: Die Entstehung der Unmöglichkeitslehre, Köln -Wien 1970. Yavuz, C./Acar, F./Özen, B.: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 9. Baskı, İstanbul 2014.
| APA | Özçelik Ş (2014). SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. , 569 - 621. |
| Chicago | Özçelik Ş. Barış SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. (2014): 569 - 621. |
| MLA | Özçelik Ş. Barış SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. , 2014, ss.569 - 621. |
| AMA | Özçelik Ş SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. . 2014; 569 - 621. |
| Vancouver | Özçelik Ş SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. . 2014; 569 - 621. |
| IEEE | Özçelik Ş "SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI." , ss.569 - 621, 2014. |
| ISNAD | Özçelik, Ş. Barış. "SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI". (2014), 569-621. |
| APA | Özçelik Ş (2014). SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63(3), 569 - 621. |
| Chicago | Özçelik Ş. Barış SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 63, no.3 (2014): 569 - 621. |
| MLA | Özçelik Ş. Barış SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.63, no.3, 2014, ss.569 - 621. |
| AMA | Özçelik Ş SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2014; 63(3): 569 - 621. |
| Vancouver | Özçelik Ş SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2014; 63(3): 569 - 621. |
| IEEE | Özçelik Ş "SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI." Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63, ss.569 - 621, 2014. |
| ISNAD | Özçelik, Ş. Barış. "SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASINDA HUKUKÎ İMKÂNSIZLIK VE SONUÇLARI". Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 63/3 (2014), 569-621. |
