İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları

Yıl: 2014 Cilt: 38 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 121 - 158 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları

Öz:
Grev hakkı 1947 sendikacılığının ilk yıllarında, işçi kamuoyunu en çok meşgul edentartışma konularından biridir ve sendikalı işçilerin içinde bulundukları çalışma koşulları,devlet-toplum ilişkileri ve sendikal siyaset hakkındaki görüşlerini açıkladıkları bağlamıoluşturur. Endüstriyel ilişkilerin giderek enformel olmaktan uzaklaşıp formelleştiği veişçi sınıfının, siyasi partiler arasında artan rekabet ortamında önemli bir siyasal gücetekabül ettiği bir dönemde, işçilerin grev hakkı tartışmaları çerçevesinde öne sürdüklerifikirler ve kullandıkları dil, işçi sınıfı kimliğinin ve siyasetinin doğru analiz edilebilmesiaçısından merkezi önem taşır. Bu tartışmalar aynı zamanda işçilerin sendikal harekethakkındaki vizyonları, stratejileri ve eleştirileri hakkında da önemli ipuçları içerir.Sendikal hareketin grev hakkı tartışmaları yüzünden parçalandığı, işçilerin siyasi partitercihlerinin gittikçe daha görünür olduğu bir dönemde yapılan grev hakkı tartışmaları,bir kuşak işçinin siyasallaşma/siyasal tercihlerinin değişim sürecinin takibine olanaksağlar. Bu tartışmalarda işçilerin referans noktaları ne olmuştur? Grev hakkını savunanve bu hakka karşı çıkan işçilerin argümanları nelerdir? Bu soruların cevapları işçi sınıfıdilinin, özellikle de işçilerin özalgıları ve öztemsillerinin bu dönemde geçirdiği değişimigörmek açısından da önem taşır. Son olarak, grev hakkı tartışmaları, literatürde yeterinceüzerinde durulmayan bir konu olan işçi sınıfı arasındaki fikir ayrışmalarını somut birbiçimde göstermesi açısından önemlidir. İşçilerin çoğu zaman kavramsallaştırıldıklarıgibi homojen bir kitle olmadıkları bu tartışmalara yakından bakınca açık hale gelir.Emek tarihçiliği açısından bu denli zengin malzeme içermesine rağmen, grev hakkıtartışmaları bugüne kadar iki büyük siyasi parti arasında artan rekabetin bir yansımasıolarak algılanmıştır. Bu bakış açısında, işçiler neredeyse bu rekabet bağlamındasiyasetçiler tarafından araçsallaştırılmışlardır. Ancak, iç siyasetin dinamiklerinintümden değiştiği bir dönemde, işçileri bu dinamizmin pasif izleyicileri olarak düşünmekbüyük bir hata olacaktır. İşçilerin deneyimlerinin ve örgütlü emek hareketi hakkındakifikirlerinin takibine olanak tanıyan grev hakkı tartışmalarını bu gözle incelemek,onların rasyonel toplumsal aktörler olarak anlaşılmaları açısından önemlidir. 1947sendikacılığının başlangıcından Demokrat Partinin iktidara geldiği Mayıs 1950 tarihinekadarki dönemde, işçilerin grev hakkı lehinde ve aleyhinde görüşlerini inceleyen buçalışma, erken Cumhuriyet dönemi emek tarihi hakkındaki olgusal kavrayışımızıgeliştirmenin yanında, aynı zamanda bu döneme ait yargılarımızın kiminin yenidendüşünmeye muhtaç olduğunu da gösterme amacı taşır.
Anahtar Kelime:

Workers against the Right to Strike: The Right to Strike Debates in 1947 Trade Unionism

