Yıl: 2014 Cilt: 0 Sayı: 12 Sayfa Aralığı: 93 - 134 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si

Öz:
Hz. Peygamber ve sahabelerinin haberlerini ve ilk Müslümanların yaşadığı hadiseleri kaybolmaktan koruma düşüncesi, Hz. Peygamberin siyerini yazma geleneğini başlatmıştır. Bu gelenek Türk edebiyatında 14. yüzyılda Erzurumlu Kadı Darîrin tercüme niteliğindeki SîretünNebî adlı eseriyle başlamış ve günümüze kadar gelmiştir. Darîrin mensur olan Sîretün-Nebîsinde, yer yer manzum parçalar da vardır. Bu makalenin konusu olan Velînin Sîretün-Nebîsinin ise tamamı manzumdur ve eser 15. yüzyılda Muhammed adında biri tarafından yazılmıştır. Muhammed isminin müellifin asıl adı olduğu tahmin edilmektedir. Müellif eserinde, mahlas olarak Velîyi tercih etmiştir. Tezkirelerde veya 15. yüzyıla ait diğer kaynaklarda görebildiğimiz kadarıyla Velînin bu eseri hakkında herhangi bir kayıt bulunmamaktadır. Çoğu kütüphane kataloğunda, Sîretün-Nebînin müellifi olarak da farklı adlar görülmektedir. Bunlardan bazıları Âşıkî, Mehmed, Abdullah Zâhidî Efendi, Abdurrahman, Mehmet Halife, Muhammed, Mehmet Hakkı, Derviş Öksüz, Molla Velî dir. Eserin 32 nüshası tespit edilmiştir. Bunlar içinde 494 varaklık en eski nüsha, İBB Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Kütüphanesindedir ve istinsah tarihi H. 939 (M. 1532)dur. Eserin yazım tarihi H. 872 (M. 1468)dir. Kaynaklarda Velînin Sîretün-Nebîsine kadar tamamı manzum olarak yazılmış başka bir siyer kitabı görülmemektedir. Bu nedenle eser, Türk edebiyatında türün bütün özelliklerini barındıran ve tamamı manzum olarak yazılmış ilk siyer kitabıdır.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Antropoloji Edebiyat Edebi Teori ve Eleştiri

The First Verse Siyar of Turkish Literature: Veli s Siretü n-Nebi

Öz:
The thought on protecting the news of The Prophet Muhammed and his Companions and the events they experienced from loss has initiated tradition of The Prophet siyer writing. This tradition in Turkish Literature started with a translation of the work called Siretü n- Nebi by Erzurumlu Kadı Darir in the 14th century and has continued up to now. There are verses in Siretü n- Nebi written in prose by Darir. Veli s Siretü n- Nebi, which is the subject of this article, is completely in the form of verses and was written by a man called Muhammed in the 15thcentury. It is estimated that the name Muhammed is the original name of the author. The author in this work preferred to write under the pseudonym of Veli. As we can see, there is no record of all s work in tezkires and in the other sources in the 15th century. In most catalogs, many different names are seen as the author of Siretü n- Nebi. Some of them are Aşıki, Mehmed, Abdullah Zahidi Efendi, Abdurrahman, Mehmet Halife, Muhammed, Mehmet Hakkı, Derviş Öksüz, Molla Veli. 32 copies of this work have been determined. Of all copies the oldest copy which has 494 page is in the rare books in the Library of IBB Atatürk and the date of the copy is H. 939 (M. 1468). The date of the writing of this work is H. 872 (M. 1468). In the written sources there are no other siyar books which were completely written in verses like Veli s Siretü n- Nebi, therefore, the work is the first siyar book which has all features of its kind and was completely written in verses in Turkish Literature.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Antropoloji Edebiyat Edebi Teori ve Eleştiri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
  • AHMET Bin Hambel, Müsned, çev. YILDIZ, Hasan (2004), Zekeriya YILDIZ, Hüseyin YILDIZ Ankara: Ocak Yayıncılık.
  • ATEŞ, Ahmed (1954), Vesiletü’n-Necat, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • AVŞAR, Ziya (2009), “Gölge Avıyla Boşalan Bir Sadak: Mahallîleşme”, Turkish Studies-Edebiyatımızda Mahallileşme ve Türkî-i Basit Özel sayısı, s. 30-35.
  • AY, Ümran (2007), Münirî’nin Manzum Siyer-i Nebîsi Cilt 1, İstanbul, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • AYMUDLU, Ahmed (1995), Süleyman Çelebi ve Mevlid-i Şerif, İstanbul: MEB Yayınları.
  • ÇORAK, Reyhan (2010), Münirî’nin Manzum Siyer-i Nebîsi Cilt 2-3, İstanbul, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • DARÎR, Sîretü’n-Nebî, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi 2384 nolu nüsha. DENİZ, Sebahat (2006), Tecellî (Aşkın Bitmeyen Çilei) Gülendâm ü Küeyt (Risale-i Raz), İstanbul: Duyap Yayınları.
  • DİA (Müellif yerine) (1992), “Bekrî, Ebu’l-Hasan el-Kasasî”, DİA, C.5, s. 366. EGE, Hasan (2006), Sîret-i İbn-i Hişam Tercemesi, İstanbul: Kahraman Yayınları.
  • EGÜZ, Esra (2013), Erzurumlu Mustafa Darîr'in Sîretü'n-nebî'sindeki Türkçe manzumeler: İnceleme-metin-Cilt I, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
  • EL-SHAMAN, Massad S. Ali (1982), Türk Edebiyatında Siyerler ve İbn Hi- şam’ın Siyeri’nin Türkçe Tercümesi, Ankara, Ankara Üniversitesi, Basılmamış Doktora Tezi.
  • Erzurumlu Kadı Darîr, Sîretü’n-Nebî, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi 2384 nolu nüsha.
  • FAYDA, Mustafa (2009), “Siyer ve Megâzi”, DİA, C. 37., s. 319-324.
  • HACIİSMAİLOĞLU, Muhammed İhsan (2008), Eyüp Sabri Paşa’nın Mahmûdu’s-Siyeri, Ankara, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • HİZMETLİ, Sabri (1991), İslâm Tarihçiliği Üzerine, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • İbn Manzûr, Lisânu'l-Arab, Beyrut1986.
  • İsmail Hakkı İzmirli, Siyer-i Celile-i Nebeviye Mukaddimât: İ.Hakkı Uca (1996), Konya (Bsm. İstanbul): Esra Yayınları.
  • KAPLAN, Yıldıray, İlk Türkçe Siyer Kitabı (Siret'ün-Nebî), sonpeygamber.info (05.04.2014)
  • KOCATÜRK, Vasfi Mahir (1970), Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Edebiyat Yayınevi.
  • LEVENT, Agâh Sırrı (1973), Türk Dili Araştırmaları Belleten, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
  • Muhammed İbn İshak, Siyer-i İbn-i İshak: BİLLİK, M. Şafi (2012), İstanbul: Düşün Yayıncılık.
  • MÜTERCİM Asım (1305), El-Okyanusü’l-Basit fi Tercemeti’l-Kamusi’l-Muhit, İstanbul.
  • ÖZ, Şaban (2006), İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • ÖZDEMİR, Mehmet (2007), “Siyer Yazıcılığı Üzerine”, Milel ve Nihal 4 (3), İstanbul, s. 129-162.
  • ÖZKAT, Mustafa (2011), Münirî’nin Manzum Siyer-i Nebîsi Cilt IV-V, İstanbul, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • ÖZTOPRAK, Nihat (2010), “Türk Edebiyatında Manzum Siyerler”, Uluslararası Mevlid Sempozyumu, Ankara: TDV yayınları, s. 52-70.
  • PEKOLCAY, Necla (2004), “Mevlid”, DİA, C. 29. s.486-487.
  • TOP, Yılmaz (2011), Münirî’nin Manzum Siyer-i Nebîsi Cilt 6-7, İstanbul, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • UTKU, Nihal Şahin, Siyer Yazıcılığı, sonpeygamber.info (05.04.2014) UZUN, Mustafa (2009), “Siyer ve Megâzî”, DİA, C.37, s. 324-326.
  • ÜNER, Büşra (2011), Manzum Siyer, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2011.
  • ÜNVER, İsmail (1986), “Mesnevî”, Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), Sayı: 415-416-417, s. 430-563.
  • YAZICIOĞLU Mehmet, Muhammediye I, Haz. Âmil Çelebioğlu (1996), İstanbul: MEB Yayınları.
  • YILDIZ, Sümeyye (2011), İbrahim Hanîf’in Siyer-i Mekkî’si (Varak 1-32), Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul.
APA ÖZFIRAT B (2014). Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. , 93 - 134.
Chicago ÖZFIRAT Bayram Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. (2014): 93 - 134.
MLA ÖZFIRAT Bayram Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. , 2014, ss.93 - 134.
AMA ÖZFIRAT B Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. . 2014; 93 - 134.
Vancouver ÖZFIRAT B Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. . 2014; 93 - 134.
IEEE ÖZFIRAT B "Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si." , ss.93 - 134, 2014.
ISNAD ÖZFIRAT, Bayram. "Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si". (2014), 93-134.
APA ÖZFIRAT B (2014). Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 0(12), 93 - 134.
Chicago ÖZFIRAT Bayram Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 0, no.12 (2014): 93 - 134.
MLA ÖZFIRAT Bayram Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.12, 2014, ss.93 - 134.
AMA ÖZFIRAT B Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 2014; 0(12): 93 - 134.
Vancouver ÖZFIRAT B Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 2014; 0(12): 93 - 134.
IEEE ÖZFIRAT B "Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si." Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 0, ss.93 - 134, 2014.
ISNAD ÖZFIRAT, Bayram. "Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî'nin Sîretü'n-Nebî'si". Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 12 (2014), 93-134.