Öz:
The right to strike was one of the most prominent public debates the young tradeunion movement had in the late 1940s. These debates formed the context in whichtrade unionists elaborated on working conditions, state-labor relations and trade unionpolitics. The period under discussion witnessed a transition from an unformalized toa formalized industrial relation and an increase in the working class political powerwithin the context of heightening competition between political parties after morethan twenty years of single party rule. The analysis of workers opinions on the rightto strike and their choice of language to express these opinions have central valuein understanding the working class identity and politics. These debates also provideinsights on workers visions, strategies and criticisms on trade unionism in a periodwhen the trade union movement fragmented. Moreover, as workers political choices changed in the context of these debates, wecould also learn about workers processes of politicization and the change of theirpolitical behavior. What were the references workers used in these debates? Whatwere the main arguments of workers defending and objecting the right to strike?The answers of these questions are important to track the changes in working-classlanguage, especially pertaining to their self-perceptions and self-representations. Lastbut not least, these debates reveal an understudied aspect of Turkish working-classhistory by focusing on the disagreements within the working-class, which portrays adifferent picture from the homogenous, unified mass. Although they include such a rich array of material for labor history, these debates havemostly been regarded as the reflection of the increasing competition between the twoleading parties. Within this perspective, workers agency is denied; they appear to beinstrumentalized by politicians. However, in a period when national politics underwenta fundamental change, it would be a mistake to conceptualize workers as a passiveaudience of such dynamism. Analyzing the right to strike debates with a keen intereston workers experiences and their opinions on trade union politics is important in orderto picture them as rational social actors. With such a perspective, this article looks atthe debates on the right to strike between the beginning of the trade union movementand the rise to power of the Democrat Party in 1950. It aims at not only adding to ourknowledge on the early Republican period, but also demonstrating that some of ourconclusions on this period need to be rethought.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akın Y (2005). Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihçiliğinde Katkı: Yeni Yaklaşımlar, Yeni Kaynaklar. Tarih ve Toplum, 73-111. Akkaya Y ve Bulut S (2009). Türkiye’de Sendikal Basın: Demokrasi ve Çalışma Yaşamı (1946-1960). Tübitak Proje No: 108K281. Coşkundeniz İ (1955). Toplulukla İş İhtilafları, Hazırlanması ve Yürütülmesi. Sosyal Siyaset Konferansları, 7. Kitap, 61-83. Çelik A (2010). Vesayetten Siyasete Türkiye’de Sendikacılık (1946-1967). İstanbul: İletişim. Gülmez M (1995). Meclislerde İşçi Sorunu ve Sendikal Haklar (1909-1961). Ankara: Öteki. Güzel M Ş (1990). 1940’larda İşgücünün (İşçilerin) Özellikleri. Mülkiyeliler Birliği Dergisi, (119), 18-22. Hale W (1980). Ideology and Economic Development in Turkey 1930-1945. Bulletin British Society for Middle Eastern Studies, 7 (2), 100-117. Irmak S (1956). Memleketimizde Çalışma Meseleleri. Sosyal Siyaset Konferansları, 8. Kitap, 42-45. Işıklı A (1992). Ücretli Emek ve Sendikalaşma. Schick, I C ve Tanak, E H (der), Geçiş Sürecinde Türkiye. İstanbul, 326 – 353. İnsel A (1996). Düzen ve Kalkınma Kıskacında Türkiye: Kalkınma Sürecinde Devletin Rolu. İstanbul: Ayrıntı. Kasaba R (1993). Populism and democracy in Turkey, 1946-1961. İçinde: Ellis Goldberg, Reşat Kasaba ve Joel Migdal (der), Rules and Rights in the Middle East: Democracy, Law, and Society. Seattle, WA: University of Washington Press, 43-68. Koç Y (1990). 1947 Sendikalar Yasası. Mülkiyeliler Birliği Dergisi, 121, 10-14. Koç Y (1986). “Türkiye’de 1936 – 1960 Döneminde İşçi Hakları” Türkiye Yol-İş Sendikasının Türkiye’de İşçi Hakları Kitabından Ayrıbasım. Ankara. Koçak M H (2014a). Camın İşçileri: Paşabahçe İşçilerinin Sınıf Olma Öyküsü. İstanbul: İletişim. Koçak M H (2014b). İşçi Hareketinin Örgütsel Kapasitesi ve Ölçeksel Strateji Bağlamında İstanbul İşçi Sendikaları Birliği Örneği (1948-1962). Çalışma ve Toplum, 53 – 102. Mahiroğulları A (2003). Türkiye’de Sendika – Siyasi Parti İlişkileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (46), 1- 27. Makal A (1999). Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920 – 1946. İstanbul: İmge Kitabevi. Makal A (2002). Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1946 – 1963. Ankara: İmge Kitabevi. Makal A (2007). Ameleden İşçiye: Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları. İstanbul: İletişim. Sunal İ (2004). Populism and Patronage: Democrat Party and its Legacy in Turkey. İçinde: State, Society and Democracy in Turkey, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, 121-134. Sülker K (1976a). Türkiye’de İşçi Hareketleri. İstanbul: Gerçek Yayınevi. Sülker K (1976b). Türkiye’de Grev Hakkı ve Grevler. İstanbul: Gözlem. Sülker K (2004). Türkiye Sendikacılık Tarihi. İstanbul: Tüstav. Talas C (1992). Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi. Ankara: Bilgi Yayınevi. TBMM Zabıt Ceridesi, Cilt VI, s. XX, Oturum: 20.02.1947. Yıldırmaz S (2008). Demokrat Parti ve Dönemi: Sol Tarihyazımında ‘Kayıp’ Zamanın İzinde. Praksis, 18, 23-42.
APA AKGÖZ G (2014). İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. , 121 - 158.
Chicago AKGÖZ Görkem İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. (2014): 121 - 158.
MLA AKGÖZ Görkem İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. , 2014, ss.121 - 158.
AMA AKGÖZ G İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. . 2014; 121 - 158.
Vancouver AKGÖZ G İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. . 2014; 121 - 158.
IEEE AKGÖZ G "İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları." , ss.121 - 158, 2014.
ISNAD AKGÖZ, Görkem. "İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları". (2014), 121-158.
APA AKGÖZ G (2014). İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. Mülkiye Dergisi, 38(4), 121 - 158.
Chicago AKGÖZ Görkem İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. Mülkiye Dergisi 38, no.4 (2014): 121 - 158.
MLA AKGÖZ Görkem İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. Mülkiye Dergisi, vol.38, no.4, 2014, ss.121 - 158.
AMA AKGÖZ G İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. Mülkiye Dergisi. 2014; 38(4): 121 - 158.
Vancouver AKGÖZ G İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları. Mülkiye Dergisi. 2014; 38(4): 121 - 158.
IEEE AKGÖZ G "İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları." Mülkiye Dergisi, 38, ss.121 - 158, 2014.
ISNAD AKGÖZ, Görkem. "İşçiler Greve Karşı: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Grev Tartışmaları". Mülkiye Dergisi 38/4 (2014), 121-158.